مرغی که شاید هم سبز نباشد

خدیجه نوروزی ـ‌ روزنامه‌نگار



یک زمان شایعه شد که به مرغ‌های گوشتی پرورشی هورمون داده می‌شود تا سریع‌تر رشد کنند و بعد از مدتی با دامن زدن به شایعه تزریق آنتی‌بیوتیک‌ به بدن مرغ چنان ترس و دلهره به جان افکار عمومی انداخته شد که مصرف مرغ به‌شدت کاهش پیدا کرد. حتی در بازار شایعاتی شنیده شد که به‌علت گرانی و کمبود دارو به مرغ‌ها مواد‌مخدر می‌خورانند، یا اینکه برای بالا بردن اشتهای آنها در آب آشامیدنی‌شان مشروبات الکلی می‌ریزند. فیلم‌هایی نیز در فضای مجازی منتشر شد با این مضمون که برای بالا بردن وزن مرغ‌هایی که وزن‌شان پایین است آب زیر پوستشان تزریق می‌کنند و تخم‌مرغ‌های چینی وارد بازار شده‌اند. از این دست از شایعات تا دلتان بخواهد در فضای مجازی هست و این روزها هم شایعه شده خوردن مرغ ویروس کرونا را منتقل می‌کند. اما اینکه چنین شایعاتی تا چه اندازه صحت دارد و انتشار آن چه آسیب‌هایی به بازار مصرف و مصرف‌کنندگان می‌زند را دکتر محمد‌حسین عزیزی، مدیرکل فرآورده‌های غذایی و آشامیدنی سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت در گفت‌وگو با همشهری عنوان می‌کند که ماحصل آن را می‌خوانید.




شایعاتی که در مورد مرغ‌های هورمونی وجود دارد، تا چه اندازه صحت دارد؟
بحث استفاده از هورمون در پرورش مرغ کاملا عامیانه و صرفا شایعه است. البته اغلب ما این حرف‌ها را شنیده‌ایم که آمپول‌هایی حاوی هورمون به مرغ‌ها تزریق می‌شود تا زودتر رشد کنند و بزرگ‌تر از مرغ‌های معمولی باشند. در ادامه همین حرف‌ها و فرضیات است که گزاره‌هایی نادرست هم صادر می‌شود. به‌عنوان مثال گفته می‌شود از قسمت کتف، گردن یا بال مرغ کمتر استفاده کنید چون هورمون‌ها در این قسمت‌ها تزریق می‌شود یا برخی‌ها سبزیجاتی را که با مرغ می‌پزد استفاده نمی‌کنند چون معتقدند که آنها هورمون‌های مرغ را به‌خود جذب کرده‌اند و ناسالم هستند. اما این نظریه‌ها از اساس باطل هستند چون در کشور ما هیچ هورمونی نه به شکل تزریقی و نه به‌صورت خوراکی به مرغ داده نمی‌شود تا بخواهیم در مورد اینکه ضرری برای ما دارد یا خیر صحبت کنیم.
اما در بسیاری از کشورها از هورمون‌های استروئیدی و پروتئینی استفاده می‌شود. چرا با قطعیت می‌گویید که در کشور ما استفاده نمی‌شود؟
این هورمون‌ها لازم نیست و مرغ‌های گوشتی خودشان به‌سرعت طی ۴۰ تا ۴۵روز رشد می‌کنند. افزودن هورمون به مرغ‌هایی که به‌صورت صنعتی تولید می‌شوند یا به‌عبارت دیگر مرغ ماشینی، نه منطقی است و نه اقتصادی، چرا که هورمون فوق‌العاده گران است و برای تولیدکننده صرفه اقتصادی ندارد.
تزریق آنتی‌بیوتیک چطور؟
تزریق نه؛ در خوراک مرغ‌های ماشینی مقداری آنتی‌بیوتیک ریخته می‌شود تا جلوی ابتلای آنها به بیماری گرفته شود، زیرا این نژادها به‌دلیل تغییراتی که در ژنتیک آنها اتفاق افتاده در مقابل ابتلا به ویروس‌های مختلف بسیار آسیب‌پذیر هستند و بعد از ابتلا به بیماری نیز توانایی چندانی برای مقابله با آن ندارند. به همین دلیل با دادن آنتی‌بیوتیک خوراکی به مرغ از ابتلای او به بیماری‌های مختلف جلوگیری کرده و با این کار میزان تلفات را پایین می‌آورند.
مصرف این آنتی‌بیوتیک‌ها برای سلامت مصرف‌کنندگان مضر نیست؟
مرغ معمولا نصف خوراکی‌ای را که خورده سریع دفع می‌کند و از طرف دیگر عمر کوتاهی دارد (۴۵روز بیشتر زندگی نمی‌کنند)، بنابراین کفاف این را نمی‌دهد که آنتی‌بیوتیک‌ها بخواهند خیلی در بافت گوشت‌شان تجمع پیدا کنند و آسیب‌زا باشند. تحقیقات علمی زیادی در این مورد انجام شده و قسمت‌های مختلف بافت گوشت به لحاظ دارا بودن آنتی‌بیوتیک مورد آزمایش قرار گرفته که همه آنها نشان می‌دهد اندازه قابل‌توجهی از آنتی‌بیوتیک وارد بافت‌ها نشده است که خطری برای مصرف‌کننده داشته باشد.
اگر خوردن آنتی‌بیوتیک مضر نیست، پس تبلیغات برای مصرف مرغ سبز، آن‌هم با قیمت بالاتر در بازار چیست؟
تولیدکنندگان مرغ سبز مدعی هستند که ما آنتی‌بیوتیک نمی‌دهیم و به‌جای آن در خوراک‌شان از عصاره‌های گیاهان دارویی مانند آویشن، بابونه و کاکوتی استفاده می‌کنند. اما بعید به‌نظر می‌رسد که این تولیدکنندگان هم کاملا آنتی‌بیوتیک را قطع کنند. ممکن است آن را کم کنند. البته نظارت خیلی خاصی هم وجود ندارد که ناظری از روز اول جوجه‌ریزی تا مرحله آخر تولید، این چرخه تولید را نظارت کند که آیا آنها واقعا آنتی‌بیوتیکی در خوراک نمی‌ریزند. بنابراین تولید مرغ‌های سبز هم صددرصد مورد اطمینان نیست و برخی افراد مرغ‌های معمولی را به نام مرغ سبز می‌فروشند.
یعنی دستگاهی برای نظارت این مرغ‌ها وجود ندارد؛ چون عرضه این مرغ‌ها در بازار گران‌تر است؟
باید سازمان دامپزشکی بر کار مرغداری‌ها و مواد خام پروتئینی آنها نظارت داشته باشد. اما ممکن است ادعایی که برخی مرغداری‌های تولید‌کننده مرغ سبز می‌کنند گواهی آن را نداشته باشند. البته بعضی‌ها هم ممکن است از دامپزشکی مجوز و تأییدیه داشته باشند و روی محصولاتشان مهر رسمی اداره کل دامپزشکی وجود داشته باشد. باید دید مدعیان تولید مرغ سبز مستنداتی دارند یا خیر.
آیا شایعاتی که گاهی ‌اوقات در مورد تخم‌مرغ به گوش می‌رسد نیز صحیح نیست؟
خوشبختانه در مورد تخم‌مرغ این صحبت‌ها خیلی مطرح نیست. برخلاف مرغ‌های گوشتی، زمانی طولانی لازم است تا مرغ‌های تخم‌گذار اصلاح‌شده یا مرغ‌های مادر، تخم‌گذار شوند، چون لازم نیست به این سرعت رشد کنند و حتما نیازی ندارند در خوراک‌شان آنتی‌بیوتیک باشد. در تخم‌‌مرغ‌ها هم آلودگی وجود ندارد.
شایعه وارد شدن تخم‌های چینی را تأیید می‌کنید؟
نه، اصلا. از کشور چین اصلا وارداتی نداشته‌ایم و از کشورهای دیگر هم بسیار بسیار محدود بوده است. ما هم‌اکنون به اندازه نیاز، داخل تولید داریم و حتی صادر می‌کنیم و احتیاجی به واردات نیست.
تخم‌هایی که در بازار مصرف عرضه می‌شوند بدون نطفه هستند؟
بله. چون این تخم‌مرغ‌ها از مرغ‌های اصلاح‌شده تولید می‌شوند. تخم‌مرغ‌های نطفه‌دار بسیار ارزشمند هستند که یا برای مرغ گوشتی استفاده می‌شوند و یا برای مرغ تخم‌گذار که اصطلاحا به آنها مرغ مادر می‌گویند.
در مجموع شایعاتی که همیشه درخصوص مصرف مرغ و تخم‌مرغ وجود دارد چقدر می‌تواند به بازار مصرف آسیب برساند؟
این شایعات می‌تواند ضربه مستقیمی به اطمینان مصرف‌کنندگان بزند و به مرور سلامت جامعه را هدف قرار دهد. بسیاری از مطالبی که در فضای مجازی منتشر می‌شود مبنای علمی ندارد و برعکس آن چیزی است که گفته می‌شود. افرادی هم که مطالعات خاصی در این زمینه ندارند آنها را باور می‌کنند. مثلا شایعه کرونا و انتقال آن از مرغ به انسان بی‌پایه و اساس است و کرونا به هیچ عنوان سبب آلودگی گوشت و مرغ و لبنیات نمی‌شود. اما همین شایعه به سرعت در کانال‌ها و سایت‌های مجازی دست‌به‌دست شد و ذهن مردم را به‌خود مشغول کرد. البته ناآگاهی هم به بسیاری از سوءاستفاده‌ها دامن می‌زند. بسیاری هنوز تفاوت مرغ سبز از مرغ ارگانیک را نمی‌دانند و همین موجب می‌شود به خرید محصولات تقلبی روی بیاورند.
به‌نظر می‌رسد با نبود زیرساخت‌های لازم، اصلا امکان تولید محصولات ارگانیک دامی به شکل صنعتی و با نظارت شرکت‌های بازرسی وجود ندارد و محصولاتی که با نام ارگانیک عرضه می‌شوند نزدیک‌ترین شکل تولید به ارگانیک را دارند و طبیعی هستند و به روش سنتی در روستاها و شهرستان‌ها پرورش می‌یابند؛ درست است؟
بله، برخلاف ادعای برخی تولیدکنندگان، هم‌اکنون گوشت سفید ارگانیکی به شکل صنعتی در داخل کشور تولید نمی‌شود و صرفا تبلیغات برای داشتن سهم بیشتر در بازار است.