نبرد با اینترنت تحمیلی

ساسان شادمان‌منفرد- روزنامه‌نگار

ایران بار دیگر به‌صورت رسمی از شرکت استارلینک متعلق به استارت‌آپ فضایی اسپیس‌ایکس ایلان‌ماسک شکایت کرد. نقطه آغاز این پرونده به تیرماه1402بازمی‌گردد؛ زمانی که با پیگیری‌های وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران، اتحادیه جهانی مخابرات (ITU) ارائه خدمات استارلینک در مرزهای ایران را ممنوع کرد. اما ظاهرا این شرکت آمریکایی برنامه‌ای برای تمکین به این مصوبه نداشت و همین امر منجر به شکایت‌هایی از سوی ایران شد. دلیل اصلی شکایت‌های ایران این است که استارلینک بدون اخذ مجوز رسمی در داخل ایران، خدمات اینترنت ماهواره‌ای ارائه داده است؛ موضوعی که ناقض مقررات بین‌المللی رادیویی محسوب می‌شود.

شکایت مجدد
ایران  دوم تیرماه 1404 با شکایت مجدد از استارلینک به اتحادیه بین‌المللی مخابرات اعلام کرد: فعالیت بدون مجوز استارلینک در ایران مصداق نقض مقررات ارتباطات رادیویی است. از سوی دیگر نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز پس از آن، ممنوعیت استفاده از ابزارهای الکترونیکی ارتباطی اینترنتی فاقد مجوز مانند استارلینک را تصویب کردند. براساس ماده۵ مصوبه استفاده، حمل، خرید و فروش، واردکردن یا در اختیار گذاشتن ابزارهای الکترونیکی ارتباطی اینترنتی فاقد مجوز، از قبیل استارلینک، ممنوع و موجب حبس تعزیری درجه۶ و ضبط تجهیزات خواهد بود. نکته مهم دیگر این است که منع فعالیت استارلینک در ایران توسط ITU می‌تواند برای سایر کشورها که با پدیده مشابه مواجهند هم دارای اهمیت ویژه‌ای باشد.

بازی در زمین دشمن
موضوع اینترنت استارلینک، بحث ارائه اینترنت پرسرعت بدون محدودیت به مردم ایران نیست، بلکه این شرکت به‌عنوان یکی از ابزارهای کلیدی دشمنان عمل کرده و هر زمان که نیاز باشد، به‌خدمت آنها درمی‌آید.‌ هنگام جنگ تحمیلی 12روزه و در روزهایی که اینترنت در ایران محدود شده بود تا فعالیت سایبری دشمن کاهش پیدا کند، شرکت استارلینک با ارائه خدمات در فضای ایران به کمک آنها آمد. تأکید ایران در قضیه استارلینک این است که طبق قوانین ITU، ارائه‌دهندگان اینترنت ماهواره‌ای باید پیش از ورود به قلمرو هر کشور، مجوزی از آن کشور در این رابطه بگیرند. شرکت تابعه ایلان‌ماسک این روند را رعایت نکرد و پر واضح است که ایران حق دارد از این شرکت شکایت و حتی درخواست غرامت کند.

موارد مشابه در کشورهای دیگر
روسیه، چین، هند و کره‌شمالی نیز همچون ایران به استارلینک اعتراض  و  نگرانی‌های امنیتی و اطلاعاتی در این خصوص داشته‌اند؛ حتی چین عنوان کرد که ماهواره‌های استارلینک می‌توانند برای جاسوسی یا ارتباطات رمزگذاری‌شده استفاده شوند. در این میان دولت هند در سال۲۰۲۱، به اسپیس‌ایکس دستور داد پیش‌فروش خدمات استارلینک را متوقف کند؛ چون هنوز مجوز قانونی در این رابطه نگرفته است. متعاقب این حکم، شرکت مجبور شد پیش‌فروش‌ها را لغو کند و پول‌ها را پس بدهد؛ البته به‌تازگی این مجوز از سوی دولت هند به این شرکت اعطا شده است. روسیه و چین  اما همچنان بر عدم‌فعالیت استارلینک در کشورشان تأکید دارند. چینی‌ها قرار است به‌زودی اینترنت ماهواره‌ای خود را داشته باشند. همچنین پس از آغاز جنگ اوکراین، استارلینک به اوکراین اینترنت اضطراری ارائه داد که این موجب واکنش شدید کرملین شد.