پیش‌بخاری

رف، طاقچــــه و پیش‌بخاری از عناصر معماری به کار رفته در خانه‌های قدیمی به‌خصوص معماری دوره قاجار است که هنوز هم در بسیاری از خانه‌های قدیمی تهران می‌توان سراغ آنها را گرفت. وجه مشترک همه اینها قرار داشتنشان وسط دیوار خانه‌ها بود. پیش‌بخاری به گرمایش عمارت کمک زیادی می‌کرد و نمونه‌اش در عمارت‌هایی مثل خانه‌های مدرس و حاج حسین ملک در بازار تهران و عمارت مسعودیه و... به چشم می‌خورد. پیش‌بخاری، طاقچه کوچکی است که درست بالای بخاری‌ جا می‌گیرد و علاوه بر زیبا کردن خانه برای پخش کردن گرما در فضای داخلی خانه به کار می‌رود؛ پیش‌بخاری باعث می‌شود که گرمای بخاری مستقیم به سمت بالا نرود و هوای گرم در تمام فضای خانه گردش پیدا کند. بخاری‌هایی که تا دوره قاجار در عمارت‌‌های ایرانی به چشم می‌خورند در دل دیوار جا می‌گرفتند و به همین دلیل دیوار خانه‌ها حداقل در محلی که بخاری قرار می‌گرفت دیوارهایی قطور بودند. تزییناتی مثل آینه‌کاری و گچبری و استفاده از مقرنس و... برای زیباتر کردن نمای بخاری و پیش‌بخاری به کار می‌رود. پیش‌بخاری در فرهنگ لغت به حفاظی که مقابل بخاری‌های دیواری ساخته می‌شد هم گفته می‌شود. این حفاظ‌ها که جنس آهنی دارند مانع از پریدن شراره‌‌های آتش یا قطعات چوب و زغال سوخته به خارج از بخاری می‌شدند و در نتیجه نقششان برای جلوگیری از آتش‌سوزی، حیاتی بود. این پیش‌بخاری‌ها هم معمولاً برای زیباتر کردن خانه مثل طارمی با ظرافت‌های خاصی ساخته می‌شد و با پیچ و خم‌هایی که به آهن می‌دادند معمولاً شبیه به گل یا چیزهای دیگر بود.