چشم انداز
فیلترینگ و بستن کسب‌وکار مردم
حامد تبار/ کارشناس کسب‌و کار آنلاین
معاون دادستان کل کشور از صدور حکم قضایی فیلترینگ اینستاگرام خبر داد و وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در واکنشی گفت: «شفاف اعلام کنند اگر اینستاگرام را فیلتر کردند از فردا در زندگی مردم و توانمندی‌های داخلی چه تأثیری خواهد گذاشت؟»
واقعا پاسخ این سؤال چیست؟ هم‌اکنون چطور یک شبکه اجتماعی مثل اینستاگرام می‌تواند در کیفیت زندگی مردم به‌نحوی تأثیرگذار باشد که خبر فیلتر شدن آن، از سوی وزیر با چنین واکنشی مواجه شود؟
شاید بتوان با مراجعه به آمار، جوابی برای این پاسخ جست.
هم‌اکنون بر اساس آمار دفتر بررسی‌های اقتصادی وزارت ارتباطات 53میلیون ایرانی از طریق موبایل به اینترنت وصل می‌شوند و بنا بر آمار وبسایت statista هم‌اکنون 24میلیون کاربر ایرانی در اینستاگرام حضور دارند.
این استقبال گسترده از اینستاگرام فرصت بی‌بدیلی برای کسب‌وکارهای خرد و خانگی ایجاد کرده است. از آنجا که هزینه‌های راه‌اندازی کانال فروش مستقیم و دایر کردن فروشگاه و ویترینی برای ارائه خدمات و محصولات یک کسب‌وکار نوپا و کوچک بسیار پرهزینه است، بسیاری از این افراد و گروه‌ها تصمیم گرفتند با تکیه بر امکانات و ویژگی‌های اینستاگرام در عرصه عمومی ظاهر شوند. این امر ضمن ایجاد کانال فروش کم‌هزینه، جدید و مدرن سبب شد ارتباط بی‌واسطه بین تولیدکننده و مشتری ایجاد شود. این ارتباط دوسویه از سمت مشتری نیز تقویت شده است.
همچنین علاوه بر ایجاد کانال فروش آنلاین، هزینه‌های تبلیغ و بازاریابی نیز به‌شدت کاهش یافته و البته فرصت‌های شغلی جدیدی در مارکتینگ (دیجیتال مارکتینگ) پدید آمده است. آیا توانمندسازی کسب‌وکارهای خرد و ایجاد فرصت‌های شغلی اهمیتی در تصمیم‌سازی مسئولان فیلترینگ خواهد داشت؟
اما توجه به نقش اینستاگرام در عرصه توانمندسازی کسب‌وکارهای خرد نباید باعث نادیده گرفتن اثرات دیگر این شبکه در زندگی روزمره شود. قطعا بررسی دقیق و تخصصی اثرات فرهنگی اینستاگرام در جامعه ایرانی برعهده جامعه‌شناسان است اما از نظر نگارنده با توجه به اینکه اینستاگرام مبتنی بر عکس است نمی‌توان نقش مثبت آن را در ترویج و پاسداشت عناصر فرهنگی، جشن‌ها و آیین‌های اصیل ایرانی نادیده گرفت. در هر نوروز و یلدا تعداد بسیار زیادی عکس از لحظات خانواده‌های ایرانی در این شبکه به اشتراک گذاشته می‌شود و در ویترینی به گستردگی کاربران اینستاگرام در جهان در معرض نمایش است و حتما باعث تعامل فرهنگی و افزایش آگاهی مردم سایر نقاط دنیا از آداب و رسوم ایرانی خواهد شد و البته با تکیه بر این جهانی بودن کاربران حتی می‌توان به جذب گردشگر نیز کمک کرد؛ کمااینکه در سال‌های اخیر کمپین‌های موفق و متنوعی برای دعوت از گردشگران خارجی جهت سفر به ایران و دیدن زیبایی‌های ایران شکل گرفته است.
پس از فیلتر شدن تلگرام و مشکلات دسترسی به نرمافزارهای عبور از فیلتر، به‌طور چشمگیری استقبال از اینستاگرام افزایش یافت و چه بخواهیم و چه نخواهیم بخشی از وقت روزمره تعداد زیادی از کاربران اینترنت صرف گشت‌و‌گذار در اینستاگرام می‌شود و به نوعی یکی از تفریحات ارزان‌قیمت و در دسترس مردم در این شرایط سخت اقتصادی به‌شمار می‌رود و افزایش فشارهای داخلی بر مردم و مختل کردن روند عادی زندگی با اقداماتی مثل محدود کردن دسترسی به اینستاگرام فشار روانی و موج ناامیدی شدیدی به‌همراه خواهد داشت. گرچه کاربران فعلی تجربه مواجهه با فیلتر شدن تلگرام را داشته‌اند و راه‌هایی نیز برای عبور از این محدودیت یافته‌اند اما شاید همین فیلتر شدن اینستاگرام موج جدیدی از دسترسی به نرمافزارهای عبور از فیلتر را ایجاد کند و مشکلات ناشی از افزایش استفاده از فیلترشکن بارها از سوی متخصصان IT هشدار داده شده است.با این همه باید دید آیا تصمیم‌گیران در لحظه سرنوشت‌ساز زدن یا نزدن دکمه فیلتر اینستاگرام به‌صورت همه‌جانبه به این مسائل توجه خواهند کرد یا خیر؟
