گزارش
نابرابری در عصر جدید
براساس گزارش توسعه انسانی سازمان ملل، نابرابری دیگر حاصل اختلاف درآمد نیست، بلکه شرایط اقلیمی و پیشرفت فناوری، بین انسان‌ها فاصله می‌اندازند
جواد نصرتی ـ خبرنگار
مبارزه پیشین بشر برای غلبه بر نابرابری در جوامع انسانی، بر سر درآمد و پول بود و می‌شد با کمک به فقرا برای پیدا‌کردن شغل بهتر و بهره‌مندی بیشتر از اقتصاد، نابرابری را کاهش داد، اما نابرابری در قرن جدید شکل جدیدی گرفته است و حتی با پول هم نمی‌توان آن را برطرف کرد.
به گزارش الجزیره، برنامه توسعه سازمان ملل در جدیدترین گزارش توسعه انسانی خود این مسئله را پیش کشیده است که راه‌حل‌های قرن بیستم برای مبارزه با نابرابری، دیگر در قرن بیستویکم جوابگو نیستند و باید فکر دیگری کرد.
این گزارش هشدار داده است که نوع جدید نابرابری در جوامع بشری که حاصل تغییرات اقلیمی و فناوری هستند، می‌تواند به خشونت‌ها و بی‌ثباتی سیاسی در سراسر دنیا دامن بزند.
برنامه توسعه سازمان ملل در گزارش سال2019 اعلام کرده که به‌جای درآمد و آب و هوا، این فناوری و تغییرات اقلیمی هستند که در دوران مدرن، شکاف در جوامع بشری را عمیق‌تر می‌کنند.
برنامه توسعه سازمان ملل هر سال توسعه انسانی را در سراسر دنیا بررسی می‌کند. امسال تهیه‌کنندگان گزارش گفته‌اند که تغییرات عمده اجتماعی پیرامون فناوری، تحصیل و تغییرات اقلیمی، «یک واگرایی عظیم جدید» را ایجاد می‌کنند. آشیم اشتاینر، مدیر برنامه توسعه سازمان ملل، مشکلی که بشر امروزه با آن مواجه است را اینگونه توصیف کرده است: «شمار روزافزونی از جوانان، تحصیل‌کرده و آشنا به دنیای اینترنت هستند، اما بدون اینکه گزینه‌های زیادی برای دنبال‌کردن داشته باشند، زمینگیر شده‌اند.»
نابرابری جهانی هم‌اکنون، بیشتر از اینکه اختلاف در درآمد باشد، اختلاف در داشتن فرصت‌هاست.
اشتاینر گفته است: «چیزی که ما می‌بینیم ظهور نوع جدیدی از نابرابری‌هاست که مشخصا در طبقه‌های متوسط جوامع دیده می‌شود. چیزی که مردم 30 یا 40سال پیش باور داشتند و می‌دیدند این بود که اگر به‌سختی کار کنند، می‌توانند از فقر فرار کنند. با این حال، امروزه در کشورهای بسیاری، تحول رو به جلوی اجتماعی دیگر روی نمی‌دهد.»
گزارش توسعه انسانی سال2019 این موضوع را مطرح می‌کند که محرک اعتراض‌های خیابانی در سراسر دنیا، این حس در حال گسترش بین مردم است که جوامع به‌گونه‌ای شکل داده شده‌اند تا شرایط به نفع قدرتمندان باشد و توده‌ها در بن‌بست زندگی‌های کم‌درآمد گرفتار باشند.
آن‌طور که اشتاینر گفته است، برخی از این نابرابر‌ی‌ها، حتی قبل از آنکه کودک به‌دنیا بیاید، شروع می‌شود؛ «این نسل جدید از نابرابری بسیار جالب است. گاهی مسئله مربوط به درآمد می‌شود، اما مسئله فقط این است. اگر نوزادی امروز متولد شود، زندگی او در بدو تولد با زیان‌های بزرگی شروع می‌شود.»
فناوری و اینترنت مردم را به‌خوبی از اینکه چه چیزی را از دست می‌دهند، آگاه کرده است. دسترسی به تحصیلات دانشگاهی، به‌خصوص در کشورهایی با درآمد متوسط، انتظارات دانشجویان و مسئولیت سیاستمداران را بالا برده است. بنابراین در قرن بیستویکم، نه‌تنها نابرابری‌های عظیمی وجود دارد، که مردم هم بیش از هر زمان دیگری از وجود آنها آگاه هستند.
در گزارش توسعه انسانی سازمان ملل، همچون سال‌های پیش، کشورهای دنیا براساس شاخص توسعه انسانی رده‌بندی شده‌اند. این شاخص، به این منظور ایجاد شده است تا توسعه جوامع انسانی، صرفا براساس رشد اقتصادی آنها سنجیده نشود. این شاخص، خلاصه‌ای از میانگین دستاورد جوامع در برخی ابعداد کلیدی توسعه بشری است: زندگی طولانی و سالم، دستیابی به دانش و برخورداری از استانداردهای آبرومندانه زندگی. بسیاری از شاخص‌های مهم در توسعه انسانی، زیرمجموعه یکی از همین سه شاخص اصلی هستند. برای نمونه، بعد بهداشت در جوامع بشری، در شاخص اصلی‌تر امید به زندگی در هنگام تولد محاسبه می‌شود. بعد تحصیلی، از میانگین سال‌های تحصیلی بزرگسالان 25سال به بالا و همین‌طور تعداد سال‌هایی که انتظار می‌رود یک کودک تحصیل کند، به‌دست می‌آید.
میزان برخورداری از استانداردهای آبرومندانه زندگی هم از سرانه درآمد خالص ملی به‌دست می‌آید. برای به‌دست‌آوردن شاخص هر کشور، اعدادی که با این روش‌ها به‌دست می‌‌آیند، در فرمول‌های پیچیده‌ای پالایش می‌شوند و در نهایت شاخص به‌دست می‌آید.
در گزارش سال2019، نروژ(0.954)، سوئیس(0.946)، ایرلند(0.942)، آلمان(0.939) و هنگ‌کنگ(0.939) در 5رده اول جدول نشسته‌اند. در انتهای لیست هم کشورهای نیجر(0.377)، جمهوری آفریقای مرکزی(0.381)، چاد(0.401)، سودان جنوبی(0.413) و بروندی(0.423) قرار دارند.
ایران در رده‌بندی امسال، در رتبه65 قرار دارد. شاخص توسعه انسانی ایران، در گزارش امسال، 0.797 اعلام شده است. این در حالی است که یک سال پیش از این، ایران با شاخص 0.798 در رده 60دنیا قرار داشت.
در همینه زمینه :
