سال بازگشت

آزاده سهرابی

در سال 96، سه فرارویداد مهم در تئاتر کشورمان قابل رد‌گیری است که حتی می‌تواند آسیب‌شناسی شود چرا که حتما در سال 97 این اتفاقات که به‌صورت موج‌دار ادامه خواهد داشت، اثرات خود را بر تئاتر می‌گذارد. نخست حضور دامنه‌دار بازیگرانی است که بدون سابقه تئاتری از سینما و تلویزیون پایشان به صحنه کشیده می‌شود.

   حالا دیگر چند سالی است که به حضور بازیگران ستاره بر صحنه تئاتر عادت کرده‌ایم. از وقتی پژمان جمشیدی به‌عنوان فوتبالیستی که بازیگر تلویزیون شده بود، تئاتر را به یکی از خانه‌های اصلی خود تبدیل کرد و حالا دیگر حتی با کاندیدا شدن در جشنواره فیلم فجر جایگاه فوتبالیست بودنش به حاشیه رفته است تا زمانی که برای نخستین بار مهناز افشار به صحنه تئاتر قدم گذاشت تا امروز، زمان زیادی نگذشته است اما موج حضور چهره‌ها بر صحنه تئاتر سرعت بیشتری را هر سال طی می‌کند. امسال حتی می‌توان گفت سال بازگشت بازیگران تئاتر که سال‌ها بود حضوری در صحنه نداشتند و در سینما نقش‌های متنوعی ایفا کردند، نیز بود. این حضور فقط منوط به بازیگران نبود که کارگردانان و تهیه‌کنندگان سینما هم تجربه‌هایی در تئاتر را رقم زدند.

   محمدعلی سجادی، کارگردان سینما که در حوزه تجسمی نیز 2نمایشگاه در سال 96 برپا کرد، با کارگردانی نمایش «بوف‌نه‌چندان کور» صحنه را تجربه کرد. او می‌خواست نمایش «سیابش» را نیز در زمستان اجرا کند که احتمالا اجرایش به سال آینده موکول شد.

   مجید مظفری نمایش «نماینده ملت» را در ایرانشهر به صحنه برد. او که در دهه‌های 40 و 50 یک تئاتری تمام‌عیار بود سال‌ها از صحنه دور بود تا 5 سال پیش که در نمایشی به کارگردانی ایوب آقاخانی بازی کرد و به قول خودش بهانه‌ای شد دوباره به تئاتر فکر کند و این بار بخواهد اثری را کارگردانی کند.

   شهاب حسینی ستاره واقعی عرصه سینماست؛ خصوصا اینکه در صحنه‌های بین‌المللی نیز با حضور در آثار اصغر فرهادی درخشیده است. او پیش از این در نمایش «کرگدن» به کارگردانی فرهاد آییش و نمایش «ملاقات» به کارگردانی احمد ساعتچیان بازی داشت. نمایش «اعتراف» با کارگردانی و بازی وی و علی نصیریان سال 96 در کنار کار «می‌سی‌سی‌پی» اثر همایون غنی‌زاده از پرفروش‌های تئاتر بودند.
   کاوه سجادی‌حسینی، کارگردان سینما هم سال 96 نخستین اثر نمایشی‌اش را کارگردانی کرد و  نمایش «برزخ» با کارگردانی وی به صحنه رفت.

   جهانگیر کوثری از تهیه‌کنندگان سینما که پیش‌تر به‌عنوان تهیه‌کننده نمایش «مرغ باران» با پری صابری همکاری داشت اوایل سال اعلام کرد قصد دارد 2 نمایش «کورش کبیر» به کارگردانی پری صابری و «سهروردی» به کارگردانی شکرخدا گودرزی را تهیه کند که البته هر دوی این پروژه‌ها در سال 96 عملی نشد.

   حامد بهداد که خاستگاه اولیه‌اش تئاتر بوده است با حضور در نمایش «شرق دور شرق نزدیک» به کارگردانی حمیدرضا نعیمی پس از 10سال به صحنه تئاتر بازگشت و حضور موفقی را نیز تجربه کرد. نگارجواهریان که او نیز دانش‌آموخته تئاتر است پس از 6سال دوری از تئاتر، امسال با حضور در نمایش «نمی‌توانیم راجع‌بهش حرف بزنیم» به کارگردانی جابر رمضانی همراه با آتیلا پسیانی روی صحنه رفت.
   اندیشه فولادوند که سال 91در یک اثر نمایشی حضور داشت در پرفورمنس تئاتریکال «خانه بوشاسب درازدست» به کارگردانی علی اتحاد روی صحنه رفت. مارال فرجاد هم گرچه بازیگر جوان و تازه شناخته شده‌ای است اما سال 96 سال حضور صحنه‌ای‌اش بود و یکباره در یک سال در بیش از 3نمایش به ایفای نقش پرداخت و کارنامه پرتعدادی از حضور صحنه‌ای برای خود درست کرد. حضور در نمایش «شب دشنه‌های بلند» به کارگردانی علی شمس، حضور در نمایش «در صبح یک روز لعنتی» به کارگردانی حسن باستانی و «تپانچه خانم» به کارگردانی شهاب حسین‌پور از این جمله است.
   شقایق دهقان هم گرچه پیش‌تر به ایفای نقش در تئاتر پرداخته بود اما بازی‌اش در نمایش «کوکوی کبوتران حرم» به کارگردانی افسانه ماهیان او را کاندیدای دریافت جایزه جشنواره تئاتر فجر کرد.





خواننده‌های علاقه‌مند به صحنه

پیش از این، بازیگران کمی نبودند که به خوانندگی علاقه‌مند شدند و حتی به شکل حرفه‌ای آن را دنبال کردند؛ مهدی پاکدل، محمدرضا فروتن، مهران مدیری، محمدرضا گلزار، بهرام رادان، شهاب حسینی، حامد بهداد، برزو ارجمند، محمد رضا هدایتی، کورش تهامی، رضا عطاران، امین حیایی و... سال 96سالی بود که برخی از خوانندگان نیز به بازیگری علاقه پیدا کردند و حتی حضور برخی از آنها روی صحنه حاشیه‌ساز شد.
اول سال 96 مهرداد کوروش نیا اعلام کرد می‌خواهد نمایش «پیش از کنسرت» را با بازی خوانندگان جوان و حتی رضا صادقی به صحنه ببرد که البته عملی نشد. به جز نمایش «سی‌مرغ» که همایون شجریان روی صحنه خواند و سالار عقیلی که در نمایش «کلنل» روی صحنه خواند، حمید صفت در نمایش «لامبورگینی» روی صحنه بازی کرد که البته حضورش با حاشیه همراه شد و بعد از آن نیز به اتهام قتل ناپدری‌اش پرونده‌ای برایش گشوده شد. هومن شاهی نیز در نمایش «شرقی غمگین» روی صحنه است و فرمان فتحعلیان در نمایش «قدم‌زدن با اسب» به کارگردانی مسعود شاه‌محمدی به ایفای نقش پرداخت. پیش از این نیز البته رضا یزدانی در صحنه تئاتر حضور داشت.



  اجراهای متفاوت سال 96

ترکیب محمد رحمانیان و بهرام بیضایی و عنوان فیلم- تئاتر به‌خودی خود جذابیت ایجاد می‌کند. سال 96یکی از اجراهای متفاوت اثر محمد رحمانیان بود با عنوان «آیینه‌های روبه‌رو» نوشته بهرام بیضایی که در تالار وحدت اجرا شد. این اثر ماهیتا تجربه‌ای متفاوت برای عرصه تئاتر کشورمان بود. اجرای کنسرت- نمایش سی‌مرغ به تهیه‌کنندگی مشترک سهراب پورناظری و همایون شجریان و خوانندگی همایون شجریان و بازی بازیگرانی چون بهرام رادان، سحر دولتشاهی، صابر ابر، مهدی پاکدل و... در کاخ موزه سعدآباد که روایتی از شاهنامه را به صحنه برد، با استقبال بسیاری مواجهه شد و استقبال از کنسرت- تئاترها را نزد تئاتری‌ها افزایش داد. چند پروژه به این عنوان کلید خوردند اما اجرایی نشدند. باید منتطر سال97 ماند و دید آیا باز هم‌چنین تجربه‌ای تکرار می‌شود؟ البته نمایش «الیورتوئیست» به کارگردانی حسین پارسایی که تا چند روز پیش هم در تالار وحدت روی صحنه بود، تئاتر موزیکال است که آن را هم باید تئاتر متفاوت سال 96به‌حساب آورد؛ اثری که با استقبال بسیار مخاطب روبه‌رو شد و به‌عنوان پدیده سال 96در میان اجراهای تئاتر نیز می‌توان از آن یاد کرد.