نسل جوان اعتقاد چندانی به اهدای خون ندارد

معصومه حیدری‌پارسا/خبرنگار

هر 3‌ثانیه، یک بیمار نیاز به خون و فرآورده‌های آن پیدا می‌کند. از هر 3 نفر یک نفر در طول زندگی نیاز به خون پیدا می‌کند و یک واحد خون اهدایی که فقط اندکی از خون موجود در بدن هر یک از ماست می‌تواند جان 3 نفر را از مرگ حتمی نجات دهد. درواقع هر روز اهدای خون توسط افراد باعث نجات جان میلیون‌ها نفر در دنیا می‌شود. براساس بررسی‌های صورت گرفته مجروحان تصادفات رانندگی، افرادی که تحت عمل‌های جراحی قرار می‌گیرند، بیماران سرطانی که تحت شیمی‌درمانی یا اشعه‌درمانی قرار دارند و... از اصلی‌ترین مصرف‌کنندگان لحظه‌ای خون و فرآورده‌های آن محسوب می‌شوند و برخی از بیماران مانند بیماران تالاسمی و هموفیلی هم برای ادامه حیات ناگزیرند به شکل منظم خون یا فرآورده‌های خونی دریافت کنند. امروز نهم مرداد در ایران به‌عنوان روز اهدای خون شناخته می‌شود و درواقع روز قدردانی از اهدا‌کنندگان این ماده حیاتی است. با اکبر پورفتح الله- مدیرعامل سازمان انتقال خون- در باره اهدای خون در ایران و چالش‌های پیش رو گفت‌وگو کرده‌ایم.

اهدای خون داوطلبانه 

معمولا در تمام دنیا اهدای خون به‌صورت داوطلبانه انجام می‌شود. اهدای خون داوطلبانه به این معنی است که افراد فقط با نیت انجام دادن یک کار خوب و انسان‌دوستانه به مراکز اهدای خون مراجعه می‌کنند و هر فردی که 18سال تمام داشته باشد، می‌تواند خون اهدا کند. مدیرعامل سازمان انتقال خون با بیان این مطلب می‌گوید: باتوجه به اینکه سن شروع اهدای خون در ایران ۱۸سال است، جوانانی که اکنون ۱۸تا 30سال دارند، ایده‌آل‌ترین و بهترین گروه سنی برای مشارکت در اهدای خون سالم محسوب می‌شوند. درواقع اهداکنندگان جوان در این بازه سنی می‌توانند نقش مهم و حیاتی در نجات جان بیماران نیازمند به خون داشته باشند؛ به‌خصوص اینکه جامعه ما امروزه به سمت سالمندی پیش می‌رود و مصرف خون با افزایش سالمندی بیشتر می‌شود.

پورفتح‌الله در ادامه می‌گوید: براساس آمار سازمان بهداشت جهانی ۷۰ درصد خون‌های اهدایی در افراد بالای ۴۰سال مصرف می‌شود. از چالش‌های امروزه سازمان انتقال خون،  موضوع هرم سنی اهداکنندگان است و باید برای جایگزینی اهداکنندگان جوان تلاش کنیم؛ چراکه وقتی جامعه به سوی سالمندی پیش می‌رود مصرف خون و فرآورده‌های آن افزایش می‌یابد و نزدیک به دوسوم خون مصرف شده در سنین بالای ۵۰ سال به‌علت افزایش بدخیمی‌ها و اعمال جراحی است. از طرف دیگر کانون‌های خونسازی در سنین پس از ۶۰ سالگی کاهش می‌یابد و سازمان انتقال خون از افراد با سن بالاتر از ۶۵سال خون دریافت نمی‌کند؛ به‌عبارت دیگر در سالمندی جوامع، هم اهداکنندگان خون کاهش می‌یابند و هم حجم مصرف خون و فرآورده‌های خونی افزایش می‌یابد و با توجه به اینکه جامعه ایران هم به سوی سالمندی حرکت می‌کند، سرمایه‌گذاری روی جوانان، می‌تواند نقش مؤثری در سلامت و کفایت خون و فرآورده‌های آن داشته باشد. به هر حال بالا‌بودن سن اهداکنندگان خون یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های این سازمان است و از همه مهم‌تر اینکه حجم قابل‌توجهی از اهدا‌کنندگان مستمر خون ما، افرادی هستند که از دوران دفاع مقدس با ما همراه بوده‌اند. درواقع به‌دلیل حس همبستگی که در آن زمان وجود داشت، نسل گذشته ایثارگرانه خون خود را اهدا می‌کردند و همچنان با این تفکر این اقدام را انجام می‌دهند که امیدواریم این حس در نسل جوان هم شکل بگیرد؛ بنابراین باید جوان‌ها ما را همراهی کنند تا نسل جدید از اهدا‌کنندگان را بسازیم.
باید فرهنگ‌سازی‌ کنیم تا نگاه جوانان جامعه تغییر کند. در حال حاضر نسل جدید جوان کشورمان اعتقاد چندانی به اهدای خون خود ندارند و ادامه این شرایط می‌تواند کشور را با بحران روبه‌رو کند. امسال 500هزار پیامک بیشتر برای اهداکنندگانمان فرستادیم، 50 هزار تماس تلفنی بیشتر داشتیم اما روند اهدای خون در 3ماه اول مشابه سال گذشته با کاهش چشمگیری روبه‌رو بوده است. البته ما در میان کشورهای در حال توسعه وضعیت بی‌نظیری داریم؛ به‌طور مثال هموطنان ما سالانه 2میلیون و ۱۰۰ هزار واحد خون اهدا می‌کنند. 

اهداکننده مستمر خون 

علی‌اکبر پورفتح‌الله افزود: سال گذشته ۲میلیون و ۱۰۰ هزار اهدای خون در کشور انجام شد که بر همین اساس، شاخص رشد متوسط اهدای خون در ایران دو‌برابر کشورهای همسطح است. همچنین باید بگویم که در این زمینه و در میان کشورهای در حال توسعه به‌خودکفایی رسیده‌ایم اما با این حال از مردم به‌خصوص اهدا‌کنندگان مستمرمان می‌خواهیم از اهدای خون غافل نشوند.
البته ما ۵۰۰ هزار اهداکننده مستمر خون در ایران داریم.
 رئیس سازمان انتقال خون در توضیح این آمار می‌گوید: اهداکننده مستمر خون در یک دوره یکساله حداقل 2 بار خون اهدا می‌کند و فواصل نوبت‌های اهدای خون او کمتر از یک سال است. ثابت شده است این گروه از افراد، سالم‌ترین و قابل اعتماد‌ترین گروه داوطلبان را تشکیل می‌دهند. با اهدای مستمر خون، همواره و در هر زمان، مقدار کافی خون از هر گروه خونی برای رفع نیاز‌های بیماران در دسترس خواهد بود و اطمینان از ذخایر کافی خون حاصل می‌شود. مهم‌تر اینکه اهداکنندگان مستمر مشارکت بیشتری در تأمین فرآورده‌های خونی در شرایط بحرانی دارند؛ ضمن اینکه داوطلبان اهدای مستمر خون به‌واسطه اطلاع از شرایط و تجربه مراحل مختلف اهدای خون و نیز با آگاهی و پرهیز از رفتار‌های پرخطر و همچنین بررسی‌های پزشکی و آزمایشگاهی مکرر در هر بار اهدای خون، از سالم‌ترین اهداکنندگان خون بوده که در ارتقای سلامت فرآورده‌های خونی نقش حیاتی ایفا می‌کنند.


   وصیت کرده‌ام اعضای بدنم پس از مرگم اهدا شود

نام سیدمرتضی سائسی، که با اهدای 189بار خون رکورددار اهدای خون در کشورمان محسوب می‌شود به‌زودی به‌عنوان رکورددار اهدای خون در جهان هم در کتاب گینس ثبت می‌شود. او می‌گوید: تصادف مرگبار در جاده قم در سال 1349 و کمک به سانحه دیدگانی که نیازمند گروه خونی A مثبت بودند، سبب شد تا تبدیل شوم به یکی از اهدا‌کنندگان پروپاقرص مراکز اهدای خون تا جایی که در تهران مرکزی نیست که در آنجا خون اهدا نکرده باشم.

47سال از نخستین اهدای خون می‌گذرد و من به‌طور مستمر و غیرمستمر تا حالا خون اهدا کرده‌ام و با توجه به اینکه دیگر شرایط سنی‌ام اجازه این کار را نمی‌دهد به همین سبب وصیت کرده‌ام اعضای بدنم را پس از مرگم اهدا کنند. سائسی می‌گوید: هیچ‌چیز لذتبخش‌تر از هدیه کردن خون خود برای نجات افراد نیازمند نیست، به همین دلیل از کسانی که شرایط بدنی لازم را دارند درخواست دارم که به جمع اهداکنندگان مستمر خون بپیوندند. من سلامتی‌ام را مدیون اهدای خون می‌دانم و تا به امروز نه بیمار شده‌ام و نه حتی دارویی مصرف کرده‌ام. به همین سبب تأکید دارم که بهترین راه سلامت، اهدای خون است. در همه این سال‌ها هم بسیاری از اعضای خانواده، دوستان و همکارانم را تشویق کرده‌ام تا خون خود را اهدا کنند و تا به امروز افراد فراوانی را تشویق به اهدای خون کرده‌ام.