استارتاپ
تکه‌های گمشده اکوسیستم استارتاپی ایران
رمزگشایی از سخنان معاون علمی رئیس‌جمهور درباره جزئیات و تعریف‌های اکوسیستم استارتاپی ایران
اشکان خسروپور/ خبرنگار
«ایران اکوسیستم استارتاپی ندارد؛ اگر ساختارش را کامل کنیم، کسب و کارهای نوپا به‌معنای واقعی در کشور به‌وجود می‌آیند». این بخش‌هایی از سخنان سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری ریاست‌جمهوری روز گذشته در همایش نقش فناوری ارتباطات در توان‌افزایی زنان بود. او جزو معدود مدیرانی است که جز تزریق پول، نیازهای دیگر جامعه استارتاپی ایران را می‌بیند. ستاری در این نشست تأکید کرد: «زیست‌بوم صرفا پول نیست و نیاز به پایه‌های مختلف دارد. در زیست‌بوم نیاز پول وجود دارد اما این به آن معنا نیست که باید پول را از یک منبع سرشار و بزرگ به آن تزریق کرد». او مشخصا می‌گوید: «پول نفت رانت محسوب می‌شود و اگر وارد زیست‌بوم شود، باید همواره تزریق شده و تامین شود. شرکت‌هایی که با پول نفت رشد می‌کنند همزمان با نبود پول دچار مشکل می‌شوند و به زمین می‌خورند. استارتاپ نباید اینطور باشد.» حرف‌های معاون رئیس‌جمهور درباره اکوسیستم‌ها به چه معناست؟
نقش اشخاص و افراد در استارتاپ
ایده‌پردازی پایه آغاز کار یک استارتاپ است. در هر مرحله باید افراد و سیستم‌هایی مثل مربی‌های کارآزموده (Mentors)، کارشناسان و صاحب‌نظران (Advisors) جزو افراد خبره‌ای باشند که برای کار در این محیط تربیت شده‌اند. استارتاپ با وجود یک تیم معنا می‌گیرد. تا زمانی که محل کار مناسب برایشان فراهم نشود، عملا نمی‌توان به «تشکیل تیم» امیدوار بود. در کنار اینها باید بازار داخلی راه ساده‌ای برای بهره‌مندی از محصول جدید داشته باشد.
سازمان‌های فعال در فضای استارتاپ
سازمان‌های حوزه استارتاپ خصوصی هستند. دانشگاه‌ها و مراکز سرمایه‌گذاری خرد مثل «کراودفاندینگ»ها (سیستم‌های جمع‌سپاری مالی) که سرمایه مردم علاقه‌مند به این حوزه را وارد چرخه استارتاپی می‌کنند، بخش مهم دیگر در این شبکه هستند. سازمان‌های برگزارکننده رویداد و مسابقات این حوزه نیز جزو سیستم‌های مهم در یک اکوسیستم فعال و کامل هستند. پورتال‌های مشخص از سرمایه‌گذارهای خطرپذیر نیز ازجمله شبکه‌های مورد نیاز در فضای استارتاپی است که هنوز به‌طور کامل رشد نکرده است.وبلاگ‌ها و رسانه‌های مخصوص این حوزه هم نقش جدی و مهمی دارند.
نقش دولتی‌ها در استارتاپ
دولت در اکوسیستم استارتاپی نقش بسیار کمرنگی دارد و بیشتر در پشت صحنه فعالیت می‌کند. برخلاف آنچه برخی تصور می‌کنند، نقش دولت در این حوزه ورای تزریق پول یا راهنمایی، صرفا صاف کردن جاده برای این کسب و کارهاست.
علیرضا صمدی کلاهی، نایب‌رئیس کمیسیون توسعه تجارت و تسهیل تجارت اتاق بازرگانی تهران به همشهری می‌گوید: «دولت فقط باید بسترسازی کند و کاری به جزئیات نداشته باشد. کار دولت باید حذف قوانین مزاحم در حوزه‌های مختلف مخصوصا زمینه‌های مالیاتی باشد. او که عضو هیأت‌مدیره یکی از بزرگ‌ترین سایت‌های فروش اینترنتی در ایران است، می‌گوید: «ما در این بازار اینترنتی باید تمام قوانین تجاری را رعایت کنیم، قیمت، مالیات و تمام فعالیت‌هایمان مشخص است. در آن سوی جبهه، یک سری قاچاقچی وجود دارند که بدون فاکتور و پرداخت مالیات، جنس ارزان‌تر را وارد کشور کرده و می‌فروشند. اگر قرار است شرکت‌های اینترنت‌محور پیشرفت کنند، دولت باید دست قاچاقچی‌ها را کوتاه کند.
نگاه دولتی به پرداخت پول نیز باید دگرگون شود. محمود کریمی، مدیر کارخانه نوآوری به همشهری می‌گوید: «وام که در مشاغل سنتی استفاده می‌شد، برای استارتاپ یک سم است چون در مراحل اولیه، احتمال شکست استارتاپ 80درصد است. اگر به یک جوان که تازه وارد این فضا شده، وام بدهیم و او شکست بخورد، بانک پولش را بدون در نظر گرفتن هیچ تسهیلاتی پس می‌گیرد و آن جوان بدون اینکه کوچک‌ترین نفعی ببرد، به سیستم بانکی مقروض می‌شود. با وام ما نه‌تنها دست استارتاپ را نمی‌گیریم بلکه بدون راهنمایی و کمک پولی به او تزریق می‌کنیم که بلد نیست چطور باید خرجش کند.»
افشین کلاهی، رئیس کمیسیون جوانان اتاق بازرگانی ایران به همشهری می‌گوید: «دولت باید کاری کند که بدنه‌اش در شهرستان‌ها با بخش پایتخت‌نشین هماهنگ باشد. کسب و کارهای سنتی که از نابودی کسب و کارشان نگران هستند، از رشد استارتاپ‌های شهرستانی جلوگیری می‌کنند. در چنین فضایی مدیران – حتی در سطوح دولتی- با کسبه سنتی بیشتر حشر و نشر دارند و نمی‌توانند خواسته‌هایشان را نادیده بگیرند. به همین دلیل، دیده می‌شود که کارشکنی‌هایی پیش می‌آید. دولت اگر هم قرار است کمکی بکند، باید قدیمی‌ها را با راهکاری مثل دادن سهام استارتاپ‌ها، بیمه و... راضی نگه‌دارد. اگر پولی هم هست باید در حوزه دیگر و به‌صورت غیرمستقیم تزریق شود.»
در همینه زمینه :
