گزارش
اتفاق‌های دیرهنگام برای خروج از رکود هنرهای تجسمی
بیداری گالری‌ها از‌خواب زمستانی
لیلی گلستان و مژگان والی‌پور از وضعیت هنرهای تجسمی در روزهای فاصله‌گذاری اجتماعی می‌گویند
مرتضی کاردر ـ روزنامه‌نگار
فعالیت گالری‌ها در 2ماه گذشته به حداقل رسیده است. گالری‌ها تعطیل بوده‌اند و در صفحات رسمی خود در شبکه‌های اجتماعی نیز کمتر برنامهای برای دوستداران هنرهای تجسمی داشته‌اند. معدودند گالری‌هایی که کوشیده‌اند در روزهای قرنطینه به مخاطبان و دوستداران آثار تجسمی توجه کنند و برنامهای برایشان تدارک ببینند.
اما حالا 2ماه پس از تعطیلی گالری‌ها و ادامه وضعیت قرنطینه، گالری‌ها کم‌کم به فکر افتاده‌اند که راهکاری برای روزهای آتی بیندیشند. در گزارش هفته گذشته در صفحه ادب و هنر به گالری‌هایی رفته بودیم که عمدتاً فعالیت چندانی نداشتند. این بار به سراغ گالری‌هایی رفته‌ایم که برنامه‌هایی برای روزهای آینده دارند. لیلی گلستان و مژگان والی‌پور درباره فعالیت گالری‌ها در روزهای اخیر به همشهری گفته‌اند.
زیر آوار نقاشی‌ها
گالری گلستان از معدود گالری‌هایی بود که پیش‌تر از دیگران برای روزهای کرونایی فکر کرده بود و مسابقه نقاشی با موضوع قرنطینه را برای کودکان زیر 10سال فراخوان داده بود. لیلی گلستان، مدیر گالری گلستان، درباره استقبال از نمایشگاه می‌گوید: « فکر نمی‌کردم فراخوان با چنین استقبالی مواجه شود. میل‌باکس گالری زیر آوار ایمیل‌ها دفن شده. تقریباً روزی 30تا 40ایمیل از آثار نقاشی بچه‌ها می‌رسد. هنوز 20روز تا پایان فراخوان مانده است، اما 500اثر رسیده است. تخیل بچه‌ها در تصویر کردن روزهای کرونایی فوق‌العاده است. تا حالا 250اثر از 500اثر رسیده را انتخاب کرده‌ایم. فکر می‌کنم در روزهای آینده هم ده‌ها اثر دیگر به‌دست ما برسد. در نهایت مجموعه‌ای از آثار انتخاب می‌شوند تا داوران از میان آنها 3اثر برگزیده را انتخاب کنند. فرشید مثقالی، کامبیز درمبخش و تارا بهبهانی داوران مسابقه نقاشی هستند.»
حراج آنلاین آثار ارزان‌قیمت
لیلی گلستان خبرهای دیگری نیز برای دوستداران هنرهای تجسمی دارد. فروش آنلاین آثار از طریق سایت گالری که از هفته دیگر آغاز می‌شود. «ما از هفته دیگر فروش آنلاین آثار هنری را از طریق سایت گالری آغاز می‌کنیم. رویکرد ما در فروش آثار این است که کارهای گرانقیمت را برای فروش عرضه نکنیم و کارهایی ارائه شود که مردم قدرت خرید آنها را داشته باشند. کارهایی که ارائه می‌شود از هنرمندانی است که در گالری گلستان نمایشگاه گذاشته‌اند، منتها آثار ارزان‌قیمت را برای فروش انتخاب کرده‌ایم. خبر خوش دیگری هم دارم که تا چهارشنبه نمی‌توانم اعلام کنم. اما از الان می‌گویم که خبر خوشی در حوزه هنرهای تجسمی خواهد بود.» باید منتظر ماند و دید که آیا حراج آنلاین گالری گلستان مثل مسابقه نقاشی با استقبال مواجه می‌شود و می‌تواند انگیزه‌ای برای گالری‌های دیگر باشد تا آنها نیز نمایش و فروش آثار خود را به شکل آنلاین برگزار کنند یا نه.
گالری‌داری فقط فعالیت اقتصادی نیست
اما چرا دیگر گالری‌ها در روزهای قرنطینه برنامهای برای دوستداران هنرهای تجسمی نداشته‌اند. لیلی گلستان به‌عنوان گالری‌دار قدیمی می‌تواند پاسخگوی چنین پرسشی باشد. «یکی از کارهای گالری‌دار، مردم‌داری است. گالری‌دار باید پیش از هرچیزی به مخاطبان خود توجه کند و مشاور قابل اعتماد مخاطب باشد. اما شرایط فعلی نشان می‌دهد که خیلی از گالری‌ها فاقد چنین ویژگی‌هایی هستند و ایده‌ای برای وضعیت‌های این‌چنینی ندارند. شاید هم تنبلی می‌کنند و حوصله ندارند و بیشتر از مخاطبان هنرهای تجسمی به‌خودشان فکر می‌کنند. براساس آمار وزارت ارشاد حدود 250مجوز گالری در تهران داریم. اما آنچه در این روزها می‌بینیم این است که معدودند شمار گالری‌هایی که در تهران فعال هستند. شاید اینجا لازم باشد دوباره از ارشاد بپرسیم که چرا این همه گالری در تهران مجوز دارند درحالی‌که عملاً 10 درصد آنها فعال هستند؟ بسیاری از گالری‌ها بسیار شیک و بزرگ هستند. فکر می‌کنند گالری‌داری فقط برای کارهای اقتصادی و نان‌درآوردن است. بله، گالری داری فعالیت اقتصادی هم هست، اما گالری‌داری کار اقتصادی صرف نیست. چنین رفتارهایی نشان می‌دهد که گالری‌های ما نه فرهنگ دارند، نه هنر می‌شناسند، نه کارشان را بلدند. گالری‌دار حرفه‌ای اگر کار خود را بلد باشد، بیشتر از همه به مخاطب فکر می‌کند، نه به بزرگی و زرق و برق گالری.»
طول کشید تا گالری‌ها خودشان را با شرایط وفق دهند
چنان‌که در گزارش قبلی روزنامه همشهری از وضعیت گالری‌ها در روزهای قرنطینه گذشت فعالیت گالری‌ها در وب‌سایت‌ها و صفحه‌های‌شان در شبکه‌های اجتماعی نیز بسیار اندک بوده است. مژگان والی‌پور، مدیر گالری والی که او هم از گالری‌داران باسابقه است، در پاسخ به پرسش همشهری درباره فعالیت گالری‌ها در فضای مجازی می‌گوید: «اتفاقاً من از رسانه‌ها و قضاوت‌هایشان گله دارم. ما در این روزها فعال بوده‌ایم و صفحه اینستاگرام گالری در روزهای اخیر آثار هنرمندان را به نمایش گذاشته است. صفحه ما هم در روزهای اسفند و هم در روزهای فروردین بسیار فعال بوده است.»
اما پایگاه رسمی گالری والی می‌گوید آخرین مطلب پایگاه در سال گذشته تبریک عید نوروز است. نشان می‌دهد که صفحه اینستاگرام گالری در روزهای اخیر تولد هنرمندان را تبریک گفته و آثاری از آنها به نمایش گذشته است، اما آنچه انتظار می‌رود، بیشتر از این‌هاست. دست‌کم مرور نمایشگاه‌های گذشته و مرور اتفاق‌های سالی که گذشت کارهای ساده‌ای که همه گالری‌ها می‌توانند انجام دهند. مژگان والی‌پور در پاسخ می‌گوید: «سایت برای اطلاع‌رسانی رسمی ماست، به‌زودی سایت فعال‌تر خواهد شد. از پیشنهاد مرور نمایشگاه‌های گذشته نیز استقبال می‌کنیم و حتماً آن را در دستور کار قرار می‌دهیم، اما این را هم بپذیرید که شیوع کرونا و تعطیلی گالری‌ها اتفاقی بود که کمی طول کشید تا گالری‌ها بتوانند خودشان را با آن وفق دهند و به مرور توانستند با وضعیت کنار بیایند و به بازتعریف فعالیت‌هایشان بپردازند».
کرونا بهانه‌ای شد تا گالری‌ها تعطیل باشند
با این همه، اما مژگان والی‌پور در پایان صحبت‌های خود به نکته‌ای اشاره می‌کند که درخور توجه است. «معمولاً روزهای پایان سال ایام فعالیت گالری‌ها نیست. گالری‌ها در نیمه دوم فروردین یا اوایل اردیبهشت فعالیت خود را آغاز می‌کرده‌اند.ماه رمضان نیز ماه مناسبی برای فعالیت گالری‌ها نیست. حالا کرونا بهانه‌ای شد تا گالری‌ها تعطیل باشند. اما اگر شرایط کرونا و قرنطینه نبود، هم ماه‌های اسفند و فروردین و ماه رمضان ماه‌هایی نبود که گالری‌ها زیاد فعال باشند. ما در سال گذشته در‌ماه رمضان نمایشگاهی برگزار کردیم و شاهد استقبال بسیار خوبی از این نمایشگاه بودیم، اما بسیاری از گالری‌ها در‌ماه رمضان فعالیت نمی‌کنند.» مدیر گالری والی به گزارش وضعیت هنرهای تجسمی و گالری‌داری در سال‌های اخیر می‌رسد. وضعیتی که از نظر او چندان مطلوب نیست. «مسئله مربوط به کرونا نمی‌شود. وضعیت هنرهای تجسمی در یکی، دو سال گذشته وضعیت مناسبی نبوده است. شرایط اقتصادی ، سیاسی و اجتماعی ضربه‌های بسیاری به فعالیت‌های تجسمی وارد کرده است. حضور گالری‌ها در برنامه‌های بین‌المللی بسیار کم شد. نمی‌خواهم ناامیدانه حرف بزنم، اما گالری‌ها در یکی، دو سال گذشته با سیلی صورت‌شان را سرخ نگه داشته‌اند. زمانی ارشاد به گالری‌ها اهمیت بیشتری می‌داد، بودجه‌های حمایتی ارشاد به گالری‌ها تعلق می‌گرفت، اما یکی، دو سال است که از این بودجه‌ها خبری نیست. شرایط هنرهای تجسمی در سال‌های اخیر مطلوب نبوده و کرونا فقط این وضعیت را تشدید کرده است».
یک فصل کاری فریدون آو
با این همه، خبرهای دیگری نیز از فعالیت گالری‌ها به گوش می‌رسد که نشان از پایان روزهای رکود گالری‌ها می‌دهد. شماری از گالری‌ها به فکر برگزاری نمایشگاه‌های آنلاین افتاده‌اند. فروشگاه آنلاین آثار هنری «آرت‌مارت» مجموعه‌ای از آثار فریدون آو را برای فروش ارائه کرده است. «یک فصل کاری» عنوان نمایشگاه آثار فریدون آو است. آثاری که در «آرت مارت» ارائه می‌شود، سال گذشته در گالری دستان به نمایش درآمده بود. «آرت مارت» به جز آثار فریدون آو آثار دیگری از علی نصیر و رضا عابدینی و نسخه‌های چاپ محدود آثار هنرمندان ایرانی را که پیش‌تر در گالری «009821» به نمایش درآمده‌اند، در معرض فروش گذاشته است.
طبیعت بی‌جان‌های پروانه اعتمادی
آرتیبشن نیز که در روزهای اخیر در فضای مجازی بسیار فعال بوده است، 10اثر از پروانه اعتمادی را در سایت خود برای نمایش و فروش عرضه کرده. آثار از دوره‌های مختلف کارهای پروانه اعتمادی انتخاب شده‌اند. بیشتر آثار طبیعت بی‌جان است اما مواد خلق اثر فرق می‌کند. در روزهای آینده آثار هنرمندانی چون نصرالله افجه‌ای، منوچهر معتبر، فرح اصولی، احسان ارجمند و مرجان نعمتی برای نمایش و فروش در سایت آرتیبشن عرضه خواهد شد.
آتلیه99، عرضه و فروش مستقیم آثار
گالری ایرانشهر نیز پلتفرم آنلاینی را برای نمایش آثار هنرمندان تدارک دیده است. عنوان طرح «آتلیه 99» است و به شکل آنلاین برگزار می‌شود، بدین صورت که هر هنرمند می‌تواند ۵هنرمند دیگر را معرفی کند و فاز اول نمایش و فروش آنلاین آثار در پلتفرم شکل بگیرد. هنرمندان شرکت‌کننده خود مسئول انتخاب و بارگذاری آثار خود هستند. سهم گالری در این میان حذف می‌شود و قرار است کارها به شکل تعدیل‌شده قیمت‌گذاری شوند تا هنرمندان بتوانند مستقیماً آثار خود را به فروش برسانند. در چند روزی که از آغاز طرح «آتلیه ۹۹» می‌گذرد نزدیک به ۲۰۰ اثر از هنرمندان در صفحه‌ای که گالری ایرانشهر در سایت خود تعیین کرده، به نمایش درآمده است. عرضه مستقیم آثار هنرمندان اتفاقی است که به نظر می‌رسد با استقبال هنرمندان و دوستداران هنرهای تجسمی مواجه شده و می‌تواند هنرهای تجسمی را از رکود یکی دو ماه گذشته خارج کند.
با این همه گالری‌ها می‌توانستند از ظرفیت نمایش آثار در سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی بیشتر از این‌ها استفاده کنند و مرور نمایشگاه‌های گذشته و دسته‌بندی آثار هنرمندان در سایت‌ها و برگزاری نمایشگاه‌ها را به شکل آنلاین در دستور کار خود قرار دهند تا دوستداران هنرهای تجسمی بتوانند به تماشای آثار بیشتری بنشینند. آنچه بیشتر از هر چیز در رویکرد اکثر گالری‌های ایران مشهود است ، بی‌توجهی به مخاطبان آثار تجسمی است.
