زندان اوین یا باقره

پریسا امیرقاسم خانی 

زندان «اوین» در ابتدا محله‌ای به نام باقرآباد یا باقریه یا به قول اهالی باقره بود و قریب به 25 هکتار مساحت داشت. این محله از جنوب غرب و جنوب به محله اوین فعلی، از شرق به رودخانه درکه، از غرب به قلعه سید ضیاء و از شمال به کوه‌های اوین و فرحزاد می‌رسید و 5 تا 7 خانوار از طایفه‌های کمره‌ای در آن زندگی می‌کردند.

باقره، قنات، استخر و مزارعی برای چرای دام داشت و چون زمین‌های کشاورزی در آن وجود نداشت شغل اغلب اهالی آن گله‌داری بود. «محمد سنجابی» از اهالی قدیمی محله اوین می‌گوید: «به نظر می‌رسد در این محل باغ و دره وجود داشته و در ابتدا نام آن باغدره بوده و به تدریج به باقره تغییر یافته است.»

سنجابی به خوبی به یاد می‌آورد که اهالی باقره با مردم اوین مراوده نزدیک داشتند و باقره‌ای‌ها محصولات خود مانند شیر، ماست، پنیر، کره و... را در میدان پاچنار اوین به اهالی می‌فروختند و از این طریق کسب درآمد می‌کردند. در دهه 40 زمین‌های باقره به کادر ژاندارمری آن زمان محول شد که در ابتدا فردی به نام استوار شعبانی در آنجا به آموزش نظامی می‌پرداخت.

به همین دلیل اطراف باقره را سیم‌خاردار کشیدند. از همان سال‌ها مراودات اهالی با باقره از بین رفت. اوایل دهه 50 چون این مرکز به نوعی خارج از شهر محسوب می‌شد به سازمان اطلاعات و امنیت محول شد و این سازمان، آن را به زندانی مدرن تبدیل کرد.