یک‌ماه بحرانی در خلیج‌فارس

«خلیج‌فارس نقطه آغاز هرگونه بحران نظامی در منطقه خواهد بود»؛ این جمله، بخشی از تحلیل مرکز بررسی‌های استراتژیک قطر درباره احتمال رویارویی نظامی ایران و آمریکا در منطقه بود. اگرچه تحولات اخیر، از دعوت‌های مکرر ترامپ به مذاکره گرفته تا بازگشت کارمندان شرکت نفتی اکسون موبیل به بصره (که در پی نگرانی‌ها از وقوع درگیری نظامی عراق را ترک کرده بودند) نشان می‌دهد سایه مواجهه نظامی از سر این منطقه دور شده، با این حال خلیج‌فارس طی یک ‌ماه گذشته شاهد روزها و ساعت‌های بسیار بحرانی بود؛ به‌گونه‌ای که خبر اول بخش اعظم رسانه‌های جهان به این بخش از خاورمیانه اختصاص داشت. در ادامه 10ایستگاه از مسیر بحرانی خلیج‌فارس طی یک ‌ماه گذشته را مورد بازخوانی قرار داده‌ایم:


1
تهدید ایران
15اردیبهشت
جان بولتون، مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور آمریکا از اعزام ناو آبراهام لینکلن به همراه برخی تجهیزات دفاعی و پدافندی به خلیج‌فارس خبر داد. پاتریک شاناهان، سرپرست وزارت دفاع هم تأکید کرد: ناوگان دریایی آمریکا با هدف مقابله با تهدیدات احتمالی ایران راهی منطقه شده است.




2
کاهش تعهدات برجامی و تحریم‌های جدید
18اردیبهشت
ایران سرانجام تصمیم گرفت برخی تعهدات برجامی خود را در زمینه آب سنگین و غنی‌سازی اورانیوم در پاسخ به خروج آمریکا از این توافق و عدم‌اقدام جدی از سوی اروپا لغو کند. در مقابل دونالد ترامپ هم اعلام کرد تحریم‌های جدیدی علیه صنایع آهن و معدن ایران وضع کرده است.





3
حمله به بندر فجیره
22اردیبهشت
شبکه المیادین در ساعات اولیه صبح از وقوع آتش‌سوزی در بندر فجیره امارات خبر داد. منابع رسمی امارات نیز پس از چند ساعت تکذیب سرانجام تأیید کردند 4کشتی بین‌المللی (2کشتی اماراتی، یک کشتی سعودی و یک کشتی نروژی) در نزدیکی بندر فجیره مورد حمله قرار گرفته‌اند. بندر فجیره تنها بندر اماراتی در ساحل شرقی تنگه هرمز است که می‌تواند به‌عنوان شاهراهی برای دور زدن این تنگه به‌منظور صادرات نفت مورد استفاده قرار بگیرد.





4
 ابراز نگرانی اروپا از جنگ
23اردیبهشت
وزرای خارجه اتحادیه اروپا در رایزنی‌های جداگانه با مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا نسبت به وقوع جنگ در خلیج‌فارس ابراز نگرانی کردند؛ نگرانی‌‎هایی که با پاسخ روشن پمپئو روبه‌رو شد: هیچ اراده‌ای برای جنگ در کار نیست.




5
 حمله به خط لوله نفت سعودی
24اردیبهشت
شبکه المسیره وابسته به جنبش انصارالله یمن اعلام کرد خط لوله شرق به غرب متعلق به شرکت نفتی آرامکو را در عمق خاک عربستان مورد حمله قرار داده است. شبکه الجزیره به فاصله چند ساعت به تصاویری ماهواره‌ای دست پیدا کرد که تخریب خط لوله سعودی را تأیید می‌کرد. ائتلاف عربی در فردای این حادثه نقاط مختلفی را در یمن مورد حملات هوایی گسترده قرار داد که براساس گزارش رسانه‌ها، بخش عمده این مناطق مسکونی بودند.





6
 خروج دیپلمات‌های آمریکا از عراق
25اردیبهشت
وزارت خارجه آمریکا در اقدامی فوری، بخش قابل‌توجهی از دیپلمات‌ها و کارمندان سفارت این کشور در بغداد و همچنین کنسولگری در اربیل را از عراق خارج کرد. رویترز به نقل از یک مقام دولت آمریکا مدعی شد: این اقدام به‌دلیل احتمال بالای وقوع حملاتی از سوی نیروهای نزدیک به ایران صورت گرفت است. در پی این خبر، آلمان و هلند هم پایگاه‌های آموزشی خود برای سربازان عراقی را به شکل موقت تعطیل کردند.




7
 خط و نشان توییتری
29اردیبهشت
دونالد ترامپ بار دیگر در اقدامی تنش‌آفرین در توییتر خود نوشت: اگر ایران به‌دنبال ورود به جنگ باشد، این به‌معنای پایان ایران خواهد بود، هیچ وقت آمریکا را تهدید نکنید. این اظهارنظر، پاسخ تند محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران را به‌دنبال داشت. او نیز در توییتر خود نوشت: ایران پایان دوره ترامپ را در آمریکا خواهد دید اما ترامپ هرگز نمی‌تواند پایان ایران را مشاهده کند.




8
 اعزام 1500سرباز به خلیج‌فارس
3خرداد
ترامپ سرانجام با طرح مشاور امنیت ملی خود برای اعزام نیروی جدید به منطقه با هدف حفاظت از منافع آمریکا در خلیج‌فارس موافقت کرد. اگرچه این طرح در ابتدا شامل بیش از 100هزار نیرو بود اما در ادامه از سوی پنتاگون به 10هزار نیرو تغییر یافت و در نهایت، ترامپ تنها با اعزام 1500سرباز موافقت کرد.





9
 نخستین عقب‌نشینی ترامپ
6خرداد
رئیس‌جمهور آمریکا که به ژاپن سفر کرده بود در عقب‌نشینی آشکار مقابل ایران گفت: ما به‌دنبال تغییر نظام در ایران نیستیم و صرفا می‌خواهیم از عدم‌دستیابی این کشور به سلاح هسته‌ای مطمئن شویم. منابع رسانه‌ای آمریکا نیز مدعی شدند دونالد ترامپ حامل پیامی بوده که قرار است توسط نخست‌وزیر ژاپن به تهران منتقل شود.





10
 نشست‌های مکه
8خرداد
پادشاه سعودی با دعوت از سران کشورهای عربی خواهان برگزاری 2 نشست فوری برای رسیدگی به حوادث اخیر منطقه (فجیره و خط لوله آرامکو) شد. اگرچه مقامات سعودی و امارات تلاش کردند ایران را به‌عنوان عامل این حوادث معرفی کنند اما رهبران سایر کشورهای عربی با آنان همراه نشدند، تا جایی که علاوه بر عدم‌مشارکت برخی سران عرب در نشست‌های مکه (مراکش، عمان، قطر و...) رئیس‌جمهور عراق رسما به بیانیه پایانی آن اعتراض کرد.