جشن چرخش دراویش

شبنم سیدمجیدی

قونیه یکی از شهرهای قدیمی ترکیه است که در طول تاریخ همواره محل سکونت بوده است و در دوران روم باستان با عنوان آکونیوم شناخته می‌شد. قونیه در شمال استان آنتالیا و جنوب شهر آنکارا واقع شده است و 2میلیون نفر جمعیت دارد. این شهر در زمان حکومت سلجوقی در قرن‌های 12و 13میلادی پایتخت بوده و به‌عنوان یکی از فرهنگی‌ترین مراکز ترکیه شناخته می‌شد. در همین زمان بود که مولانا جلال‌الدین محمد بلخی رومی در این شهر زندگی کرد و از آن زمان نام این شهر با نام او گره خورد. مولوی خود ‌زاده بلخ یا وخش بود. در خراسان بزرگ (که اکنون بخش‌هایی از آن واقع در افغانستان و تاجیکستان است) و در زمان تصنیف آثارش (همچون مثنوی) در قونیه در دیار روم می‌زیست. در بیشتر آثار انگلیسی‌زبان نیز از مولوی با نام «رومی» یادشده است و خیلی‌ها او را با این نام می‌شناسند.

موزه مولانا و مسجد شمس

از لحظه‌ای که وارد قونیه شوید و با برج سبز رنگی که سقف آن با کتیبه‌های عربی پوشیده شده است روبه‌رو شوید، می‌دانید که این همان موزه معروف مولوی است. آرامگاه مولانا در این موزه واقع است. در واقع اینجا قبلاً خانه‌ای بوده که او در آن ساکن بوده است. 

آثار هنری، آنتیک و فرهنگی در کنار برخی آثار و اشعار مولانا در این موزه دیده می‌شود. می‌گویند اگر می‌خواهید درباره فرهنگ ترکیه بدانید، این موزه نخستین جایی است که باید ببینید. این موزه برای ترک‌ها مکان بسیار مقدسی است و هر سال بیش از 2میلیون نفر که بیشترشان از اهالی خود ترکیه هستند، از این موزه و آرامگاه دیدن می‌کنند. 

مکان دومی که باید در این شهر دید، مسجد شمس تبریزی است. این مسجد داخل پارک شمس، سمت شمالی مسجد شراف‌الدین قرار گرفته است. تربت و مسجد شمس  در سال ۱۵۱۰ از سوی امیر اسحاق گسترده‌تر و بازسازی شد. داخل مسجد تربتی هست که همگان معتقدند این تربت جایگاه خود شمس تبریزی بوده است.

 امروزه تربت شیخ بزرگ شمس تبریزی یکی از جاذبه‌های گردشگری قونیه به‌حساب می‌آید. تپه علاءالدین، موزه علاءالدین، موزه باستان‌شناسی، موزه آتاتورک و موزه آنتوگرافی از دیگر جاذبه‌های شهر قونیه است.

جشنواره‌های قونیه

جشنواره بین‌المللی هوجا نصرالدین یا همان ملانصرالدین یکی از فستیوال‌های بزرگ در قونیه است که هر سال در ‌ماه جولای برگزار می‌شود و نویسندگان و مسافران زیادی را به این شهر می‌کشاند. 

گردهمایی عکاسان ملی، جشنواره توت‌فرنگی، جشنواره هندوانه و جشنواره فرهنگی، برخی از دیگر جشنواره‌هایی هستند که در طول سال در قونیه برگزار می‌شوند.

شب جشن

اما مهم‌ترین جشن قونیه، جشن چرخش دراویش یا جشن مولاناست. منظورشان همان چرخشی است که ما به آن رقص سماع یا رقص چرخان می‌گوییم. این جشن هر سال در‌ ماه دسامبر برگزار می‌شود و ده‌ها هزار نفر در این ایام به شهر قونیه در ترکیه می‌روند.

 اگر بخواهیم دقیق‌تر بگوییم، هر سال در این ایام بیش از یک‌میلیون نفر از شهر قونیه دیدن می‌کنند. در این تاریخ همه مراکز اقامتی این شهر از قبل رزرو می‌شوند و هر کسی که بدون رزرو جا به قونیه برود باید برای اجاره اتاق، هزینه‌های سنگینی بپردازد. 

این جشن یکی از مهم‌ترین جشن‌های ترکیه است که برای بزرگداشت مولانا و دراویش برگزار می‌شود.  چرخش، بخشی از مراسم سماع است که مولوی آن را بنیان نهاد. معمولاً این جشن 10روز یا یک هفته به طول می‌انجامد و به روز 17دسامبر منتهی می‌شود که سالروز مرگ مولوی است. 17دسامبر با عنوان «شب جشن» مولانا شناخته می‌شود؛ شبی که بعد از 45سال زندگی در قونیه، روح او از دنیای مادی جدا می‌شود و  مولانا به معشوق ابدی‌اش یعنی خدا می‌پیوندد.

 البته در دیگر ایام سال نیز مراسم سماع یا چرخش در این شهر برگزار می‌شود و اگر کسی نتواند در ایام جشنواره از این شهر بازدید کند، می‌تواند در ایام دیگر به دیدن آرامگاه مولانا و موزه مولانا برود. 

امروز همه می‌توانند روح مولانا را در این شهر حس کنند. مسلمانان و پیروان دیگر ادیان گرد هم می‌آیند و همه آنها صلح، عشق و مقبولیت یکسانی را تجربه می‌کنند. این پیام اصلی مولانا به همه بود؛ «زندگی در کنار هم با سازگاری و هارمونی».