اصالت از دست رفته بافت تاریخی یزد

«شهر خشتی»؛ حتی عنوانش هم آدمی را می‌برد به گوشه دنجی از تاریخ. شهری در حصار برج و باروی کاهگلی، خانه‌هایی با تالار و بادگیر و حوض‌های فیروزه‌ای، نارنجستان‌هایی که پیرامونش را اتاق‌هایی با شیشه‌های کوچک رنگی احاطه کرده، سپیده‌دمش بوی کاهگل می‌دهد و غروب آفتابش صدای مناجات. همه چیز زیبا و آرمانی‌ است اما از دور. از آنهایی شده که از دور دل می‌برند، هنوز وارد کوچه پس‌کوچه‌هایش نشده‌ای که خود را در حلقه کودکان   آدامس‌فروش و دعافروش و … گرفتار می‌بینی.

به گزارش مهر،کمی جلوتر، درست آنجا که احساس می‌کنی وارد اصیل‌ترین شهر جهان شده‌ای، درست در میانه بافت تاریخی، آنجا که پارکی با چند وسیله بازی در گودی قرار گرفته و اطرافش را چند بادگیر و یک خانه تاریخی زیبا و کمی جلوتر حسینیه‌ای قدمت‌دار فرا گرفته، در مقابل دری آهنی و نامربوط به بافت، یک جعبه کوچک پر از لیف و جوراب و … گذاشته شده و شاید اگر حوصله کنی و بشماری هفت هشت کودک   فروشنده این مغازه کوچک چوبی هستند؛ فروشندگانی با پای برهنه، ژولیده و حتی گاهی عریان. در نیمی از خانه‌های بافت تاریخی خانواده‌های اتباع خارجی ساکن شده‌اند. در بافت همه چیز هست، مسجد، بازار، بادگیر، آب‌انبار، حمام، سفره‌خانه‌های سنتی، حتی کوچه‌های آشتی‌کنان... اما دیگر خبری از اصالت نیست، اصالت فرهنگ، اصالتی که متناسب با این بافت تاریخی، قدمت داشته باشد.


 افزایش چند برابری قیمت خانه در بافت تاریخی 

«محمد سلطانی»، کارشناس میراث فرهنگی در این‌باره  می‌گوید: وقتی بافت تاریخی ثبت جهانی شد، بسیاری از کوچه‌ها و خانه‌ها و تک‌بناهای تاریخی مرمت شدند اما این نهایت اتفاق خوبی بود که برای این بافت چند صد ساله افتاد و اتفاق دیگر افزایش چندبرابری قیمت خانه‌های این بافت بود و دیگر هیچ.
او اضافه می‌کند: اینجا هنوز ساکنان بومی رغبتی برای بازگشت ندارند و ساکنانش اغلب اتباع خارجی هستند.


انتظارات مختلف از بافت تاریخی

مقصر هنوز معلوم نیست، ساکنان بومی امکانات می‌خواهند و خروج ساکنان غیربومی را. ساکنان غیربومی مهمان‌شهر و محل سکونت ارزان می‌خواهند. مسئولان حضور ساکنان در بافت را می‌خواهند و همکاری آنها برای اجاره ندادن خانه‌ها به اتباع خارجی.
«اکبر حسینی» ساکن بومی که در حال تخلیه خانه و اسباب‌کشی است، می‌گوید: وقتی از بردن زباله و پارک ماشین تا کوچه‌نشینی جوانک‌ها در بافت و احساس نا امنی از حضور برخی از آنها، عذاب می‌کشم، وقتی موش و سوسک و موریانه خانه و زندگی‌ام را برداشته،   دیگر امکان ماندن ندارم.

 
پیچ و خم‌های ساماندهی

سلطانی، کارشناس میراث فرهنگی می‌گوید: تغییر این شرایط ظاهراً به این سادگی‌ها نیست و ساماندهی  اتباع خارجی یا حتی ساکنانی از سایر شهرهای کشور خودمان که فرهنگی بسیار متفاوت از فرهنگ یزدی‌های اصیل دارند، عزمی جزم و اراده‌ای راسخ می‌خواهد. او می‌افزاید: برخی نیز بر این باورند که با وجود ساختمان‌های لوکس و زیبا و زندگی راحت در آن‌سوی شهر، دیگر کسی حاضر به زندگی در بافت تاریخی نیست، بنابراین برای پویایی و جریان داشتن زندگی در آن، باید به حضور اتباع خارجی دلخوش باشیم.


 احداث مهمان‌شهر؛ راهی برای خروج اتباع  ز بافت تاریخی 

معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار  یزد نیز بر این باور است که بافت تاریخی قرار نیست با حضور اتباع خارجی به بالندگی برسد و این بافت برای بالندگی، ساکنان بومی خودش را می‌خواهد.
«احمد ترحمی» می‌گوید: باید ابتدا مهمان‌شهری بسازیم و بعد بافت را از حضور اتباع خارجی تخلیه کنیم. تا مهمان‌شهری نباشد، اتباع از بافت خارج نخواهند شد زیرا آنجا، هم محیطی دنج و خلوت برای آنهاست، هم قیمت مناسب‌تری دارد و هم به دلیل ساختار خانه‌های قدیمی، امکان سکونت چندین خانواده در این خانه‌ها وجود دارد. او خاطرنشان می‌کند: اگر مهمان‌شهر احداث شود، خود اتباع خارجی نیز میل به زندگی در جوار یکدیگر دارند و به تدریج می‌توان بافت را از حضور آنها تخلیه کرد.


ضرورت حفظ فرهنگ و اصالت

واقعیت این است که بافت تاریخی با وجود ساکنان فعلی‌اش هرگز به بالندگی و پویایی نخواهد رسید زیرا بالندگی تنها در خشت و گل و بادگیر و آب‌انبار نیست، بالندگی در فرهنگ و اصالت و بایدها و نبایدهای اجتماعی نهفته است. اندک ساکنان اصیل بافت تاریخی، دوستداران میراث فرهنگی و حتی توریست‌ها امید دارند که به‌زودی بافت تاریخی خالی از ساکنانی شود که هیچ تناسبی با ساختار این بافت ندارند.