یادی از یک پژوهشگر فرهنگ مردم

محمود برآبادی ـ نویسنده کتاب‌های کودکان

در ایران صادق هدایت را بیشتر به‌عنوان داستان‌نویس و خالق نوول «بوف کور» می‌شناسند اما صادق هدایت درواقع یکی از نخستین پژوهشگران فولکلور یا فرهنگ عامه در ایران است.
خیلی از افراد در زمینه فرهنگ مردم کار کرده‌اند و هنوز هم به ‌این کار مشغولند و قصه‌ها و افسانه‌ها و متل‌های اقوام ایرانی را گردآوری کرده‌اند اما هدایت و بعدها انجوی شیرازی و بعدتر احمد شاملو از افرادی بودند که با روش علمی به ‌این کار اقدام کردند.
هدایت در 28 بهمن 1281 در خانواده‌ای اشرافی به‌دنیا آمد و در مدارس علمیه، دارالفنون و سن‌لویی تحصیل کرد و در سال 1305 برای ادامه تحصیل به ‌بلژیک رفت و در رشته‌ مهندسی راه و ساختمان ثبت‌نام کرد اما یک سال بعد این رشته‌ را رها کرد و برای تحصیل معماری به ‌فرانسه رفت. هدایت طی سال‌هایی که در خارج از کشور بود، چندبار رشته تحصیلی‌اش را تغییر داد و سرانجام در سال1309 بدون گرفتن مدرک تحصیلی به ‌ایران بازگشت.
وی در سال1315 به هندوستان سفر کرد که این سفر تأثیر عمیقی بر زندگی‌اش گذاشت. او بوف‌کور را به‌صورت دستنویس در همین سال منتشر کرد و در سال1316 به ایران بازگشت. در سال 1325 در نخستین کنگره نویسندگان ایران که به‌همت انجمن روابط فرهنگی ایران و شوروی برگزار شد، شرکت کرد. در آذر 1329 به ‌پاریس رفت و پس از چند‌ ماه اقامت در آنجا خودکشی کرد.
گرچه عمر هدایت کوتاه بود اما آثار متنوع و متعددی شامل رمان، داستان کوتاه، نمایشنامه، ترجمه، نقد و بررسی و پژوهش در زمینه فرهنگ مردم از خود بر جای گذاشت.
«اوسانه» که مجموعه افسانه‌ها و لالایی‌های مادران و ترانه‌های کودکان است، در سال 1310منتشر شد. «نیرنگستان» نیز که مجموعه‌ای از آداب و رسوم مردم کوچه و بازار و باورها و خرافه‌های رایج در میان عوام است در سال1312 به‌ کوشش او و با امکانات کم آن زمان گردآوری شد.
هدایت نویسنده‌ای پیشرو و صاحب سبک بود و برخی او را بزرگ‌ترین داستان‌نویس ایران می‌دانند. چه این ادعا را قبول داشته باشیم و چه نداشته باشیم، هدایت هنوز هم مشهورترین نویسنده ایران در جهان است.