پوشش ریگ به جای مالچ نفتی

پروفسور کردوانی ـ چهره ماندگار علمی

سال‌هاست در نقاط بیابانی برای جلوگیری از گرد و خاک و در سال‌های اخیر «ریزگرد»ها اقدام به مالچ‌پاشی یا در واقع پاشیدن مالچ نفتی بر سطوح بیابانی می‌شود.
سابقه این کار به بیش از 7 دهه می‌رسد. هدف از مالچ پاشی ایجاد چسبندگی بین ذرات و سنگینی لایه سطحی زمین است تا وزش باد نتواند ذرات ریزگرد خاک را بردارد و با خود به جاهای دیگر ببرد. مالچ مایعی نفتی است. ترکیب 48‌درصد قیر، 50درصد آب و 2درصد ماده ممزوج‌کننده. پس از اجرای عملیات مالچ‌پاشی در یک منطقه، همه جا شکل سوخته‌ای پیدا می‌کند. زشتی ‌نمای بیابان و بالارفتن ضریب حرارتی محیط به دلیل رنگ سیاه مالچ است. داغ‌شدن سطح زمین پس از مالچ‌پاشی نابودی حشرات و جاندارانی را که در این لایه زندگی می‌کنند، درپی دارد.
پس از مالچ‌پاشی بوی نامطبوعی در بیابان ایجاد می‌شود که به دلیل ترکیبات نفتی است، استنشاق این بو از نزدیک‌ نیز می‌تواند بیمای‌زا باشد.
راه‌رفتن روی سطوح مالچ‌پاشی شده می‌تواند چسبندگی آن را از بین ببرد برای همین رفت‌وآمد و عبور دادن حیوانات از این نقاط ممنوع می‌شود. وقتی منطقه‌ای مالچ‌پاشی شد دست‌کم تا 2 سال نمی‌تواند آب باران را جذب کند. وسایلی که برای مالچ‌پاشی استفاده می‌شوند مصرف دیگری ندارند. مثلا دستگاه مالچ‌پاش فقط چند روز آن هم هر 3-2سال یک بار به کار می‌آید. اینها تنها معایب مالچ‌پاشی نیست و می‌توان موارد فراوانی را در این باره برشمرد.
ضمن اینکه دوام مالچ‌پاشی در بیابان 3 سال است و پس از این مدت باید برای جلوگیری از گرد و خاک دوباره اقدام به مالچ‌پاشی کرد. اما با نگاهی به آثار نامطلوب مالچ‌پاشی به محیط‌زیست و زندگی انسان‌ها می‌توان راه‌های دیگری یافت که بهتر و مقرون به صرفه‌تر باشند.
با پاشیدن ریگ در بیابان می‌توان پوسته‌ای سنگین ایجاد کرد که با وزش باد ذرات آن بلند نشوند. ریگ را می‌توان با دستگاه‌های کودپاش در بیابان پاشید. این کار هیچ یک از مضرات مالچ‌پاشی را ندارد بلکه یک ویژگی بسیار مهم دارد  و آن اینکه ارزان‌تر است. ویژگی مثبت‌تر آن هم این است که راهکاری دائمی و یک بار برای همیشه است.
دوستانی که به من لطف دارند اجرای پایلوت این طرح را به نام من انجام می‌دهند و در بیابان‌هایی که این کار انجام می‌شود تابلوی «مالچ‌ پروفسور کردوانی» را نصب کرده‌اند.
ضمن تشکر از آنها باید بگویم ما نمی‌دانیم برا ی اولین بار طرح قنات را چه کسی داده اما به هر حال قنات را به نام کشور عزیزمان ایران می‌شناسند. طرح ریگ‌پاشی نیز می‌تواند به نام کشور ما مطرح باشد و هر کشوری برای الگوبرداری از طرح می‌تواند متخصص به ایران بفرستد تا از نقاط اجرای طرح بازدید کنند. به نظرم کشوری که مردمش ایده‌های نو و افکار مبتکرانه برای بهتر زیستن داشته باشد، ثروت بزرگی دارد. امیدوارم خودباوری و خوداتکایی در سرزمین ما روز‌به‌روز بیشتر شود.