کام تلخ زنبورداران لرستانی

فاطمه حافظی| خرم آباد - خبرنگار:


لرستان از تولیدکنندگان اصلی عسل در کشور است و با داشتن یک میلیون و 200 هزار هکتار جنگل و 810 هزار هکتار مرتع یکی از غنی‌ترین استان‌ها به لحاظ وجود جنگل‌ها و مراتع در زاگرس محسوب می‌شود. با وجود بهره‌مندی از این میزان جنگل‌ و مرتع، تولید‌کنندگان و بهره‌برداران با مشکلاتی مواجهند و همین موضوع باعث می‌شود میزان تولید عسل کاهش یابد و جایگاه لرستان نیز در این بخش تزلزل پیدا کند.


مشکلات و نیازهای زنبورداران

«مسعود خرمی» یکی از زنبورداران در گفت‌وگو با همشهری با اشاره به لزوم افزایش حجم تسهیلات بانکی برای حمایت از زنبورداران می‌گوید: مهم‌ترین و اصلی‌ترین عاملی که می‌تواند برای زنبورداران موثر باشد، کمک به تامین نقدینگی مورد نیاز و در اختیار قرار دادن وام‌های کم‌‌بهره از سوی دولت است.وی می‌افزاید: تامین شکر و داروی مورد نیاز برای زنبورها، در اختیار قرار دادن داروهای یارانه‌ای، تمدید مهلت بازپرداخت وام‌های دریافتی و پرداخت زودهنگام خسارت از سوی صندوق‌های بیمه روستایی از جمله کارهایی است که می‌تواند از فعالیت زنبورداران حمایت کند.

این زنبوردار اضافه می‌کند: نبود مکانی ویژه برای عرضه عسل در استان از مشکلاتی است که باعث شده افراد سودجو عسل‌های تقلبی را به جای عسل‌های طبیعی در بازار توزیع کنند. به همین دلیل نرخ واقعی عسل مشخص نیست و زنبورداران متضرر می‌شوند چراکه با احتساب این شرایط عسل روی دست آنها می‌ماند. این زنبوردار اظهار می‌کند: همچنین بی‌توجهی به صادرات این محصول با برند لرستان باعث شده است خرید و فروش و صادرات عسل وضعیت مطلوبی نداشته باشد و سایر استان‌ها عسل مرغوب لرستان را با نام و برند خود عرضه کنند.

وی ادامه می‌دهد:زنبورداری در استان بیشتر به روش سنتی و سلیقه‌ای انجام می‌شود که در این زمینه لازم است واحد ترویج جهاد کشاورزی استان کلاس‌های آموزشی بیشتری برای زنبورداران برگزار کند. این کلاس‌ها در حال حاضر برگزار می‌شوند اما تعدادشان محدود است و عملا کارایی لازم را ندارند.


2300 زنبوردار در استان

مدیرعامل اتحادیه زنبورداران لرستان می‌گوید: تعداد زنبورداران استان 2300 نفر است. تولید عسل در سال گذشته حدود 1700 تن بود و ژل‌ رویال، گرده گل، موم و زهر عسل نیز در استان تولید می‌شود.

«فرامرز حیدری» با اشاره به مشکلات پیش روی زنبورداران عنوان می‌کند: زنبورداری با توجه به ظرفیت‌های مراتع استان انجام نمی‌شود، یعنی ظرفیت‌سنجی‌های لازم در این حوزه صورت نگرفته است. مشخص نیست در هر منطقه چه تعداد زنبور برای پرورش و تولید عسل می‌تواند وجود داشته باشد و همین امر باعث شده است در بسیاری از مناطق استان بیش از ظرفیت مراتع و جنگل‌ها زنبور وجود داشته باشد.وی ادامه می‌دهد: ریزگردها و خشکسالی‌های مداوم، کاهش بارندگی و کم شدن رطوبت زمین، کمبود داروهای ارگانیک و تلفات جمعیت زنبورها کاهش کیفی و کمی تولید عسل را به دنبال داشته است.حیدری اظهار می‌کند: همچنین نبود مرجعی واحد برای نظارت بر داروها، وجود داروهای قاچاق، چندنرخی بودن دارو و... از جمله مواردی هستند که باعث می‌شوند بهره‌بردار هزینه زیادی را برای سلامت زنبورهایش متحمل شود.

این مسئول می‌گوید: قرار دادن استاندارد تشویقی به جای استاندارد اجباری برای عسل نیز یکی دیگر از مشکلات است که موجب شده است عسل‌های تقلبی بازار را قبضه کنند. با وجود مزیت‌های صادراتی عسل لرستان، زیرساخت‌های لازم برای بسته‌بندی و عرضه آن به بازارهای داخلی و خارجی وجود ندارد.


توجه ویژه به تولید محصول باکیفیت

حیدری بیان می‌کند: اولویت اصلی در تولید عسل در استان، تولید محصولی باکیفیت است. همیشه کیفیت بر کمیت ارجعیت دارد. باید با تولید فراورده‌های عسل بتوان از تولید تک‌محصولی خارج شویم که خوشبختانه این اتفاق - اگرچه به صورت محدود - در استان افتاده است. اما این کار باید فراگیر شود و همه بهره‌برداران و زنبورداران به آن روی بیاورند.وی ادامه می‌دهد: با این کار، علاوه بر بالا بردن سطح تولید محصولات، سود زیادی نیز عاید بهره‌بردار و استان می‌شود. حتی می‌توان برای این بخش سرمایه‌گذار جذب کرد.
این مسئول می‌گوید: استان لرستان در هر 4 فصل سال مستعد کشت گیاهان دارویی است و همین استعداد و تنوع گیاهان دارویی موجب بالا رفتن کیفیت و میزان تولید عسل در استان شده است. در صورت حمایت از این بخش می‌توان تحول خوبی را در صنعت زنبورداری استان رقم زد.


تعداد بهره‌برداران و کندوها

کارشناس‌مسئول زنبور عسل سازمان جهاد کشاورزی لرستان با اشاره به آمار بهره‌برداران و تولید عسل در استان اظهار می‌کند: طبق سرشماری سال 96، 2315 زنبوردار در استان فعالیت می‌کنند و 216 هزار و 810 کلونی زنبور عسل در آن وجود دارد. «لیلا افضلی» بیان می‌کند: تولید عسل لرستان نیز در سال 96 حدود 1700 تن بوده و هر سال انتظار داریم 10 درصد افزایش تولید داشته باشیم. البته ممکن است وجود مشکلاتی این میزان را کاهش دهد.وی ادامه می‌دهد: شهرستان‌های دلفان، خرم‌آباد و سلسله بیشترین میزان تولید عسل استان را به خود اختصاص داده‌اند. البته ممکن است شهرستانی میزان تولیدش پایین بوده اما از لحاظ کیفیتی در سطح بالاتری باشد.


ناآگاهی بهره‌برداران صنعت زنبورداری

کارشناس‌مسئول زنبور عسل سازمان جهاد کشاورزی لرستان در بخش دیگری از صحبت‌هایش به مشکلات پیش روی زنبورداری در استان اشاره می‌کند و می‌گوید: بی‌سوادی یا کم‌سوادی بهره‌برداران مشکل اصلی در این حوزه است. بیش از هزار زنبوردار کم‌سواد یا بی‌سواد در استان وجود دارد و همین موضوع باعث می‌شود آنها نتوانند از دانش‌های روز استفاده کنند.
وی می‌افزاید: از طرف دیگر، گران بودن نهاده‌ها و تجهیزات زنبورداری و استفاده نکردن از وسایل به‌روز نیز باعث شده است مشکلات در این حوزه چندین برابر شود.


پرداخت خسارت‌ها

مدیر بیمه کشاورزی استان لرستان نیز در خصوص مشکل زنبورداران درباره پرداخت خسارت‌ها می‌گوید: در سال زراعی 97-96 در بخش دام‌های سبک و سنگین، آبزیان و زنبور 2 میلیارد تومان خسارت به بهره‌برداران وارد شده است که یک میلیارد و 700‌میلیون تومان آن برای واریز به تهران ارسال شده است.«فتح‌الله رفیعی» ادامه می‌دهد: واریز خسارت‌ها از تهران و به صورت متمرکز صورت می‌گیرد و در استان هیچ‌گونه اختیاری برای زمان پرداخت وجود ندارد اما هر سال تا اواسط سال زراعی خسارت‌های سال قبل پرداخت می‌شود.


ضعیف بودن بخش بازاریابی در حوزه فروش عسل

کارشناس‌مسئول زنبور عسل سازمان جهاد کشاورزی لرستان ضعیف بودن بخش بازاریابی در حوزه فروش عسل را از مشکلات این حوزه بیان می‌کند و ادامه می‌دهد: همین امر باعث شده است برخی زنبورداران عسل تولیدی را به جاهای مختلف برای عرضه حمل و حتی استان‌های دیگر عسل لرستان را با نام خود به بازارهای داخلی و حتی خارجی عرضه کنند.«لیلا افضلی» می‌افزاید: این در حالی است که عسل‌های متنوعی در استان تولید می‌شود که توانایی ‌رقابت با محصولات مشابه را در بازارهای داخلی و خارجی دارند. اما از آنجا که مشکل آزمایشگاه و بسته‌‌بندی داریم و بازاریابی خوبی نیز صورت نمی‌گیرد، در حوزه صادرات با مشکل مواجه هستیم.
این کارشناس اظهار می‌کند: در خصوص وام‌های کم‌بهره نیز تصمیم با دولت است که اعتبار در نظر بگیرد.