حراج لباس‌های شمس فروش خودروهای شاه و تسخیر هتل‌ها

محمد باریکانی| خبرنگار


 اردیبهشت‌ماه 58، هیجان انقلابی ادامه دارد و در دومین روز از دومین‌ ماه بهار یک روحانی به همراه 3نیروی کمیته که نامی از آنها برده نشده است به کاخ شمس که اکنون با عنوان کاخ مروارید در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است، رفتند. آنها ‌500دست از لباس‌های شمس را با دو مینی‌بوس از کاخ بیرون آوردند، برسردر کاخ ایستادند و لباس‌های دختر رضاخان را به حراج گذاشتند. قیمت پایه حراج برای هر دست لباس 400تومان بود. اما خریدارها قیمت را ‌بالا بردند و لباس‌ها را به قیمت 1500تا 2500تومان خریدند. کمیته حراج با مشاهده ‌پرداخت 6 برابری برای لباس‌های شمس به خریداران هشدار داد که لباس‌ها را گران نخرند.

2هفته پس از این حراج، کیف و کفش شمس پهلوی، روتختی، ملحفه، حوله و سرویس‌های رومیزی کاخ مروارید هم حراج شد. همزمان وسایل کاخ شاه در کیش نیز توسط نیروهای انقلابی تخلیه، بخشی از آن مستقیم به تهران رسید و بخشی دیگر با کشتی به بندرعباس منتقل و تحویل نیروی دریایی ارتش شد. چند ساعت بعد اشیای بندرعباس با دستور آیت‌ا‌لله‌ غلامحسین حقانی - نماینده امام‌خمینی‌(ره) در استان ساحلی- به نفع مستضعفین حراج شد.

لباس‌های شمس 400 تومان حراج شد

فصل گرما فرارسید، دهم خردادماه 1358 است و نوبت به حراج وسایل لوکس مربوط به دوران لوئی‌شانزدهم در شهرداری همدان رسیده است. دکتر تمدن -استاندار وقت همدان- تصمیم گرفته بود که چون ساختمان شهرداری همدان محل اقامت شهرداران در دوره طاغوت بود، تمامی اموال و اشیای تاریخی موجود در این ساختمان را به حراج بگذارد و گذاشت.  

13خردادماه است.‌‌ سوداگران عتیقه و غارتگران اموال تاریخی چنان فعال شده‌اند که سازمان حفاظت از آثار باستانی ناچار می‌شود در بیانیه‌ای تعدی و دستبرد به آثار تاریخی و گنجینه‌ها را که جزئی از اموال عمومی ملت است منع و به کمیته‌های انقلاب اعلام کند که حق تفویض اختیار حفاری به هیچ‌کس را ندارند و از مبادرت اشخاص به حفاری در مناطق باستانی کشور جلوگیری کنند. 



19خردادماه خبر آتش‌سوزی بازار تبریز به گوش رسید. بازار تبریز اکنون به‌عنوان بزرگ‌ترین بازار سرپوشیده جهان در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است، اما آن ‌روز 70حجره بازار در آتش سوختند. یک جوان 17 ساله که مواد آتش‌زا، بمب‌دستی و کلت کمری به همراه داشت به‌عنوان مظنون بازداشت شد. بعدتر کمیسیون تحقیق اعلام کرد آتش‌سوزی از سرای میرزا ‌مهدی به‌دلیل وجود چند پنبه نارس در عدل‌های پنبه و فرایند اکسیداسیون آغاز و بازار تاریخی تبریز را شعله‌ور کرد.

گرمای هوا که بیشتر شد در ‌نهم تیرماه 58، روزنامه اطلاعات نوشت، کاخ ثابت پاسال و تمامی اموال و دارایی‌های او مصادره شد‌. کاخ ثابت پاسال اکنون به کاخ ورسای تهران شهرت یافته و در خیابان جردن واقع است. مسئولان میراث‌فرهنگی تهران می‌گویند این کاخ‌دارای ارزش‌های معماری و هنری است و باید حفظ شود. 

18تیرماه سال 58، درهای کاخ سعدآباد تهران برای همیشه به روی مردم گشوده و اطلاعیه‌ای با این مضمون منتشر شد: «بازدید از محوطه کاخ بدون وسیله نقلیه و راهنما عملی نیست. بدین‌منظور چند دستگاه اتوبوس و مینی‌بوس از جانب شهرداری تهران برای بازدید مردم از کاخ سعدآباد درنظرگرفته شد. بهای بازدید از کاخ سعدآباد نیز 3تومان تعیین شد».

 نام مقبره‌الشعرای تبریز را حتما شنیده‌اید؛ گورستانی تاریخی در تبریز که در فهرست آثار ملی ثبت شده است. اما آن‌زمان در24تیرماه 1358 مهندس غروی -استاندار وقت آذربایجان‌شرقی- اعلام کرد، ساختمان نیمه‌تمام مقبره‌الشعرای تبریز به جنگل آهن تبدیل شده است. او گفت: «من تصمیم گرفته‌ام این جنگل آهن را به مثابه موزه‌ای از خیانت‌های فرح پهلوی به حال خود رها کنم». یک هفته پس از این اعلام، استادمحمد محیط‌طباطبایی (پدر سیداحمد محیط‌طباطبایی رئیس کنونی کمیته ملی موزه‌های ایران) در یادداشتی خطاب به استاندار آذربایجان‌شرقی نوشت: «مقبره‌الشعرای تبریز بنای طاغوتی نیست. افتخار ادبی است. این مجموعه تاریخی شامل قبور شعرای بزرگ عصر سلجوقی است که کنار قطران تبریزی دفن شده‌اند و حیف است که مقبره‌الشعرا را موزه خیانت بنامند». 

فرصت سفر اما همچنان برای ایرانی‌ها فراهم است. مردادماه سال 58 است. 300گردشگر ایرانی قرار است 21روز در تور گردشگری مادرید- فرانکفورت- لندن و رم باشند. پرواز آنها به موقع نرسیده و 48ساعت است در فرودگاه مهرآباد سرگردان شده‌اند. هر گردشگر برای این تور مبلغ 9هزار و 100تومان پرداخت کرده است. جدول قیمت تورهای خارجی 10روزه در ایران با محاسبه دلار به قیمت 75ریال منتشر شد. رم 3750تومان، تور اروپای طلایی 5250تومان، تور دور اروپا 6750تومان، تور اسکاندیناوی 7500تومان و تور مادرید 3750تومان!



سری هم به شیراز بزنیم. استاندار فارس به همراه جمعی از روحانیون به بازدید چادرهای سلطنتی تخت‌جمشید ‌که برای جشن‌های 2500ساله برپا شده‌ بود، رفتند. استاندار اعلام کرد: «این محوطه تا چند سال دیگر تبدیل به پارک می‌شود و مردم می‌توانند با تهیه بلیت از آن استفاده کنند. وسایل چادرها نیز به کشورهای خارجی فروخته می‌شود». خبرنگار روزنامه اطلاعات هم از این بازدید نوشت که «حمام، توالت و دستشویی شاه از جنس طلا بود».

به تهران بازمی‌گردیم. 16مردادماه 58 است و آمار بانک مرکزی و اداره صدور گذرنامه از خروج مسافران ایرانی منتشر شد. سالانه 600تا 800هزار ایرانی از کشور خارج شده‌ و به اروپا و آمریکا رفته‌اند.  سهم اروپا از سفر ایرانی‌ها بیشتر است.

23مردادماه اما صدای نخستین تخریب در حوزه میراث‌فرهنگی به گوش ‌رسید. سازمان ملی حفاظت از آثار باستانی در اطلاعیه‌ای به تخریب یک اثر تاریخی ارزشمند توسط آستان قدس رضوی در مشهد اعتراض کرد؛ «بر اثر خاکبرداری بی‌رویه مسئولان آستان قدس در گودبرداری پای دیوار مدرسه میرزا‌جعفر، قسمتی از حجره‌های 2اشکوب مدرسه فروریخت و ترک در نمای داخلی مدرسه به‌وجود آمد...‌‌» این سازمان از آستان قدس خواست قسمت‌های فروریخته بنای تاریخی را عینا و مانند اصل بازسازی کند.

28مردادماه؛ کشف رسمی نخستین محموله قاچاق اشیای عتیقه در مرز بازرگان. احمد بهگو -رئیس گمرک- گفت: «چماق جواهرنشان، فرش، گرز طلا و جواهرنشان و یک سپر طلا در یک تریلی با هدف خروج از کشور جاسازی شده بود».

حالا آخرین روز مردادماه 58 است. هواپیمایی ملی ایران خبر از افزایش نرخ بلیت‌های پروازهای بین‌المللی داد. به این نرخ‌ها توجه کنید: «پرواز یکسره از تهران به رم 3هزار و 167تومان و 5ریال؛ پرواز از تهران به بمبئی 2هزار و 264تومان و 9ریال؛ پرواز تهران به فرانکفورت 3هزار و 749تومان و 6ریال؛ تهران به توکیو 7هزار و 52تومان و 3ریال؛ تهران به پاریس 3هزار و 749تومان و 6ریال و تهران به مقصد لندن 3هزار و 980تومان و 6ریال.»

شهریور 58 که آغاز شد، اتحادیه انجمن اسلامی شهرری در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: «درصدد شدیم آثار قبر دیکتاتور بزرگ، رضاخان مستکبر را از بین ببریم و پس از تماس با امام، ایشان فرمودند چون از بنا استفاده اسلامی می‌شود تنها کافی‌است آثار برجستگی قبر را از بین ببرید. امروز که خاطره اخراج رضاخان از ایران تداعی می‌شود به برداشتن برجستگی و آثار قبر این مستکبر تاریخ ایران می‌پردازیم». اطراف سنگ قبر رضاخان شیاری عمیق ایجاد شد. سنگ قبر 10تا 15تن وزن داشت و برای درآوردن آن از جرثقیل کمک گرفتند. اعضای شورای کارگری پالایشگاه نفت شهرری هم در این عملیات به کمک اتحادیه انجمن‌های اسلامی شهرری رفتند.

قاچاق آثار تاریخی در ایران شدت بیشتری یافت. همزمان با برداشتن سنگ قبر رضاخان، مأموران مرز بازرگان موفق به کشف یک تریلی مملو از آثار تاریخی و اشیای باستانی شدند که ایران را به قصد فرانسه ترک می‌کرد. اشیا شامل، 160قبضه شمشیر و دشنه عتیقه متعلق به دوره‌های مختلف تاریخی با ارزش مالی فراوان و 9قطعه قالی نفیس بود.

فروش خودروهای شاه و تسخیر هتل‌های ایران

به پاییز 58 رسیده‌ایم. مهرماه است که یک قسمت از 4گنبد معروف میدان حسن‌آباد تهران آتش گرفت و خسارات زیادی بر‌جای گذاشت. یک روز پس از این آتش‌سوزی در تاریخ 5مهر، روزنامه لوموند اعلام کرد که رومن گریشمن -باستان‌شناس مشهور فرانسوی و مدیرهیأت باستان‌شناسی فرانسه در ایران و افغانستان که برای شرکت در یک کنگره به بخارست رفته بود- در 84سالگی درگذشت. رومن گریشمن در حفاری‌های تپه سیلک کاشان، بیشاپور فارس و کاوش‌های باستان‌شناسی شوش حضور داشت.

دهم مهرماه است که نمایشگاهی از آثار مصادره شده از کاخ‌ها و خانه‌های خاندان پهلوی و وابستگان آنها برپا  می‌شود. آثار عتیقه، فرش، تابلو و وسایل کاخ‌ها و خانه‌ها به حراج گذاشته شده است. درآمد حاصل از فروش این حراج به‌حساب بنیاد مستضعفان واریز شد. 

10روز پس از این نمایشگاه ،12خودروی لوکس تشریفاتی شاه هم در شیراز از نوع بیوک، شورلت، بنز و کرایسلر به حراج گذاشته شد. حراج اشیا حتی به حرم حضرت شاهچراغ(ع) نیز رسید. در 23مهرماه، قالی، قالیچه، جاجیم و حتی دیوارکوب‌های لوستر حرم شاهچراغ(ع) نیز حراج شد.

آبان‌ماه سال 58 است. دانشجویان در حرکتی عجیب اشغال هتل‌های کشور را آغاز کردند. آنها ابتدا به هتل «امپریال» و «رویال‌گاردن» تهران رفتند و هر دو را به اشغال خود درآوردند. بهانه؛ تبدیل هتل‌ها به خوابگاه دانشجویی بود. این اقدام به‌تدریج به شهرهای دیگر نیز کشیده شد. 14آبان‌ماه، درست یک‌روز پس از تسخیر سفارت آمریکا در تهران، حسن کروبی -سرپرست دفتر خانه‌سازی برای مستضعفین- از حرکت دانشجویان برای اشغال هتل‌ها حمایت کرد و گفت: «این توهم نباید برای مالکان هتل‌ها پیش بیاید که دانشجویان هتل‌ها را غصب کرده‌اند».

20آبان‌ماه روزی است که علامت شیر و خورشید از پرچم ایران حذف شد. مجلس خبرگان اعلام کرد از این پس پرچم ایران با طرح جدید با 3رنگ سبز و سفید و سرخ به جای پرچم شیر و خورشید مورد استفاده قرار می‌گیرد.

شنبه 26آبان‌ماه است که حراج آثار مصادره‌شده ادامه می‌یابد. این‌بار «اموال 120طاغوتی» به حراج گذاشته شده است. فرش‌های گرانبها و اشیای عتیقه، محور اصلی این حراج است. کریمی -نماینده بنیاد مستضعفان در این حراج- به روزنامه اطلاعات آن روز گفت: «در شرایطی که این کالاها هستند و خلقِ محروم به پول آنها که پول زیادی هم هست احتیاج دارد، اگر اینها را نفروشیم چه کنیم؟»