یارانه شیر، خرج درمان

علی ابراهیمی ـ روزنامه‌نگار

افزایش قیمت شیر و لبنیات در حالی زمینه کاهش متوسط سرانه مصرف این اقلام در سبد مصرفی خانوارها را فراهم کرده که هرساله بخش بهداشت و درمان، هزینه‌های چندبرابری را برای تأمین دارو و درمان بیماری‌های مرتبط می‌پردازد.
به گزارش همشهری، شمارش معکوس برای کاهش بیشتر سهم سرانه لبنیات در سبد مصرفی خانوارهای کم‌درآمد ایرانی با نرخ مصوب 2هزار و 395تومانی هر کیلوگرم شیر خام، افزایش رسمی 21درصدی قیمت‌ لبنیات و گرانفروشی و کم‌فروشی این فرآورده‌ها آغاز شده است. علاوه بر افزایش رسمی قیمت‌ها، بسیاری از شرکت‌های لبنی نرخ‌های خودسرانه‌ای را روی بسته‌بندی محصولات خود درج کرده‌اند.
این در حالی است که طی چندسال گذشته افزایش رسمی و مداوم قیمت لبنیات، فشار مضاعفی را به سبد هزینه خانوارها وارد و زمینه کاهش شدید سرانه یا حذف شیر و لبنیات از سبد مصرفی خانوارها را فراهم کرده است. با وجود این دیدگاه‌های متفاوتی در مورد میزان تولید شیرخام و کاهش سرانه مصرف شیر و لبنیات به یک‌سوم تا یک‌چهارم میانگین جهانی مطرح می‌شود.

از انکار کاهش مصرف تا توزیع دولتی
آمارهای کاهش متوسط سرانه مصرف شیر و لبنیات در کشورمان در حالی مطرح می‌شود که دیروز وزیر جهاد کشاورزی بدون اشاره به میزان دقیق تولید شیر خام و مصرف لبنیات در کشور، افزایش اخیر قیمت لبنیات را ناشی از رشد هزینه تمام‌شده تولید دانست و گفت: قیمت ابلاغی شیرخام توسط سازمان حمایت بر مبنای هزینه‌های تمام‌شده تولید است و در بازار باید کنترل بیشتری توسط دستگاه‌های نظارتی صورت گیرد. محمود حجتی در مورد گرانی لبنیات و احتمال کاهش مصرف خانوارها افزود: اکنون نه‌تنها سرانه مصرف لبنیات پایین نیامده بلکه تولید افزایش پیدا کرده است، بنابراین نگرانی در این خصوص نداریم. از سوی دیگر سازمان حمایت از عرضه مستقیم محصولات لبنی پرمصرف در میادین میوه و تره‌بار و فروشگا‌ه‌های زنجیره‌ای با حداقل ۱۵درصد زیر قیمت مصرف‌کننده درج‌شده روی بسته‌بندی این اقلام خبر داد و اعلام کرد: انجمن صنایع لبنی ایران، سازمان میادین میوه و تره‌بار و اتحادیه فروشگاه‌های زنجیره‌ای، عرضه مستقیم 3محصول پرمصرف لبنی (شیر، ماست و پنیر) با حداقل ۱۵درصد زیر قیمت مصرف‌کننده درج‌شده روی کالا را در دستور کار قرار داده است.

تولید 10میلیون و 700هزار تن شیر خام
مدیرکل دفتر اصلاح نژاد دام وزارت جهاد کشاورزی در گفت‌وگو با همشهری، میزان تولید شیر خام در سال گذشته را حدود 10میلیون و 700هزار تن دانست و گفت: حدود یک‌میلیون تن (945هزار تن) از این میزان شیر خام تولیدی در قالب انواع فرآوردهای لبنی به کشورهای همسایه صادر شده که با احتساب این میزان صادرات، سال گذشته حدود 9میلیون و 755هزار تن شیر خام در قالب تولید و عرضه انواع شیر و لبنیات در کشورمان مصرف شده است.
مختار عباسی، ادعاهای مطرح‌شده در مورد کاهش متوسط سرانه مصرف شیر و لبنیات در کشور با گرانی این اقلام را فاقد مطالعات کارشناسی دانست و افزود: مصرف سرانه شیر و لبنیات در ایران حدود 100 تا 110کیلوگرم و میانگین مصرف جهانی حدود 200کیلوگرم است. به گفته او، با احتساب جمعیت 82میلیون‌نفری کشور و مصرف حدود 9میلیون و 755هزار تن شیر خام تولیدی سال گذشته در داخل کشور، متوسط مصرف سرانه شیر و لبنیات برای هر خانوار ایرانی در سال گذشته حدود 119کیلوگرم بوده است.

شوک مقطعی قیمت‌ها به مصرف لبنیات
مدیرکل دفتر اصلاح نژاد دام وزارت جهاد کشاورزی با پذیرش تأثیر گرانی لبنیات بر کاهش مصرف این اقلام گفت: گرچه به هنگام افزایش قیمت‌ها میزان مصرف لبنیات کاهش می‌یابد اما پس از مدتی دوباره مصرف افزایش می‌یابد؛ با وجود این فشار گرانی لبنیات بر کاهش مصرف در اقشار کم‌درآمد شهری بیشتر است، چراکه روستاییان مستقر در مراکز تولید کمتر از نوسان قیمت‌ها آسیب می‌بینند.
عباسی در مورد تأثیر احتمالی‌ کاهش ارزش پول ملی بر رشد صادرات لبنیات و کاهش سهم مصرفی خانوارهای ایرانی طی چند‌ماه گذشته گفت: گرچه شیر و لبنیات گران شده اما بیش از 9میلیون تن شیر خام تبدیل به فرآورده‌های لبنی و در داخل کشور مصرف شده است. همچنین رشد صادرات لبنیات به کشورهای همسایه با محدودیت‌های خاص خود مواجه است و احتمال جهش صادرات این اقلام با گرانی ارز کم است.  او با بیان اینکه از حدود 10میلیون تن شیر خام تولیدی نزدیک به 8میلیون تن به مصرف صنایع لبنی می‌رسد، افزود: حدود 2میلیون تن از شیر خام تولید داخل نیز در مراکز تولید توسط خانوارهای روستایی یا تبدیل به انواع لبنیات سنتی مصرف می‌شود و با این آمارها نگرانی چندانی برای کاهش مصرف شیر و لبنیات در کشور وجود ندارد.


 ساز ناکوک گرانی و کاهش مصرف لبنیات

کارشناس بازار فرآورده‌های لبنی در گفت‌وگو با همشهری با بیان اینکه تأثیر‌پذیری متوسط مصرف سرانه شیر و لبنیات از افزایش قیمت‌ها، غیرقابل انکار است اما متأسفانه با حذف یارانه شیر، دولت هرساله هزینه‌های چندبرابری را برای درمان بیماری‌های ناشی از پوکی استخوان، کمبودکلسیم و... پرداخت می‌کند، گفت: آمارهای دقیقی از میزان تولید شیر خام و فرآورده‌های لبنی توسط دستگاه‌های ذیربط اعلام نمی‌شود اما براساس آمارها، تولید 9میلیون و 500هزار تنی شیر خام و تخصیص حدود 2میلیون تن از این میزان به صادرات، ضایعات و صنایع، در خوش‌بینانه‌ترین حالت با استناد به مصرف 7میلیون و 500هزار تنی شیر خام و جمعیت 82میلیون نفری، متوسط سرانه مصرف شیر و لبنیات در ایران به 91کیلوگرم می‌رسد.  
حسین چمنی افزود: اما واقعیت آن است که کاهش قدرت خرید مردم، متوسط مصرف سرانه شیر و لبنیات در ایران را در حالی به 80 تا 90کیلوگرم رسانده که این سرانه در اروپا بیش از 270کیلوگرم و در کشورهایی مانند دانمارک، هلند و نیوزیلند بالای 500کیلوگرم است. با این روند میزان مصرف شیر و لبنیات در کشورمان در مقایسه با سرانه جهانی به یک‌چهارم کاهش یافته است.  او با بیان اینکه اکنون کمتر در مورد تأثیر مصرف شیر و لبنیات بر شاخص مصرف خانوارهای ایرانی صحبت می‌شود، افزود: تأثیر‌پذیری رشد بیماری‌هایی مانند پوکی استخوان، کمبود کلسیم و پوسیدگی دندان از کاهش مصرف شیر و لبنیات امری واضح است و هرساله هزینه‌های گزافی را به بخش سلامت تحمیل می‌کند و با این روند باید وزارت بهداشت پیشتاز مقابله با سیر نزولی مصرف شیر و لبنیات در کشور باشد. به گفته چمنی، خطر تحمیل هزینه‌های پوکی استخوان، زمینگیر شدن بخش وسیعی از جمعیت فعال جامعه که زنده اما زمینگیر هستند و سونامی سالمندی پیش‌روی جمعیت کشور بسیار جدی است که ارتباط مستقیمی با میزان مصرف شیر و لبنیات در دوران کودکی و میانسالی داشته و می‌تواند این عواقب و هزینه‌ها را در دوران کهنسالی کاهش دهد. او افزود: باید وزارت بهداشت و درمان به‌طور جدی به این حوزه ورود کرده و آمار و ارقام هزینه‌های ناشی از کاهش مصرف شیر بر بخش سلامت و درمان را منتشر کند اما متأسفانه یارانه مصرف شیر و لبنیات، به دارو و درمان پرداخت می‌شود.


ـ   مدیرکل دفتر اصلاح نژاد دام وزارت جهادکشاورزی در گفت‌وگو با همشهری: سال گذشته 10میلیون و 700هزار تن شیر خام تولید و 945هزار تن لبنیات صادر شده است. مصرف سرانه شیر و لبنیات در ایران حدود 100 تا 110کیلوگرم و میانگین مصرف جهانی حدود 200کیلوگرم است



ـ  کارشناس بازار فرآورده‌های لبنی در گفت‌وگو با همشهری اعلام کرد: تأثیر‌پذیری متوسط مصرف سرانه شیر و لبنیات از افزایش قیمت‌ها غیرقابل انکار است و با حذف یارانه شیر، دولت هرساله هزینه‌های چندبرابری را برای درمان بیماری‌های ناشی از پوکی استخوان، کمبود کلسیم و... پرداخت می‌کند