کاسبی با اموال عمومی

این صحنه برای رانندگان تهرانی به کابوسی تکراری بدل شده است؛ اینکه پس از دقایق طولانی سرگردانی در خیابان‌های شلوغ برای یافتن جای پارک، چشم‌تان به یک فضای خالی می‌افتد، اما به محض نزدیک شدن، با مانعی روبه‌رو می‌شوید که نه بخشی از مبلمان شهری است و نه یک خودروی دیگر. یک سبد پلاستیکی میوه، یک مخروط نارنجی‌رنگ فرسوده، یا حتی یک صندلی شکسته، این اشیای بی‌جان، نگهبانان یک کسب‌وکار غیررسمی و البته غیرقانونی هستند که در سکوت نهادهای نظارتی، در حال گسترش است.
پدیده «فروش جای پارک» دیگر یک تصرف ساده و موقتی نیست؛ بلکه به یک تجارت حساب‌شده تبدیل شده است. فردی که اغلب نه لباس فرم به تن دارد و نه مسئولیتی قانونی، با اشغال چند جای پارک عمومی در معابر پرتردد، عملا‌ مالکیت خیابان را از آن خود می‌کند. بعد با نزدیک شدن راننده‌ای مستأصل، با لحنی که ترکیبی از پیشنهاد و اجبار است، جای پارک «رزرو شده» را در ازای مبالغی از ۵۰ تا حتی ۱۰۰ هزار تومان به فروش می‌رساند. این یک معامله نیست، بلکه نوعی اخاذی آشکار است که بر پایه نیاز فوری شهروندان و نبود گزینه‌های دیگر شکل گرفته است.
فراتر از هزینه تحمیلی و دردسر یافتن جای پارک، این پدیده زنگ خطری جدی برای مفهوم «حق شهروندی» و «فضای عمومی» است. معابر شهری، ملک مشاع تمام شهروندان هستند و هیچ فردی حق ندارد آن را به حیاط‌خلوت کسب‌وکار شخصی خود تبدیل کند. وقتی یک شهروند می‌پذیرد که برای حق طبیعی خود پول پرداخت کند و دیگری این حق را به‌صورت غیرقانونی می‌فروشد، پایه‌های نظم اجتماعی و احترام به قانون، ذره‌ذره فرسوده می‌شود. درنهایت اینکه مقابله با این پدیده پیچیده نیست و تنها به گشتزنی‌های مستمر و برخوردی قاطع نیاز دارد. پیش از آنکه این سبدها و مخروط‌ها در تمام خیابان‌های شهر ریشه بدوانند و تصرف فضای عمومی به یک هنجار پذیرفته‌شده تبدیل شود، باید این بساط غیرقانونی را برچید. خیابان‌های شهر، ملک شخصی هیچ‌کس نیستند.