دلار، آمریکا، فساد و موارد دیگر

نگار حسینخانی

در وصف ویژگی‌های دوران ما همین بس که فرصت‌ زیادی برای دیدن و شنیدن رویدادهای هولناک دنیا داریم؛ تصاویر وحشتناک و بی‌پرده‌ای که به لطف تلویزیون و رسانه‌های رسمی و غیررسمی برایمان عادی شده است. ما آنهایی هستیم که به اتفاقات بد خو کرده‌ایم. خیلی از این اتفاقات را پیش از درک و هضم فراموش می‌کنیم و جایش را به اتفاق بد دیگری می‌دهیم. خودمان بخشی از فاجعه شده‌ایم و فرصت دلسوزی برای دیگران را نداریم. سوزان سانتاگ معتقد است که توجه عمومی را توجه رسانه‌ها هدایت می‌کند؛ مثلا جنگی «واقعی» می‌شود که عکسی از آن در دست باشد. از سوی دیگر در دنیایی اشباع‌شده از تصاویر، آن تصاویری که باید اهمیت پیدا کنند، در نهایت تنها باعث می‌شوند کمتر احساس کنیم و کمتر عذاب وجدان بگیریم. به اعتقاد او تلویزیون به‌عنوان رسانه‌ای جمعی فلاکت را به ابتذالی شبانگاهی بدل کرده و اخبار بد، همدلی و وظایف وجدان را تغییر داده است. اما واقعا در این روزها چه خبری مهم است؟ کدام خبر برایمان در صدر اخبار قرار دارد و ما را بر آن می‌دارد به چرایی خبر فکر کنیم؟ در این گزارش از مدیر مسئولان و سردبیران مطبوعات پرسیده‌ایم مهم‌ترین خبری که این روزها شنیده‌اند چه بوده و چرا به‌نظرشان آن خبر، برای انعکاس در رسانه‌شان مهم بوده است؟


حتی کوچک‌ترین  واحد ایستا در مغزهایمان؛ دلار 

گردشگران حرفه‌ای و تخصصی رویدادها، اخبار را به‌گونه دیگری دنبال می‌کنند. آنها یا با گرفتن چند دقیقه از وقت‌تان بی‌آنکه بدانید، از رادیو، یا با مهم جلوه‌دادن خود، از تلویزیون، یا با دزدیدن نگاهتان روی صفحه اول روزنامه‌هایشان در پیشخوان دکه، شما را به‌خود می‌خوانند و هر آنچه ارزش خبر دادن و تحلیل دارد را در کوتاه‌ترین و تأثیرگذارترین شکل به شما می‌بخشند. 
همین‌که از خواب بیدار می‌شویم، اخبار احاطه‌مان می‌کنند و کوچک‌ترین واحد ایستا در مغزهایمان را هم نشانه می‌گیرند؛مثل اخبار سکه، دلار و ارز که تا چشم باز می‌کنیم جدول تغییراتش را رصد کرده و خیلی سریع خودمان را به روز می‌کنیم. این روزها هم به گفته اهالی رسانه دلار از مهم‌ترین اخبار روز است. جواد دلیری- سردبیر روزنامه ایران- خبر مهم روزهای پیشین را مباحث اقتصادی و مشکلاتی که در بازار ارز وجود داشته می‌داند و می‌گوید: «نوسانات ارز که اقتصاد جامعه را درگیر کرده و دولت برنامه‌هایی درباره آن دارد مهم‌ترین اخبار ایران در روزهای گذشته بوده است که روزنامه ایران نیز مهم‌ترین عکس‌ها و تیترهای خود را به آن اختصاص داده».

 آرش خوشخو- سردبیر روزنامه هفت‌صبح- هم ماجرای دلار را در صدر اتفاقات مهم روز دانست و در تحلیل این خبر به این نکته اشاره کرد که «شاید این بالا رفتن قیمت دلار برای عده‌ای از مردم هم‌اکنون چندان مهم نباشد، اما در بلندمدت روی زندگی همه ما مؤثر خواهد بود. ‌مردم اندوخته خود را کم و زیاد از دست می‌دهند و این ناملایمات اقتصادی، الگوهای ونزوئلا، یونان و... را در ذهن مردم تداعی می‌کند. اما به‌نظرمی‌رسد که ماجرا کمی پارادوکسیکال باشد؛ ما متوجه می‌شویم که پس از مدت‌ها همه معوقات بازنشسته‌ها پرداخت شده یا خلاف سال‌های قبل، تخصیص بودجه به تلویزیون بیشتر شده اما این تلاطمات ارزی شگفت‌زده‌مان می‌کند و از خودمان می‌پرسیم وضع اقتصادی ما بالاخره خوب است یا بد؟ این گیج‌کننده است و فعلا با دقت اخبار را رصد می‌کنیم تا وضعیت کمی روشن‌تر شود».
 محمد قوچانی- سردبیر روزنامه سازندگی- نیز با اشاره به تیتر روزهای گذشته این روزنامه به «سود 26هزار میلیارد تومانی» اشاره می‌کند و می‌گوید: «خبر اختصاصی روزنامه درباره عوارض دلار 4هزار و 200تومانی از مهم‌ترین اخبار روزهای گذشته رسانه ما بوده است. این خبر تولیدی از این جهت برایمان مهم بود که روزنامه سازندگی مدافع ایده اقتصاد آزاد است درحالی‌که در وضع کنونی بازار ارز این ایده رعایت نشده است». قوچانی اهمیت این خبر را آنجا می‌داند که نوسانات بازار ارز ام‌المصایب مسائل این روزهای مردم ایران است و بر بازار کالا اثر گذاشته و مسائل سیاسی کشور را دستخوش تغییرات خود کرده است.

از معارضه ایران- آمریکا تا دفاع  عطاءالله مهاجرانی

زندگی مدرن هراس‌های روزانه‌اش را همچنان به خوردمان می‌دهد و ما کم‌کم به آن خو می‌گیریم. این رویدادهای روزانه و اخبار ساعت به ساعت چقدر ذهن‌های ما را کم‌سو کرده است؟ گاهی از کنار اخباری می‌گذریم که می‌توانند مهم باشند و گاهی خبرهایی را با رفتارمان می‌سوزانیم.

 شاید کمتر برای کسی همچون سیدمحمود دعایی- سرپرست روزنامه اطلاعات- مناظره عطاءالله مهاجرانی و عباس میلانی در تلویزیون بی‌بی‌سی مهم‌ترین اتفاق این روزها باشد. دعایی معتقد است: «دفاع جانانه‌ عطاءالله مهاجرانی از انقلاب و مقام معظم رهبری، نشان دادکه چطور  از امکانات دشمن که رسانه‌ پرطرفداری است و همه منتظرند در آن از نقاط ضعف ایران بشنوند، می‌توان در راستای تقویت نظام جمهوری اسلامی استفاده کرد. 

مهاجرانی به‌عنوان انسانی فرهیخته، منصف و دلسوز این نظام، جدای از اینکه در حق او جفا شده و در خارج از ایران زندگی می‌کند، توانست حق مطلب را خوب ادا کند». روزنامه جام‌جم نیز مهم‌ترین خبر این روزها را اظهارات سردار سلیمانی در واکنش به ترامپ و دفاع از دولت می‌داند. مهدی عرفاتی می‌گوید: «در مقطعی، وقتی روحانی به‌درستی تهدیدی را علیه آمریکا مطرح کرد، واکنش ترامپ به صحبت‌های روحانی بسیار تند بود. درحالی‌که مردم منتظر واکنشی از سوی رئیس‌جمهور بودند، از نظر دیپلماسی واکنش به سخنان سخیف ترامپ توسط رئیس‌جمهور درست به‌نظر نمی‌رسید. این بود که این توقع ملی را سردار سلیمانی با سخنانی فراجناحی و فراسیاسی، بی‌جواب نگذاشت تا دوباره وحدت ملی و همگرایی میان دولت و مردم ایجاد شود». او معتقد است که این پاسخ، ایران را از انفعال خارج کرد و توپ را به زمین آمریکا انداخت. واکنشی که روزنامه جام‌جم نیز با ارزش افزوده‌ای، خبر آن را تحلیل کرد و وزن بالایی در صفحه نخست خود به آن اختصاص داد. به اعتقاد سیدعلی میرفتاح- سردبیر روزنامه اعتماد- خبر خوب و بد وجود ندارد. خبر زنده است و در دستان سردبیران نیست. اهمیت خبر را خود خبر است که تعیین می‌کند. خبرنگاران و سردبیران وظیفه دارند خبر را به درست‌ترین شکل آن منعکس کنند.

 برای این روزنامه، اخبار معارضه ایران و آمریکا مهم‌ترین اخبار این روزها بوده است. او می‌گوید که مسائل اقتصادی هم مهم، اما زودگذر است؛ «در بحران مسائل اقتصادی سیاست‌های دولت تغییر خواهد کرد  اما معارضه قابل‌اعتناست و می‌توان درباره آن تحلیل کرد، میزگرد تشکیل داد و مصاحبه گرفت. این امر نه فقط چهره سیاسی ایران که دنیا را دستخوش تغییر خواهد کرد.» با توجه به اینکه روزنامه‌ها دیگر خبر را منتقل نمی‌کنند بلکه این کانال‌ها هستند که خبر می‌پراکنند و مردم بخشی از فضای رسانه‌ای کشور شده‌اند، نوعی بی‌واکنشی در فضای مجازی رخ داده است. وظیفه ما انتشار خبر درست و پیگیری آن است تا منجر به نتیجه درستی شود؛مانند پرونده سپنتا نیکنام.
شهریار شمس- سردبیر روزنامه همشهری- نیز در حجم اخبار مهم به مجموعه اخبار و گزارش‌های مبارزه با فساد اشاره می‌کند و می‌گوید: «پس از مدت‌ها در رسانه‌ها به فساد و برخورد با آن پرداخته شد. اینکه شفاف‌سازی از دولت و نهاد عمومی تا مردم مسئله قابل بررسی‌ای باشد، مهم است. این اهمیت برای مردم باعث خواهد شدکه رسانه‌ها و مدیران نیز با پیگیری بیشتری آن را دنبال کنند». با توجه به اینکه دسترسی آزاد به اطلاعات در حاشیه شفاف‌سازی مطرح شده، برخی وزارتخانه‌ها مانند ارشاد اسلامی و نهاد ریاست‌جمهوری هم پیگیر هستند تا قانون مرتبط با آن اجرایی شود. شمس می‌گوید: «رسانه‌ها به‌عنوان رکن چهارم دمکراسی باید پیگیر این شفاف‌سازی و قانون مربوط به آن باشند. در این مدت نیز اخبار و گزارش‌هایی در رسانه‌های مختلف منتشر شده است».

ما در اخبار غرق شده‌ایم. شاید به گفته سانتاگ زمانی از دیدنشان جا می‌خوردیم و منزجر می‌شدیم اما حالا دیگر چیزی از حس همدلی باقی نمانده و به‌سوی رخوت و بی‌حسی پیش می‌رویم.

شاید بالا رفتن قیمت دلار برای عده‌ای از مردم هم‌اکنون چندان مهم نباشد اما در بلندمدت روی زندگی همه ما مؤثر خواهد بود. 

مردم اندوخته خود را کم و زیاد از دست می‌دهند و این ناملایمات اقتصادی  الگوهای ونزوئلا، یونان و... را در ذهن مردم تداعی می‌کند. اما به‌نظر می‌رسد که ماجرا کمی پارادوکسیکال باشد؛ ما متوجه می‌شویم که پس از مدت‌ها همه معوقات بازنشسته‌ها پرداخت شده، یا خلاف سال‌های قبل، تخصیص بودجه به تلویزیون بیشتر شده اما این تلاطمات ارزی شگفت‌زده‌مان می‌کند و از خودمان می‌پرسیم وضع اقتصادی ما بالاخره خوب است یا بد؟ این گیج‌کننده است و فعلا با دقت اخبار را رصد می‌کنیم تا وضعیت کمی روشن‌تر شود