فیسبوک؛ زیر تیغ سیاست

آمریکا بار دیگر در آستانه یک انتخابات بزرگ قرار دارد و ماجرای استفاده از شبکه‌های اجتماعی برای اثرگذاری بر رأی مردم این کشور همچنان جنجال‌برانگیز است؛ موضوعی که باعث شد بار دیگر مدیرعامل فیسبوک، به‌عنوان بزرگ‌ترین شبکه اجتماعی فعال در آمریکا برای پاسخ به سؤالات نمایندگان به کنگره احضار شود.
مارک زاکربرگ به کنگره فراخوانده شده بود تا در کمیته خدمات بازرگانی در مورد ارز دیجیتال فیسبوک که قرار است سال آینده با نام «لیبرا» وارد بازار شود پاسخ دهد. نشست اما با حضور الکساندر اوکازیو-کورتز، نماینده جوان دمکرات‌ها از نیویورک، به‌کلی دگرگون شد و به نشست پرسش و پاسخ در مورد سیاست‌های فیسبوک برای جلوگیری از انتشار اطلاعات دروغ و جعلی تغییر جهت داد. بحث به کورتز محدود نشد و دیگر نمایندگان نیز ترجیح دادند حالا که مدیرعامل فیسبوک را به کنگره کشانده‌اند از او در مورد همه آنچه این روزها این شبکه اجتماعی را درگیر بحران کرده سؤال بپرسند؛ از اقدامات انجام‌شده از سوی فیسبوک برای جلوگیری از افشای اطلاعات کاربران گرفته تا میزان دخل و تصرف در محتوای منتشرشده کاربران.
الکساندر اوکازیو-کورتز اما تمرکزش را بر موضوع انتشار تبلیغات سیاسی روی فیسبوک گذاشت و به قول رسانه‌های آمریکایی زاکربرگ را با سؤال‌های خود حسابی کباب کرد. به نوشته وبسایت «وکس»، کورتز از زاکربرگ پرسید: «اخیرا گفته‌اید که اگر سیاستمداری هزینه‌اش را بدهد می‌تواند هرگونه اطلاعاتی که شامل اطلاعات جعلی هم ممکن است باشد، برای انتخابات2020 در فیسبوک آگهی کند؛ می‌خواهم بدانم حد و مرز این سیاست فیسبوک کجاست؟» کورتز در ادامه از مدیرعامل فیسبوک پرسید که آیا می‌توان کاربران سیاهپوست آمریکایی را هدف تبلیغات فیسبوک قرار داد و مثلا تاریخ انتخابات را به اشتباه آگهی کرد؟ زاکربرگ پاسخ داد که چنین آگهی‌ای حذف می‌شود. او ادامه داد: «هر فردی، ازجمله سیاستمداران، اگر چیزی آگهی کند که به خشونت منجر شود یا مردم را به عدم‌شرکت در انتخابات دعوت کند؛ آن آگهی حذف می‌شود.»
کورتز که مشخص بود با برنامه‌ریزی قبلی به جلسه آمده سؤال بعدی را متفاوت مطرح کرد. او گفت: «در مورد یک آگهی که هواداران حزب جمهوریخواه را هدف قرار می‌دهد و به آنها به دروغ می‌‌گوید که مثلا نمایندگانشان در مورد فلان طرح رأی مثبت داده‌اند چطور؟» کورتز به زاکربرگ گفت که تلاش دارد متوجه شود فیسبوک آگهی‌های سیاسی را تا چه حد رصد می‌کند و درستی یا نادرستی آنها را کنترل می‌کند. ویدئوی این پرسش و پاسخ‌ها میان کورتز و زاکربرگ طی 2روز گذشته در شبکه‌های اجتماعی دائم دست‌به‌دست شده و مشخص است که مدیرعامل فیسبوک کاملا گیج شده است. زاکربرگ می‌گوید: «ببینید، من دقیقا جواب این سؤال شما را در ذهنم ندارم اما فکر می‌کنم دروغ گفتن اساسا بد است و اگر شما آگهی بدهید که اطلاعات آن دروغ باشد، این هم بد است. اما نمی‌توان مانع انتشار اطلاعاتی شد که نشان می‌دهد شما در جایی در انتخاباتی دروغ گفته‌اید.» زاکربرگ در مقابل اصرار کورتز برای اعلام سیاست‌های فیسبوک در زمینه حذف آگهی‌های سیاسی دارای اطلاعات جعلی گفت: «من معتقدم در یک دمکراسی، مردم خودشان باید ببینند که نمایندگانشان چه می‌گویند و بر همین اساس در مورد شخصیت آنها قضاوت کنند.»
 
رد پای فیسبوک در عالم سیاست
فیسبوک نه‌تنها در آمریکا که در جهان هم بزرگ‌ترین شبکه اجتماعی است. 7سال پیش با عبور آمار کاربران فعال ماهانه این شبکه از مرز یک‌میلیارد نفر، فیسبوک رکوردی تاریخی به ثبت رساند و از آن زمان تا به امروز همچنان پرکاربرترین شبکه مجازی در جهان است. اکنون فیسبوک در آمریکای 327میلیون نفری، 243میلیون کاربر و در جهان 2میلیارد و 400میلیون کاربر دارد.
زندگی‌ آمریکایی‌ها آنقدر با فیسبوک گره خورده که در سال2016 برخی گروه‌ها برای اثرگذاری در انتخابات ریاست‌جمهوری، فیسبوک را ابزار مناسبی برای برنامه‌های خود یافتند. در این میان، استفاده برخی شرکت‌های وابسته به دولت روسیه از فیسبوک به نفع پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات، جنجالی‌ترین اتفاق بود؛ اتفاقی که به تحقیقات بی‌سابقه در مورد دست‌داشتن او و اطرافیانش در ارتباط با روس‌ها در این ماجرا منجر شد و حتی کار را به طرح مسئله استیضاح رئیس‌جمهور کشاند. زاکربرگ سال گذشته که به کنگره فراخوانده شده بود در مورد کاستی‌های فیسبوک برای جلوگیری از دخالت روس‌ها در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا گفت: «یکی از بزرگ‌ترین پشیمانی‌های من از زمان خلق فیسبوک این است که چرا نتوانستیم فعالیت شرکت‌ها و افراد روس در زمینه تبلیغات انتخاباتی را زودتر تشخیص دهیم و مانع از آن شویم.»
طی هفته‌های اخیر بار دیگر ترامپ محور این هیاهو قرار گرفته است. ستاد انتخاباتی ترامپ 3هفته پیش تبلیغاتی را در فیسبوک و دیگر شبکه‌های اجتماعی منتشر کرد که حاوی اطلاعات دروغ در مورد جو بایدن بود. بایدن پیش از این معاون باراک اوباما بوده که اکنون پیشتاز نامزدهای حزب دمکرات در انتخابات مقدماتی ریاست‌جمهوری است و ممکن است در نهایت در انتخابات ریاست‌جمهوری سال آینده در مقابل دونالد ترامپ قد علم کند.
به‌رغم اعتراض بسیاری از سیاستمداران و رسانه‌ها، فیسبوک ترجیح داد تبلیغات ستاد انتخاباتی ترامپ را حذف نکند. زاکربرگ نگاهی در مورد مسائل سیاسی دارد که همان را در فیسبوک اعمال کرده است. او هفته قبل در یک سخنرانی در دانشگاه جورج‌تاون در دفاع از عملکرد فیسبوک گفت: «فکر نمی‌کنم آدم‌ها بخواهند در دنیایی زندگی کنند که چیزهایی منتشر می‌شود که شرکت‌های دیجیتال صحت آنها را تأیید کرده باشند. حذف آگهی‌های سیاسی، به نفع آن‌هایی است که در قدرت هستند و البته آنهایی که رسانه‌ها ترجیح می‌دهند حمایتشان کنند.»
زاکربرگ در گفت‌وگو با رسانه‌ها هم گفته است که تصمیم‌‌ نهایی را باید به مردم سپرد. به اعتقاد او مردم باید ببینند سیاستمداران چه می‌گویند و خود تصمیم بگیرند. آنچه از جلسه اخیر کنگره برمی‌آمد این است که فیسبوک فعلا قصد ندارد در رویکرد خود تغییری ایجاد کند و قرار نیست انتشار تبلیغات سیاسی متوقف شود؛ موضوعی که قطعا در انتخابات سال آینده آمریکا نمود خواهد داشت.