هر خانه، یک نیروگاه

اشکان جهان‌آرای| ساری-خبرنگار

جمعیت ثابت و شناور مازندران هر سال بیشتر می‌یابد و همین موضوع ضرورت افزایش زیرساخت‌های ارائه خدمات را در استان بیشتر می‌کند. زیرساخت‌هایی مانند آب، برق، گاز، مخابرات و پوشش تلفن همراه، بهداشت و درمان، راه‌های ارتباطی و بسیاری از خدمات دیگر به تناسب افزایش جمعیت باید تولید و ارائه‌شان نیز در استانی مانند مازندران که مقصد سفر و همچنین مهاجرت از استان‌های دیگر است، رشد قابل توجهی داشته باشد. یکی از مهم‌ترین پیش‌نیازها برای سکونت و افزایش جمعیت نیز ارائه زیرساخت‌ها و خدمات مربوط به برق است. 

نگاهی به آمارهای توسعه زیرساخت‌های برق در مازندران نشان می‌دهد که در 4 دهه اخیر اقدامات زیادی برای توسعه شبکه‌های برق در استان و افزایش ارائه خدمات به مشترکان انجام شده است. تعداد ایستگاه‌های برق مازندران از 19 به 152 ایستگاه افزایش یافت و طول خطوط انتقال برق استان از 933 کیلومتر به 5 هزار و 731 کیلومتر رسید. 

 در حال حاضر بیش از 2 میلیون مشترک برق در مازندران از خدمات این حوزه از انرژی استفاده می‌کنند که حجم ساخت‌وسازها و روند مهاجرت‌ها نشان می‌دهد این روند همچنان رو به رشد خواهد بود. اما مهم‌ترین موضوع در زمینه افزایش ارائه خدمات، تولید برق است که در کشورهای پیشرفته با استفاده از انرژی‌های پاک سال‌هاست مورد توجه قرار دارد و رو به گسترش است.


انرژی‌های پاک

تولید برق با انرژی آب، باد و خورشید اتفاقی رو به گسترش در کشورهای توسعه‌یافته است که نه آسیبی به محیط‌زیست وارد می‌کند و نه هزینه‌های مالی در حد و اندازه تولید برق با انرژی‌های فسیلی دارد.  
مازندران نیز یکی از استان‌هایی است که شرایط مساعدی برای تولید انرژی‌های پاک دارد. تولید برق از نیروی آب با ساخت نیروگاه‌های برق‌آبی یکی از این راه‌هاست. نیروگاه برق‌آبی سد تلمبه ذخیره‌ای سیاه‌بیشه یکی از این نمونه‌هاست. 
3 نیروگاه برق‌آبی نیز قرار است در حد فاصل سد شهید رجایی تا تصفیه‌خانه ساری ساخته شود، اما خشکسالی و کم‌آبی در سال‌های اخیر زنگ خطر برای تولید برق به این شیوه را نیز به صدا درآورده است. ضمن این‌که راه‌های کم‌هزینه‌تری برای تولید برق نیز وجود دارد، مانند تولید برق از باد و انرژی خورشید.

کارشناسان حوزه انرژی معتقدند؛ یک توربین بادی بزرگ می‌تواند انرژی برق 6 هزار خانه را تامین کند. وجود برخی نقاط بادخیز در مناطق کوهستانی مازندران شرایط مساعدی برای استفاده از این انرژی در تأمین برق و ارائه به ساکنان آن مناطق ایجاد می‌کند. اما برخی صاحبنظران بر این باورند که استفاده از انرژی خورشیدی مناسب‌ترین و به صرفه‌ترین راه ممکن برای تولید برق در مازندران است. 

یک مهندس مکانیک و کارشناس انرژی‌های قابل بازیافت اهل آلمان که برای مطالعه بازتولید انرژی در یکی از پروژه‌های بزرگ مسکونی مازندران به این استان سفر کرد، معتقد است با توجه به کاهش هزینه نصب پنل‌های خورشیدی نسبت به یک دهه اخیر، زمان مناسبی برای سرمایه‌گذاری در بخش تولید برق از انرژی خورشیدی در مازندران است. 
«هیوگو شیمپن» اظهار کرد: مطالعات ما نشان می‌دهد مازندران با این‌که کمتر از سایر مناطق ایران در معرض پرتوهای خورشید قرار دارد، اما 35 درصد بیشتر از کشور آلمان پرتو دریافت می‌کند که این شرایط برای تولید برق از انرژی خورشید مناسب است.


مزیت‌های انرژی خورشیدی

وی افزود: پنل‌های خورشیدی حتی با روشنایی روز هم کار می‌کنند. مزیت اقتصادی آنها علاوه بر استفاده از برق بدون هزینه، امکان انتقال برق مازاد تولید شده به شبکه برق و دریافت هزینه تولید است. مازندران استانی مستعد از نظر وجود منابع انرژی مختلف است که می‌توان از این منابع برای جایگزینی استفاده از سوخت‌های فسیلی بهره برد. اما این موضوع مستلزم فرهنگسازی است. یکی از راه‌های اثرگذار، استفاده از طرح‌های تشویقی از سوی دولت برای استفاده از این شیوه تولید برق است.

موضوعی که این مهندس و مخترع آلمانی به آن اشاره دارد، مورد توجه وزارت نیرو و شرکت‌های زیرمجموعه تولید و توزیع برق نیز قرار دارد. فروش برق به دولت برای تزریق به شبکه توزیع یکی از همین مشوق‌هاست. در حالی که مشترکان خانگی برای هر کیلووات ساعت برق کمتر از 100 تومان می‌پردازند، برق تولیدی نیروگاه‌های کوچک خانگی خورشیدی را دولت به ازای هر کیلووات ساعت 970 تومان خریداری می‌کند. ضمن این‌که در اجرای این سیستم نیز مشوق‌هایی برای افراد در نظر گرفته شده است.


حمایت از اجرای طرح

مدیرعامل برق منطقه‌ای گلستان و مازندران نیز با بیان این‌که متولی اجرای سامانه‌های تولید برق از انرژی خورشیدی شرکت‌های خصوصی هستند، گفت: بخش دولتی به طور مستقیم برای اجرای سیستم‌های تولید برق از انرژی خورشیدی ورود نمی‌کند. البته از این روش استقبال می‌کنیم و تولید برق به این شیوه در خود مجموعه برای مصرف داخلی نیز انجام می‌شود. در حال حاضر 80 کیلووات برق خورشیدی در شرکت برق‌ منطقه‌ای مازندران تولید می‌شود که مورد استفاده داخلی مجموعه قرار می‌گیرد.

«حسین افضلی» اظهار کرد: شرکت توانیر برای ترغیب مصرف‌کنندگان و مشترکان به استفاده از این انرژی 50 درصد هزینه اجرای طرح در واحدها و مجموعه‌ها را می‌پردازد تا انگیزه‌‌ای برای مشترکان شبکه برق ایجاد شود.
وی درباره امکان استفاده از انرژی باد برای تولید برق و اقدامات انجام شده برای بهره‌برداری از این فرصت در مازندران نیز بیان کرد: در مازندران تاکنون برای تولید برق از انرژی باد اقدامی نشده ، اما کارهای مطالعاتی انجام شده است. اطلس باد منطقه مورد مطالعه قرار گرفته و مناطق بادخیز که مستعد اجرای این پروژه هستند شناسایی و بررسی شده‌اند.


بازدهی بالای نیروگاه‌های مقیاس کوچک

افضلی بازدهی بالای نیروگاه‌های گازی و در اختیار داشتن منابع گازی در ایران را یکی از دلایل گرایش به تولید برق از انرژی گاز دانست و گفت: یکی دیگر از راه‌های کاهش هزینه تولید برق ساخت نیروگاه‌های مقیاس کوچک است که به طور جدی مورد توجه و حمایت قرار دارد. در حال حاضر 142 مگاوات برق در مازندران توسط نیروگاه‌های مقیاس کوچک تولید می‌شود و تعداد قابل توجهی نیز در دست اجراست. 

وی ادامه داد: تا تابستان سال 1398 قرار است 138 مگاوات برق تولیدی نیروگاه‌های مقیاس کوچک نیز وارد مدار شود. قرار داشتن این نیروگاه‌ها در محل مصرف، تلفات پایین به دلیل مسافت کم انتقال و بازدهی بالای این نیروگاه‌ها در کنار پرداخت ماهانه هزینه برق تولید شده سبب می‌شود که هم استقبال سرمایه‌گذاران از اجرای این نیروگاه‌ها بالا باشد و هم بخش دولتی تمام توان خود را برای حمایت از سرمایه‌گذاران و اجرای این پروژه‌ها را به کار بگیرد.