از معمار تا آرشیتکت

حافظ روحانی 

مدرسه صنایع‌مستظرفه، نقشی تعیین‌کننده در شکل‌گیری و گسترش آموزش نوین هنر در ایران داشت. با این‌حال نه کمال‌الملک و نه شاگردان، سررشته‌ای از معماری نداشتند. پس با اینکه استاد پیر، هنرهای مردمی و سنتی را نیز به دروس مدرسه افزوده بود، باز هم رشته‌ای چون معماری جایی در آموزش‌های مدرسه نداشت. محسن فروغی، دومین فرزند ذکور محمدعلی فروغی، نخست‌وزیر وقت که برای تحصیل به فرانسه فرستاده شده بود، به سال1316 و پس از اتمام تحصیلات در رشته معماری به ایران بازگشت و جزو نخستین معماران تحصیل‌کرده‌ای بود که به استخدام دولت درآمد و تا پیروزی انقلاب هم کار دولتی را رها نکرد. یکی از نخستین اقدامات او تأسیس یک مدرسه عالی معماری به شیوه مدرسه عالی پاریس بود. او با همکاری پروفسور رولاند که یک استاد معماری فرانسوی است، مدرسه عالی معماری را به سال1317 تأسیس  و ابوالحسن صدیقی را به ریاست آن منصوب می‌کند. گفته می‌شود که صدیقی بر سر شیوه آموزش با فروغی دچار اختلاف می‌شود و اندکی بعد استعفا می‌کند. علت اختلاف گویا اصرار فروغی بر اجرای عین‌به‌عین شیوه آموزش فرانسوی بوده است که انگار به مذاق صدیقی خوش نمی‌آید. مدت آموزش در این مدرسه ۲سال بود. با این‌حال به فاصله اندکی، اساسنامه هنرکده هنرهای زیبا به تصویب شورای‌عالی دانشگاه تهران می‌رسد و این اساسنامه در نهم شهریور‌ماه سال1319 نهایی می‌شود. ماده اول این اساسنامه به شعبه معماری می‌پردازد. به این ترتیب ۷ نفر از شاگردان مدرسه عالی معماری، به نخستین دانشجویان هنرکده هنرهای زیبا تبدیل و در سال1322 فارغ‌التحصیل می‌شوند.