شیوه‌نامه انضباطی دانشجویان؛ تفسیر لازم نیست، تعلیق‌اش کنید

ملیحه ریاضی ـ فعال دانشجویی

ماجرای وزارت علوم دولت روحانی با دانشگاه و دانشگاهیان به کلاف درهم‌ پیچیده بی‌پایانی شبیه شده است. از پرونده بورسیه‌های غیرقانونی دولت احمدی‌نژاد و کشمکش‌ها بر سر حذف دکتر فرجی‌دانا و استیضاح او تا بعدتر صدور احکام طویل‌المدت برای دانشجویان و همین اواخر هم خبر ستاره‌دار شدن برخی از آنها. چندماهی است که به سیاهه پیشین، ابلاغیه شیوه‌نامه جدید انضباطی دانشجویان نیز اضافه شده است؛ شیوه‌نامه‌ای که دکتر غلامی، وزیر علوم در آخرین سخنرانی خود به آن اشاره کرده و گفته است: «تا زمان اصلاح برخی نواقص، موارد مورد اختلاف در شیوه‌نامه انضباطی براساس روح حاکم بر قانون اساسی و منشور حقوق شهروندی (ابلاغ‌شده از سوی رئیس‌جمهوری) به نفع دانشجویان تفسیر شود». اما این موارد اختلافی که آقای وزیر از آن صحبت می‌کنند چیست؟ و چقدر امکان تفسیر به رأی آن به نفع دانشجو وجود دارد؟ یکی از مهم‌ترین تغییرات شیوه‌نامه جدید به نسبت شیوه نامه۸۸، جرم‌انگاری گسترده نسبت به طیف زیادی از مجموعه فعالیت‌های دانشجویان است. مهم‌ترین مصداق این جرم‌انگاری گسترده را می‌توان اضافه‌شدن سرفصلی تحت عنوان «‌تخلفات فضای مجازی» به دایره جرایم دانست. مواردی نظیر «انتشار موضوعات غیراخلاقی در فضای وب»،«نگهداری محصولات رسانه‌ای غیرمجاز» و «استفاده ابزاری از اطلاعات صفحات شخصی افراد حقوقی و حقیقی» از جرم‌های جدید پیش‌بینی‌شده در این شیوه‌نامه جدید است. نکته نگران‌کننده درباره جرایم جدید این است که این موارد نه‌تنها تعریف و حدود و صغور روشنی نداشته و به‌شدت قابل تفسیر شخصی هستند، بلکه بررسی و اثبات آنها نیز عملا متضمن تجسس در حریم خصوصی دانشجویان است؛ موضوعی که امکان برخورد سلیقه‌ای و بسط قدرت کمیته انضباطی را فراهم کرده و برخورد انضباطی با دانشجویان را تسهیل خواهد کرد. تغییر نگران‌کننده دیگر در رابطه با حقوق انضباطی دانشجویان رخ داده است؛ تغییری که عملا منجر به نقض آشکار حقوق ابتدایی و مصرح دانشجویان به‌عنوان دانشجو و البته متهم می‌شود. حذف لزوم صدور احضاریه کتبی به دانشجو و کفایت احضار تلفنی آنها، عدم ‌ضرورت مستندکردن مورد اتهامی به بند مربوطه، نداشتن حق سکوت و حق داشتن نماینده و همراه در روند پیگیری پرونده ازجمله موارد زیرپاگذاشتن حقوق دفاعی دانشجویان است.
همه موارد فوق را اگر در کنار تشدید تنبیهات در شیوه‌نامه جدید بگذاریم، وضعیت وخیم دانشجویان با کمیته انضباطی در شرایط جدید روشن‌تر خواهد شد. امکان صدور احکام ترکیبی، موضوعی است که در شیوه‌نامه جدید ممکن و محقق شده است.
به این معنا که در شیوه‌نامه جدید علاوه بر اینکه بسیاری از موارد تخلف با افزایش محکومیت مواجه شده، جداکردن بندهای اصلی زیرگروه‌های یک تخلف منجر به تشدید تنبیهات شده است. براساس شیوه‌نامه قبلی دانشجو اگر مرتکب چندین تخلف از زیر عنوان یک گروه (مثلا تخلف اخلاقی) می‌شد، برای همه تخلفات صورت‌گرفته صرفا یک حکم صادر می‌شد. اما با جداسازی بندها در شیوه‌نامه جدید، دانشجو عملا مرتکب چندین تخلف شده است و برای هر تخلف به احکام جداگانه محکوم خواهد شد. در شرایطی که دکتر غلامی از تفسیر به رأی این شیوه‌نامه به نفع دانشجویان می‌گوید، اخبار واصله حکایت از این دارد که کمیته انضباطی دانشگاه علامه طباطبایی لااقل در 5-4 مورد مطابق با همین شیوه‌نامه جدید دست به احضار تلفنی دانشجویان زده و بدون ذکر موارد اتهامی و با اتکا به تخلفات جدید، شیوه‌نامه جدید را دستاویزی برای برخوردهای انضباطی قرار داده است. سرعت عمل کمیته انضباطی در اجرای این شیوه‌نامه زمانی تعجب‌برانگیز و معنادار می‌شود که بدانیم این نهاد انضباطی با وجود ابلاغ دستورالعمل انضباطی سال۹۴ (که به امضای دکتر فرهادی، وزیر علوم پیشین نیز رسیده بود)، به‌دلیل ماهیت ترمیمی و نه تنبیهی آن، از اجرای آن سر باز می‌زد.
با این اوصاف شاید بهتر است تا اصلاح مجدد این شیوه‌نامه، مطالبه و راه‌حل دانشجویان را انجام دهید: تفسیر لازم نیست، تعلیق‌اش کنید.