
فارسی غربال نمیخواهد

اصغر ضرابی ـ منتقد و روزنامهنگار پیشکسوت
زبان فارسی میراث و ثروتی ملی است. بارها این نکته از سوی صاحبنظران و کارشناسان این عرصه مورد تأکید قرار گرفته است. از این رو هر نوع دخل و تصرف و تغییر ناآگاهانهای میتواند در گسترهای وسیع زیانبار باشد.
این روزها که بسیاری دغدغه حفظ این زبان و دور نگاه داشتن آن از گزند و آسیب زبانهای بیگانه و زبانهای رایج در فضای مجازی را دارند، بحث و نظر در این زمینه اهمیت دوچندان مییابد. هم از این روست که باید تعریفی دقیق از بیگانگی در زبان و لغات و واژههای مزاحم ارائه داد.
اگر برای بسیاری از لغات فرنگی معادلی رساتر و گویاتر داریم، نمیتوان این را به لغاتی که از زبان عربی وارد زبان فارسی شدهاند و با عبارات آن پیوند خوردهاند تعمیم داد. بسیاری از این واژهها در متون کلاسیک ایران خوش نشستهاند و نمیتوان آنها را لغات بیگانه تصور کرد. احاطه عربی، واژه انگلیسی نیست که هیچ دلیلی برای استفاده از آن نداشته باشیم؛ مضاف بر اینکه آنانی که به بهانه تازیستیزی سرجنگ با شعر حافظ و سعدی دارند چرا نمیدانند و نمیبینند که لاابالیگری در فضاهای مجازی موجب تغییرات فاحش و نادرست صرفی و نحوی در زبان جوانان شده است و چرا به جای حذف لوازم، به پاککردن زبان از لغات نادرست و عبارات غلط اقدام نمیکنند.
به فرض محال که بتوانیم برای همه این لغات معادل فارسی بتراشیم، با دواوین شعرای بزرگ چه کنیم؟
غزل حافظ را برداریم و جای دایره، گردالو بگذاریم؟
سخن آخرم اینکه زبان ملک طلق کسی نیست تا هر وقت خواست و هرطور که خواست با آن رفتار کند. مردم هوشیارند و میدانند دلسوزی چیست و جویای نام و نان بودن کدام است. محال است کسی دلسوز زبان فارسی باشد و بخواهد لغاتی را که بیش از هزار سال در متون کهن و گرانسنگ ادبی ایفای معنی کردهاند، جابهجا و برای آنها معادلتراشی کند.