صنایع دستی اردبیل خانه‌ ندارند

پوپک قاسمی | اردبیل- خبرنگار:


حیات صنایع دستی تا حدود زیادی به درآمد اقتصادی آن وابسته است و حمایت‌های دولتی و مردمی از فعالان این رشته می‌تواند تاثیر زیادی در رونق آن داشته باشد. این در حالی است که به گفته کارشناسان اقتصادی، بازار صنایع دستی با شدت بیشتری از اقتصاد کشور متاثر می‌شود، زیرا خانواده‌ها خرید محصولات صنایع‌دستی را در اولویت‌های خود قرار نمی‌دهند. 

خانواده‌های اردبیلی نیز با توجه به سرانه درآمدی خود سبد کالایی خود را اولویت‌بندی می‌کنند و با نیم‌نگاهی به رکود اقتصادی موجود، این‌که محصولات صنایع دستی جزو اولویت‌های پایین برای سبد کالایی خانواده‌ها قرار دارد امری توجیه‌پذیر است. استان اردبیل هرچند گردشگرپذیر است، صنایع دستی‌اش چنان‌که باید شناخته‌شده نیست و کمتر در سبد خرید اهالی استان و مسافران قرار می‌گیرد. 

این در حالی است که در استان‌های دیگر به ویژه ‌ در مناطق گردشگری آنها شاهد برپایی نمایشگاهی از محصولات صنایع دستی بومیان آن هستیم که به دلیل چشم‌نواز بودن رهگذران را مجاب به تماشا و خرید می‌کند، اما صنایع دستی اردبیل به دلیل نداشتن محلی دائمی برای عرض و فروش، چنان‌که باید در دید همگان عرضه نشده و جایگاه خود را در توسعه اقتصادی پیدا نکرده است.


گلایه فعالان صنایع دستی از بی‌مهری‌ها

«ایرج نجفی» یکی از فروشندگان صنایع چرمی، با بیان این‌که باید مردم شهر سهمی در بازار صنایع دستی داشته باشند، می‌گوید: بیشتر مشتریان صنایع دستی در اردبیل گردشگران هستند و باید دلایل خرید نکردن صنایع دستی از سوی مردم شهر اردبیل شناسایی شود و موانع این خرید رفع شود.

«مهسا قنبرزاده» احیاگر رشته قلم‌زنی در اردبیل نیز اظهار می‌کند: استفاده از تولیدات صنایع دستی برای تزئینات در فرهنگ اردبیلی‌ها نهادینه نشده است و مشاهده می‌کنیم کالاهای چینی وارداتی گاه به تولیدهای ارزشمند صنایع دستی ترجیح داده می‌شود.  

وی می‌افزاید: ارزش‌ صنایع دستی باید به‌درستی به شهروندان معرفی شود و مردم بدانند که در گذر زمان نه‌تنها از ارزش اقتصادی و معنوی صنایع‌دستی کاسته نمی‌شود، بلکه ارزشمندتر می‌شوند، در حالی که کالاهای لوکس تنها چند سال می‌توانند در بورس باشند و مطمئنا کالای دیگر جایگزین آن می‌شود که این افت ارزش و قیمت، هزینه زیادی به خریداران تحمیل می‌کند.  

این هنرمند تاکید می‌کند: صنایع دستی به منزله سفیران فرهنگی هستند و اگر خود شهروندان ما از این صنایع به عنوان هدیه و سوغاتی استفاده کنند، برای گردشگران و مسافران نیز خرید این کالاها فرهنگ‌سازی می‌شود.


حمایت از فعالان با ایجاد بازارچه و نمایشگاه

یکی از کارشناسان اقتصادی در مورد تغییر گرایش در خرید مردم اظهار می‌کند: در بازار ایجاد گرایش با عرضه بیشتر اتفاق می‌افتد و هرچه مردم کالایی بیشتر جلو چشمشان باشد بیشتر به خرید آن ترغیب می‌شوند. «ساناز شریفی» می‌افزاید: اگر صنایع دستی در مکان‌های مختلف شهر و در غرفه‌ها و بازارچه عرضه شود، مطمئنا توجه شهروندان را نیز جلب می‌کند و این باعث می‌شود صنایع دستی به عنوان گزینه‌ای برای خرید در ذهن مشتریان جایگاهی برای خود ایجاد کند.


در نظر گرفتن قدرت خرید قشر متوسط

یکی از شهروندان اردبیلی در مورد گرایش مردم به خرید صنایع دستی عنوان می‌کند: در چشمگیر بودن صنایع دستی هیچ شکی نیست و اگر در مکان‌های پرتردد صنایع دستی عرضه شود، توجه‌ها را بیشتر جلب می‌کند، اما در حال حاضر در اردبیل اگر از هر شهروندی آدرس مغازه صنایع دستی بپرسید، فقط محوطه بقعه شیخ صفی را معرفی می‌کند که تعدادشان هم زیاد نیست.  

«شیما جهانبانی» می‌افزاید: مشکلات اقتصادی هم در خرید صنایع دستی تاثیر داشته است و تولیدکنندگان صنایع دستی باید قدرت خرید قشر متوسط به پایین را در نظر بگیرند و در تولید است خود ابعاد و طرح‌هایی با قیمت پایین هم در نظر بگیرند.


رشته‌های مورد استقبال

به گفته «ملکه گلمغانی‌زاده» معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان، در استان اردبیل 61 رشته فعال صنایع دستی وجود دارد که بعضی از این رشته‌ها تعداد فعالانشان به تعداد انگشتان دست است و در برخی نیز بالای ده‌ها هزار نفر مشغول به کار هستند.  

وی می‌افزاید: رشته‌هایی همچون ورنی، گلیم و جاجیم رشته‌های بومی استان است، اما رشته‌هایی مانند تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی، ملیله نقره، سوخت روی چوب و معرق مس بومی نیستند و با سیاست‌گذاری سازمان، آموزش داده شده‌اند و به عنوان یک رشته صنایع دستی فعال در استان ما علاقه‌مند دارند و رشته‌هایی پویا محسوب می‌شوند.


مکان‌یابی نمایشگاه دائمی

مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اردبیل نیز تقویت و توسعه صنایع دستی را از اولویت برنامه‌ها عنوان می‌کند و می‌افزاید: طبق بررسی‌های انجام‌شده، بیشتر رشته‌های صنایع دستی  رونق اقتصادی ندارند و به کار گرفتن راه‌های عملی رفع این رکود می‌تواند باعث دلگرمی فعالان رشته‌های صنایع دستی استان شود.  

«نادر فلاحی» می‌گوید: صنایع دستی استان، ظرفیت اشتغال سالانه هزار نفر را دارد و این ظرفیتی است که نمی‌توان به‌آسانی از آن چشم پوشید و با برنامه‌ریزی‌ سعی می‌کنیم به نهایتِ ظرفیت توسعه اقتصادی صنایع دستی برسیم.


شرایط ویژه برپایی خانه‌های صنایع دستی

راه‌اندازی خانه‌های صنایع دستی استان با هدف تقویت فروش آثار هنرمندان و احداث نمایشگاه دائمی صنایع دستی مدت‌ها است که مطرح شده، اما عملی نشده است. مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اردبیل در مورد ایجاد نمایشگاه دائمی صنایع دستی هم عنوان می‌کند: مکان‌یابی این نمایشگاه در دست بررسی بود، چراکه این نمایشگاه باید در مسیری احداث شود که بیشترین بازدید را داشته باشد. 

در حال حاضر تعداد زیادی از مسافران بدون بازدید از مغازه‌های صنایع دستی محوطه بقعه تاریخی شیخ صفی از استان خارج می‌شوند و ایجاد مکانی با وسعت و مکان مناسب از نیازهای توسعه صنایع دستی استان است. فلاحی با بیان این‌که در حال حاضر زمینی به وسعت یک و نیم هکتار در خیابان مقدس اردبیلی تملک شده است و در حال فراهم کردن بقیه مراحل احداث هستیم می‌افزاید: با توجه به قابلیت و توانمندی هنرمندان صنایع دستی استان، ضروری است علاوه بر احداث نمایشگاه به تبلیغ و بازاریابی توجه ویژه شود.


آموزش، بازاریابی و احداث نمایشگاه

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اردبیل: در حال حاضر راهکار برون‌رفت از مشکلات موجود کشور در بخش اقتصادی حمایت از تولید و رونق اشتغال است و در حوزه صنایع دستی استان در این زمینه اهتمام جدی داریم.  

«ملکه گلمغانی‌زاده» می‌افزاید: رونق اقتصادی تاثیر زیادی در تداوم فعالیت در رشته‌های صنایع دستی دارد و این اداره سعی دارد با استفاده از راهکا‌رهای مختلف مانند معرفی رشته‌ها، آموزش فعالان برای بازاریابی و ایجاد بازارچه‌ها و نمایشگاه‌ها باعث بهبود اوضاع اقتصادی فعالان رشته‌های صنایع دستی استان شود.