خرمدشت در بن‌بست مشکلات

خدیجه ستارزاده | البرز- خبرنگار


«خرمدشت» یکی از شهرهای اقماری البرز است که مانند بسیاری از مناطق دیگر به دلیل توسعه جمعیت و ساخت‌وسازهای بی‌رویه و بدون نظارت و اصول، اکنون با مشکلات زیرساختی شهری، بهداشتی و فرهنگی مواجه است. مردمی که در دهه‌های قبل با امید آباد شدن این منطقه در آن ساکن شده‌اند، اکنون با نارضایتی از شرایط منطقه خواستار توجه و رسیدگی به مشکلاتی هستند که اظهار می‌کنند مسئولان شهر، شورا و شهرداری به آنها توجه لازم را ندارند. نبود سیستم جمع‌آوری فاضلاب شهری و در نتیجه روان بودن فاضلاب خانه‌ها در جوی‌های محله، نامناسب بودن آسفالت معابر و تبعات آن برای تردد پیاده‌ها و آسیب به خودروها، سرریز شدن آب‌های سطحی در زمان بارش از مناطق بالادست کمالشهر و گلدشت به این منطقه، وجود بی‌شمار سگ‌های ولگرد و نبود پارک و فضای سبز در منطقه برای بازی و تفریح کودکان و وقت گذراندن بازنشسته‌ها و سالخوردگان، از نمونه مشکلات و مطالباتی است که مردم مطرح می‌کنند.


فاضلاب راکد در جوی‌ها

یکی از ساکنان خیابان 20 متری ولیعصر در‌خرمدشت با اشاره به جوی آبی که فاضلاب در آن راکد مانده و بوی تعفن آن هر رهگذری را دل‌آزرده می‌کند، می‌گوید: این شرایط برای ما که اینجا ساکن هستیم زندگی را خیلی سخت می‌کند. صبح که از خواب بیدار می‌شویم این بو را نه‌تنها در خیابان، بلکه در خانه‌های خود هم باید تحمل کنیم. «اصغر عظیمی» می‌افزاید: فاضلاب بیشتر خانه‌های محل وارد جوی می‌شود و این آلودگی همیشه وجود دارد. بارها برای رسیدگی به این موضوع به شهرداری مراجعه کردیم، اما هیچ رسیدگی و تغییری در شرایط نبوده است.
وی می‌گوید: این منطقه پارک و فضای سبز ندارد و بچه‌ها در کوچه و خاک باید بازی کنند. سالمندان محل هم در گوشه و کنار خاکی محل دور هم می‌نشینند و روز را به شب می‌رسانند.


کابوس اهالی 

بانویی از این محله نیز با نشان دادن زمین خاکی بزرگی در این محل که بالادست 20‌متری ولیعصر و مابین کوچه‌های یاسر است، می‌گوید: این محدوده در زمان بارش برای اهالی به یک کابوس تبدیل می‌شود. «راضیه اختری» می‌افزاید: وقتی باران می‌بارد، آب از بالادست منطقه کمالشهر، گلشهر و اطراف آن از این مسیر به محله ما سرریز و اینجا جمع می‌شود و رفت و آمد برای اهالی چند کوچه اطراف با مشکل و سختی زیاد همراه می‌شود، حتی نمی‌توانیم از این طرف خیابان به آن سمت برویم.


اخلال در امنیت محله 

یکی دیگر از ساکنان محله می‌گوید: وجود معتادان و فروشنده‌های مواد در این محله از معضلات بزرگ ماست. «فرهاد ایلخانی» می‌افزاید: به دلیل نبود امنیت نمی‌توانیم شب‌ها خانه را خالی بگذاریم. پلیس هرچند وقت یک‌بار مراجعه و معتادان را جمع‌آوری می‌کند، اما مهم فروشنده‌ها هستند که همچنان به کار خود ادامه می‌دهند.
ایلخانی می‌گوید: وجود تعداد زیاد سگ‌های ولگرد به‌ویژه در اواخر شب و ابتدای صبح در محله هم رفت‌وآمد را برای اهالی، مخصوصا زن‌ها و بچه‌ها با ترس همراه می‌کند.


اقدامات انجام‌شده

معاون خدمات شهری شهردار کمالشهر در مورد مشکل آسفالت خیابان‌ها و کوچه‌های این محله می‌گوید: پیمانکار آسفالت خرمدشت به‌تازگی تعیین شده و چند روزی است لکه‌گیری در برخی مناطق شروع شده و به نوبت در همه نقاطی که نیاز به ترمیم و لکه‌گیری دارند، عملیات انجام خواهد شد. «سیدمحمود قریشی» می‌افزاید: در مورد هدایت آب‌های سطحی طرح مطالعاتی آن و حدود 3 کیلومتر لوله‌گذاری نیز انجام شده و حدود 500 متر مانده که به ریل راه‌آهن برسد. وی با بیان این‌که در انتهای میثم‌ها در ضلع جنوبی 20 متری ولیعصر، مشکل تملک 700 متر از املاک وجود داشت، می‌گوید: اداره املاک شهرداری پیگیر این موضوع بوده و انجام شده است. قریشی می‌افزاید: با توجه به این‌که پیمانکار این طرح عوض شده است، تا 15 روز آینده پیمانکار جدید تعیین و پس از شروع به کار و اجرای طرح منطقه به شبکه فاضلاب متصل می‌شود و این مشکل برطرف خواهد شد.
معاون خدمات شهری کمالشهر اظهار می‌کند: خرمدشت اولین شهر از مناطق تحت پوشش شهرداری کمالشهر است که در سال‌های گذشته مطالعات آب‌های سطحی آن و بخشی از لوله‌گذاری هم انجام شده است و به‌زودی به شبکه جمع‌آوری فاضلاب متصل می‌شود.


زنده‌گیری سگ‌های بلاصاحب

معاون خدمات شهری شهردار کمالشهر در مورد سگ‌های ولگرد منطقه می‌گوید: طبق دستورالعملی که سازمان شهرداری‌های کشور به شهرداری‌ها ابلاغ کرده، سگ‌های بلاصاحب توسط شهرداری با روش بیهوشی زنده‌گیری و در پناهگاهی نگهداری می‌شوند. مقرر است دستورالعملی ابلاغ شود که این سگ‌ها پس از تایید سلامت و عقیم‌سازی در همان مناطق رها شوند و اکنون سگ‌هایی که گوشواره‌های زردرنگ دارند و در بسیاری از مناطق شهری دیده می‌شوند، از نظر سلامت مشکلی ندارند.
قریشی با اشاره به این‌که خرمدشت از اطراف باز است و زمین‌های خالی زیادی به سمت هشتگرد، کرج و ساوجبلاغ دارد، می‌افزاید: همین مساله باعث شده از دیگر مناطق سگ‌ها را در این منطقه رها ‌کنند. گشت‌های ما پیگیر هستند و به طور مرتب در منطقه نظارت دارند و در صورت مشاهده سگ‌ها را زنده‌گیری و به پناهگاه منتقل می‌کنند. وی با بیان این‌که پناهگاهی 3 هزار متری بالای جاده بهشت سکینه داریم، می‌گوید: سگ‌هایی که از منطقه جمع‌آوری می‌کنیم در این پناهگاه نگهداری و عقیم‌سازی آنها انجام می‌شود.


 ساخت پارک 17 هزار متری 

معاون خدمات شهری شهردار کمالشهر در مورد پارک و فضای سبز می‌گوید: در خرمدشت 3 بوستان محله‌ای استاد شهریار، دانش‌آموز و پارک ولیعصر را داریم که همه به وسایل تندرستی و وسایل بازی کودکان مجهز هستند. اما در محدوده درخواستی شهروندان یک زمین به متراژ 17 هزار متر‌مربع نبش میثم یک در حال تملک است که اعتبار آن در بودجه 98 پیش‌بینی شده است. «سید محمود قریشی» با اشاره به این‌که این زمین ابتدای میثم یک است، می‌افزاید: کارهای اداری و نهایی آن انجام شده و به‌زودی عملیات ساخت آن اجرایی و یکی از بهترین پارک‌های شهر می‌شود.
 

حفر چاه جذبی، مسکنی موقت  

 مدیر آبفای شهرستان کرج با بیان این‌که مساله فاضلاب در کشور و همچنین البرز به یک معضل جدی تبدیل شده است، می‌گوید: در گذشته مشکل رها‌سازی فاضلاب خانه‌ها به کوچه و خیابان وجود نداشت و در زمان ساخت یک چاه جذبی هم برای دفع فاضلاب آب آشپزخانه، حیاط و... حفر می‌شد. هنوز هم در بسیاری شهرها که شبکه و سیستم جمع‌آوری فاضلاب شهری ندارند، چاه‌های جذبی با عمق 10‌متر و ساخت 12 متر انباری حفر می‌شوند.
به گزارش همشهری «شهرام حافظ» با اشاره به افزایش ساخت‌وسازها به‌ویژه در مناطق حاشیه‌ای و بدون نظارت، اظهار می‌کند: سازنده‌ها برای کاهش هزینه ساخت از حفر چاه جذبی سر باز می‌زنند و آب آشپزخانه و حیاط را به بیرون از خانه‌ها هدایت می‌کنند. وی اضافه می‌کند: این آب‌ها در جوی روان می‌شوند و در برخی نقاط به دلیل نبود شیب در جوی‌ها راکد می‌مانند و به گنداب و معضلی برای آلودگی بهداشت و محیط‌زیست تبدیل می‌شوند.
حافظ با بیان این‌که سال گذشته در البرز 70 کیلومتر لوله‌گذاری برای فاضلاب انجام شد، می‌گوید: تاکنون 46‌درصد پیشرفت فیزیکی در این زمینه داشته‌ایم و این کار بزرگ نتیجه همدلی نهادهایی مانند آبفا، شهرداری و... است.

مدیر آبفای کرج اظهار می‌کند: در شهرهای اقماری مانند کمالشهر، خرمدشت، گرمدره و محمدشهر طراحی فاضلاب انجام شده و برای ساخت تصفیه‌خانه باید بودجه تخصیص داده شود تا با ادامه کار، این شهرها به سیستم فاضلاب شهری متصل شوند.
حافظ با تاکید بر این‌که ساخت تصفیه‌خانه نیاز به اعتبار و هزینه کلان دارد و زمان‌بر است، می‌گوید: تا زمانی که این امر محقق شود، شهرداری‌ها باید ملک‌هایی را که ساخته می‌شوند و همچنین ملک‌هایی را که فاضلاب خود را به بیرون هدایت کرده‌اند، موظف به حفر چاه جذبی کنند تا از این مشکلات جلوگیری شود. مردم نیز باید در این زمینه همکاری لازم را داشته باشند. وی تعیین مکان مناسب که شرایط لازم برای ساخت تصفیه‌خانه را داشته باشد از دیگر مشکلات عنوان کرده و می‌افزاید: در برخی مناطق هم اهالی به دلیل نزدیک بودن مکان تصفیه‌خانه به محل سکونتشان، با این کار مخالفت می‌کنند. در نتیجه ساخت تصفیه‌خانه با موانع زیادی همراه است، پس تا زمان راه‌اندازی شبکه جمع‌آوری در همه شهرها و مناطق، باید با حفر چاه جذبی برای این مشکل اقدام کرد.
 

یک درد مشترک 

  
وسف یوسفی | کارشناس مسائل شهری و مدرس


مشکل دفع فاضلاب در حاشیه شهرهای بزرگ و به‌ویژه در شهرهای اقماری آنها، مشکلی رو به رشد و در آینده نزدیک بحران‌زاست. رعایت نشدن اصول دفع پساب و رهاسازی آن از طرف شهروندان در معابر و جوی‌های شهر مشکلات پایان‌ناپذیری برای شهرداری‌ها به وجود آورده است. این معضل بر دوش شهری مانند کمالشهر با انبوهی از مشکلات دیگر دوچندان سنگینی می‌کند. در این شهر در حال حاضر فاضلاب خام از سمت پیشاهنگی، شهرک امیرالمومنین و مناطق بالادستی آن به سوی خرمدشت به صورت رواناب جاری است که برای حل موضعی آن شهرداری از سیستم دفع آب‌های سطحی استفاده می‌کند که این امر کاری عبث و بی‌نتیجه است، زیرا این شبکه فقط برای هدایت آب‌های سطحی (آب باران) طراحی شده و برای جمع‌آوری فاضلاب نیست.  با بررسی خواسته‌های شهروندان درمی‌یابیم که آنها رسیدگی به این موضوع را از شهرداری مطالبه می‌کنند و با رجوع به قانون شهرداری‌ها و بررسی عملکرد شهرداری نیز مشخص می‌شود شهرداری کمالشهر اکنون فراتر از حیطه وظیفه خود در این موضوع عمل می‌کند و این مدیریت شهری (شورای شهر) است که به سبب ناکارآمدی خود و الزام نکردن دیگر ادارات به خدمات‌رسانی به شهر، صرفا شورای شهرداری شده است.

از سویی با نگرش کارشناسانه به این موضوع می‌توان گفت برابر ماده یک قانون تشکیل شرکت‌های آب و فاضلاب، قانونگذار صراحتاً وظیفه جمع‌آوری، انتقال و تصفیه فاضلاب در شهرها را بر عهده شرکت آبفا گذاشته است، ولی با گذری در شهر می‌توان دید آن شرکت هیچ‌گونه طرحی نداشته و فقط نظاره‌گر این قصور خود است. طبق بررسی‌ها و تحقیقات، حجم فاضلاب انسانی تولیدشده در این شهر به بیش از 13 هزار مترمکعب در شبانه‌روز می‌رسد که در آینده نزدیک به دلیل رشد جمعیت شهر و تعدد کارگاه‌ها و کارخانه‌ها روندی صعودی نیز به خود خواهد گرفت و اجرا نشدن سیستم اگوی شهری در آینده نزدیک در این شهر معضلی زیست‌محیطی و انسانی را رقم خواهد زد. بررسی‌ها و اطلاعات نشان می‌دهند فاضلاب انسانی تولیدشده در کمالشهر اکنون در سیکلی باطل در چاه‌های جاذبی به سفره‌های زیرزمینی نفوذ کرده و مجددا در گردش آب‌رسانی قرار می‌گیرد و آن مقداری هم که به صورت پساب خام جاری است نهایتا برای آبیاری مزارع در غرب محله خرمدشت و پایین‌دست محله کمال‌آباد استفاده می‌شود، که این امر با سکوت سنگین مرکز بهداشت شهرستان که متولی بهداشت عموم است، مواجه است. اجرای سیستم اگوی شهری توسط شرکت آبفا در مرحله اول نیازمند یک سرمایه‌گذاری بزرگ است، ولی باید به یاد داشت این سرمایه‌گذاری در درازمدت ضمن بازگشت آن، باعث ارتقای سطح بهداشتی شهر و کاهش مشکلات زیست‌محیطی برای شهروندان خواهد شد.