یقه دیزلی‌ها را بگیرید
معاون شهردار تهران: سواری‌ها نقش اندکی در انتشار ذرات معلق دارند
سید‌محمد فخار _ خبر‌نگار
هشتمین همایش ملی «مدیریت آلودگی هوا و صدا» دیروز در دانشگاه تهران آغاز شد. به گزارش همشهری، این همایش که تاکنون دستاوردهایی نظیر طرح کاهش، قانون هوای پاک و انبوهی از مصوبات بالادستی برای کاهش آلاینده‌های جوی داشته، با تأکید بر نقش چشمگیر دیزلی‌ها در آلودگی هوا برگزار شد و امروز نیز ارائه مقالات علمی و راهکارهای اجرایی برای آن ادامه دارد.
میقات حبیبیان، رئیس انجمن هوای پاک ایران در این همایش گفت: این همایش تلاش می‌کند زمینه‌ساز تعامل فعالان عرصه آلودگی هوا با بدنه علمی کشور و دانشگاه را فراهم کند و با بهره‌گیری از دانش متخصصان راهکارهای مشخصی برای مدیریت آلودگی هوا تعیین کند. حبیبیان تصریح کرد: همچنین شرایط مناسب را برای به‌کارگیری ایده‌های مناسب در شهرهای بزرگ کشور که درگیر آلودگی هوا هستند، فراهم می‌کند. ما در کنفرانس ملی مدیریت آلودگی هوا و صدا در محور‌های اثرات متقابل اجتماعی و اقتصادی، مدل‌سازی مطالعات فیزیک و شیمی اتمسفر، اندازه‌گیری و پایش آلاینده‌ها، منابع آلودگی هوا و مطالعات انتشار، آلودگی در محیط‌های بسته، اثرات بر سلامت، فناوری‌های نوین در پایش، کاهش و کنترل آلودگی، سیاست‌ها، استاندارد‌ها و مدیریت، آلودگی هوا و تغییر اقلیم، حمل‌ونقل و ترافیک، انرژی و آلودگی، مقالاتی دریافت کرده‌ایم که در دانشگاه تهران ارائه می‌شوند.
اقدامات کنترلی در اصفهان
رئیس شورای شهر اصفهان در بخش دیگر این همایش با بیان اینکه آلودگی هوا گریبان همه شهرهای کشور را گرفته است، گفت: این مصیبت عظمایی است. با وجود همه تلاش‌ها همچنان مشکلات پابرجاست و چشم‌ها به اهالی علم است تا به یاری مدیریت شهری بیایند و ثمرات آن به مردم برسد. به گفته علیرضا نصر اصفهانی، در اصفهان نخستین گام این بود که بپذیریم نسخه شفابخشی برای آلودگی هوا وجود دارد. بدین‌ترتیب در بودجه و جلسات مختلف، کار را پیش بردیم. علاوه بر کالبد شهرها، نکته ضروری توجه به انسان‌هایی است که در شهرها زندگی می‌کنند. اگر شهرهای ما ارزشمند شوند، تنها و تنها به‌علت افراد حاضر در آن است. هیچ شهری بدون شهروند تعریف نمی‌شود. رئیس شورای شهر اصفهان با بیان اینکه طرح‌هایی تصویب کردیم، گفت: ازجمله آنها می‌توان به طرح جامع مقابله با آلودگی هوای اصفهان اشاره کرد. همچنین با همکاری 2دانشگاه، بحث تعیین سیاهه انتشار منابع آلاینده این کلانشهر را پیش می‌بریم. از سویی تاکنون 9ایستگاه سنجش آلاینده‌های شهری راه‌اندازی کرده‌ایم و کار استانداردسازی مدیریت شهری برای کاهش آلاینده‌های جوی را پیش می‌بریم. وی افزود: متأسفانه امسال 10روز تعطیلی بر اثر آلودگی هوا در شهر اصفهان داشته‌ایم و برای کاهش آن برخی اقدامات را به جریان انداخته‌ایم که ازجمله آنها توسعه حمل‌ونقل عمومی، سرعت‌دهی به طرح ساخت مترو، کاهش سوزاندن پسماند‌های شهری و افزایش فضای سبز است. همچنین برای کاهش آلودگی صوتی، برخورد با صنایع آلاینده و عایق‌بندی بزرگراه‌های مجاور مراکز مسکونی را آغاز کرده‌ایم.
اشتباهات رایج در زمینه آلودگی هوا
سرپرست معاونت حمل‌ونقل شهرداری تهران در بخش دیگری از این همایش نکات مهمی درباره اشتباهات رایج در زمینه آلودگی هوا مطرح کرد. یوسف حجت گفت: وقتی یک لیتر بنزین می‌سوزانیم، 700گرم در آن کربن دارد اما وقتی از اگزوز بیرون می‌آید 2.5کیلوگرم دی‌اکسید کربن دارد که گاز گلخانه‌ای است و آلایندگی ندارد. وی با ذکر این نکته اعلام کرد که سالانه 500هزار تن منواکسید کربن در تهران تولید میشود، 200هزار تن اکسیدهای نیتروژن، 200هزار تن هیدروکربن و تنها 10هزار تن ذرات معلق که سهم ذرات معلق کمتر از 2.5میکرون در آن کمتر از یک‌سوم است، اما همین عدد کوچک معضل اصلی آلودگی هوای ماست.
یوسف حجت گفت: در دهه اخیر منواکسید کربن هرگز در شرایط ناسالم نبوده و همواره در وضع سالم و پاک قرار داشته است اما در شاخص ذرات معلق کمتر از 2.5میکرون، روزهای متعدد آلوده داشته‌ایم. بدین‌ترتیب یکی از اشتباهات بزرگ در عرصه آلودگی هوا جمع‌بستن ذرات معلق و آلاینده‌های گازی است. ما نباید بر آلاینده‌های گازی متمرکز شویم؛ درحالی‌که در 86درصد روزهای آلوده سال، معضل اصلی، ذرات معلق است.
معاون شهردار تهران در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به وضعیت 10سال اخیر تهران گفت: در 65درصد روزهای این دهه، هوا پاک و سالم بوده و تنها در 33درصد روزها هوای آلوده بر اثر ذرات معلق داشته‌ایم. همچنین در 2درصد روزها ازن، اکسیدهای نیتروژن و گرد و خاک هوا را آلوده کرده است. بدین‌ترتیب باید دانسته شود که سهم منابع متحرک در انتشار ذرات معلق، نه 86درصد که 61درصد است.
نکته دیگر در ذکر اشتباهات موضوع آلودگی هوا که حجت به آن اشاره کرد، اینکه مقایسه موفقیت طرح‌های کاهنده آلودگی با هوای پاک یا آلوده غلط است. به گفته وی، وقوع آلودگی هوای تهران ناشی از عدم‌تهویه‌ای است که تنها توسط باد و باران ممکن میشود. از طرفی طرح‌های مؤثری برای کاهش آلودگی هوا انجام میشود که نباید در روزهای وقوع آلودگی هوایی که ریشه در عدم‌تهویه دارد، آنها را بی‌اثر شمرد. این استاد دانشگاه صنعتی‌شریف تصریح کرد: مقایسه آذر سال‌های 96، 97 و 98 نشان می‌دهد ضریب تهویه در تهران روند کاهشی داشته است. در سال‌جاری ضریب تهویه 30درصد کمتر از سال97 بوده است. همچنین در سال96 ضریب تهویه بالایی داشتیم اما انتشار آلودگی هم بالا بود اما افزایش باد و باران اجازه وقوع یک بحران را نداد. حجت در ذکر آخرین اشتباه رایج در عرصه آلودگی هوا، گفت: ما به ارتقای کیفیت خودروی سواری در شرایطی توجه می‌کنیم که این وسایل 4درصد ذرات را تولید می‌کنند و شاید با ارتقا به استاندارد یورو5 سهمشان 3درصد شود، در شرایطی که همین 6هزار اتوبوس یا 100هزار کامیون تهران، سهم بسیار بالایی در انتشار ذرات معلق دارند و باید بر آنها متمرکز شویم. بنابراین باید در بحث کنترل آلودگی هوا، یقه دیزلی‌های آلاینده را گرفت و در برخورد با سواری‌های آلاینده فقط حذف آنها و افزایش حمل‌ونقل عمومی در دستور کار قرار گیرد.
سهم نهادها در آلودگی هوا
مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران در همایش ملی «مدیریت آلودگی هوا و صدا» درباره ارگان‌های مرتبط با آلودگی هوای تهران نکاتی ذکر کرد. به گفته حسین شهیدزاده، سالانه 7میلیون نفر در جهان بر اثر آلودگی هوا می‌میرند و از هر 10نفر 9نفر با آن دست و پنجه نرم می‌کنند. خسارت اقتصادی آن برای دنیا 225میلیارد دلار در سال است. در ایران کنترل و کاهش آن بارها در قوانین مختلف مورد تأکید قرار گرفته و دستگاه‌های مسئول و مخاطب شناسایی شده‌اند اما برای همین اجراها خلأ قانونی وجود دارد.
در چنین شرایطی طی دهه اخیر آلودگی هوا و روزهای ناسالم کاهش یافته است. یکی از گام‌ها برای کاهش آلودگی هوا، اجرای طرح LEZ برای سواری‌ها بوده که در یک جمله یعنی تغییر نگرش از پلاک به اگزوز. در بخش مترو باید واگن‌ها افزایش یابند و در اتوبوسرانی، مشکل عدم‌نصب فیلتر دوده است. در عین حال عمر متوسط اتوبوس‌های تهران 11سال است و این یعنی باید از رده خارج شوند. در تاکسیرانی نیز بحث نوسازی و نصب کاتالیست محوری است. به گفته شهیدزاده، در چنین شرایطی وزارت کشور باید طرح LEZ را در شهرهای کشور اجرا کند و نصب فیلتر ذرات را نیز دنبال کند که هردو عملی نشده است. وزارت صنعت نیز باید بحث جایگزینی موتورسیکلت‌های برقی را اجرا کند که هنوز انجام نداده است. در بحث تولید خودروی هیبریدی نیز پیشرفتی حاصل نشده است. وزارت نفت برخلاف بسیاری دیگر از نهادهای دولتی، توزیع سوخت باکیفیت را اجرایی کرده اما باید در طرح کنترل بخار بنزین در جایگاه‌های توزیع نیز گامی نو بردارد. هم‌اکنون از 313جایگاه بنزین تهران، تنها در 13جایگاه این طرح اجرایی شده و نیاز است اقدامی مؤثر انجام شود.
به ارتقای کیفیت خودروی سواری در شرایطی توجه میشود که این وسایل 4درصد ذرات را تولید می‌کنند و شاید با ارتقا به استاندارد یورو5 سهمشان 3درصد شود
