مرهم مشاغل خانگی بر زخم بیکاری

رضا جمشیدی|   کرمانشاه- خبرنگار:

فرایند توسعه فرایندی همه‌جانبه و انسان‌محور است. توجه به کاهش فقر، اشتغال‌زایی و استقلال مالی افراد به‌ویژه کاهش فقر در بین فقیر‌ترین افراد جامعه که همان زنان و کودکان هستند، برای دستیابی به توسعه یک ضرورت است. در این بین توانمند‌سازی زنان می‌تواند باعث بالا بردن کیفیت زندگی، افزایش درآمد، افزایش عزت نفس، بیشتر شدن تحرکات اجتماعی و تسریع دستیابی به فرایند توسعه شود. 


احیای صنایع دستی

 «مهناز امامدادی»، رئیس دبیرخانه ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، می‌گوید: مشاغل خانگی نقش مهمی در احیای برخی هنرها و صنایع دستی خانگی فراموش‌شده دارد و کسب مهارت‌های لازم در اشتغال خانگی یک نیاز به شمار می‌رود. در این راستا مراکز فنی و حرفه‌ای و آموزشی می‌توانند برای ارائه آموزش‌های لازم برای بهره‌مندی بهتر از این‌گونه مشاغل موثر واقع شوند. در دولت تدبیر و امید با توجه به نقش اقتصاد مقاومتی و حمایت از تولید داخلی، بر فراهم کردن بسترهای لازم جهت ایجاد مشاغل خانگی و نیز کاهش وابستگی‌ها و تلاش برای خودکفایی در زمینه توسعه و پیشرفت و همچنین اهمیت نقش زنان در خانواده به عنوان عاملان پرورش و رشد نیروی کار تأکید بسیار شده است.  مشاغل یا کسب‌وکار خانگی، آن دسته از فعالیت‌هایی است که توسط اعضای خانواده در فضای مسکونی در قالب یک طرح کسب‌وکار بدون مزاحمت و ایجاد اخلال در آرامش واحد‌های مسکونی همجوار شکل می‌گیرد و منجر به تولید خدمت یا کالای قابل عرضه به بازار خارج از محیط مسکونی می‌شود.

 امروزه کسب‌وکارهای خانگی راهکاری مهم برای ایجاد اشتغال و درآمد در سراسر جهان محسوب می‌شوند. قابلیت انجام این نوع کسب‌وکار در «منزل» سبب ایجاد مزایای بسیاری برای شاغلان آنها می‌شود که از جمله می‌توان به ایجاد توازن بین مسئولیت خانوادگی زنان و اشتغال آنان، حذف هزینه‌های مربوط به خرید، رهن و اجاره کارگاه و ایاب و ذهاب، استفاده از نیروی کار سایر اعضای خانواده و ایجاد زمینه‌های کار خانوادگی، امکان انتقال تجارب از طریق آموزش غیررسمی به شیوه استاد- شاگردی بین اعضای خانواده و... اشاره کرد. تاکنون حدود 300 حرفه تصویب‌شده مشاغل خانگی در کشور وجود دارد. 


 تاثیر مشاغل خانگی بر توسعه استان 

طرح رونق مشاغل خانگی در کاهش نرخ بیکاری استان کرمانشاه می‌تواند یک نسخه عملی و قابل اجرا باشد. در استان کرمانشاه تا ابتدای سال 93 حدود 30هزار مجوز فعالیت مشاغل خانگی برای افراد متقاضی صادر شد اما بسیاری از آنها از روند سخت دریافت مجوز و تسهیلات گله‌مند بودند. 
جدا از پرداختن به مشکلاتی که در این راه وجود دارد باید به این نکته اذعان کرد که استان کرمانشاه به واسطه ظرفیت‌های خاص و ویژه‌ای که دارد می‌تواند در این زمینه الگویی موفق باشد. در طرحی که سال 94 با همکاری استانداری و چند دستگاه اجرایی دیگر مطرح شد زمینه اشتغال خانگی 5 هزار نفر در قالب تولید فرش دستبافت سنقر که برندی شناخته‌شده در جهان است، مهیا شد. 


همچنین با خرید دستگاه نخ‌ریسی که توسط یک مخترع کرمانشاهی ساخته شده بود و قابلیت تولید روزانه 2 تا 3 کیلو نخ را داشت، زمینه برای اشتغال خانگی حدود 2 هزار نفر از زنان روستایی مهیا شد. اگرچه از میزان موفقیت و اجرای نهایی این طرح‌ها خبری در دست نیست، نگاهی اجمالی به ظرفیت‌های بومی استان می‌تواند اشتغال و رونق اقتصادی استان را تا میزان جالب توجهی فراهم کند. 


ظرفیت‌های کرمانشاه در زمینه اشتغال خانگی

یک کارشناس اقتصادی دراین‌باره می‌گوید: در مورد ظرفیت‌های استان کرمانشاه در زمینه اشتغال خانگی می‌توان به تولید رب انار در منطقه اورامانات اشاره کرد که از مرغوب‌ترین رب‌های موجود در کشور است. در صورت در اختیار گذاشتن تسهیلات لازم و امکانات مناسب می‌توان زمینه تولید بیشتر این محصول را در زنان و مردان روستایی و نیز ایجاد صنایع بسته‌بندی ایجاد کرد.  

«حمید عسگری» می‌افزاید: در همین منطقه دوخت و تولید گیوه‌های مختلف در سایزها و رنگ‌های مختلف نیز یکی از شغل‌های خانگی مردم این منطقه است که اکنون یکی از سوغاتی‌های خاص استان کرمانشاه محسوب می‌شود. در منطقه ریجاب تولید انجیرهای خشک و نیز تولید «شوکه» (عسل تولیدشده از بلوط) از مهارت‌های مردم این منطقه است که هنوز هم به‌صورت موردی و بدون نگاه اشتغال‌زایی انجام می‌شود. 

وی ادامه می‌دهد: در منطقه دالاهو ساخت صنایع دستی قدمتی به درازای تاریخ دارد اما هیچ‌گاه برنامه خاصی برای قطبیت دالاهو در زمینه تولید صنایع دستی که می‌تواند تولیدات خانگی و متعاقب آن اشتغال خانگی را نیز به همراه داشته باشد، انجام نگرفته است.  عسگری می‌افزاید: در اکثر مناطق استان که زمینه تولید روغن کرمانشاهی مرغوب وجود دارد. به علت نبود یک سیستم منسجم جمع‌آوری و بسته‌بندی این مساله به‌صورت پراکنده انجام می‌شود. شاید الگویی که باعث شده بسیاری از روستاهای استان همدان امروزه قطب تولید قاب عکس، مبل، منبت و... باشند یا در روستای زردویی باینگان دیده می‌شود، بتواند الهام‌بخش مسئولان استان به اهمیت مشاغل خانگی شود که هم می‌تواند زمینه اشتغال و توسعه پایدار به‌خصوص در روستاها را فراهم کند و هم مانع مهاجرت‌های بی‌رویه به دلیل بیکاری و عدم درآمد شود. 


مشاغل خانگی و تحولات فناوری 

باید توجه داشت در سالیان اخیر به دلیل تحولات عظیم در بخش فناوری اطلاعات و ایجاد مشاغل جدید، امکان اشتغال خانگی برای بسیاری از افراد در زمینه‌های IT نیز فراهم شده است. این مشاغل که روزانه در سراسر جهان تعداد آنها رو به فزونی و تنوع است، این امکان را فراهم می‌آورد تا افراد بتوانند در محیط خانه با استفاده از رایانه و وسایل جانبی مورد نیاز، به انجام کسب‌وکارهای گوناگون در این حوزه بپردازند. و اتفاقاً یکی از برنامه‌های جدی حوزه معاونت اقتصادی استانداری هم پرداختن به مساله IT است که به گفته «هدایت حاتمی»، معاون اقتصادی استاندار، قابلیت ایجاد 2هزار شغل در استان از این طریق وجود دارد. 

اما یکی از مشکلات همیشگی و موانع اصلی تولید شغل به خصوص اشتغال خانگی سختگیری‌های روند صدور مجوز مشاغل خانگی توسط دستگاه‌های اجرایی چون ادارات میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، جهاد کشاورزی، بازرگانی، کار و امور اجتماعی و سازمان فنی و حرفه‌ای و نیز ضمانت‌های بانکی است که انتظار می‌رود مسئولان در صدور این مجوز‌ها همکاری و تعامل لازم را با متقاضی انجام دهند یا سیاست‌های آسان‌تری برای این امر طراحی شود.