عشق به زبان «تاتی»

راحله عبدالحسینی- روزنامه‌نگار

در نگاه نخست کرینگان ‌ روستایی است مثل دیگر روستاهای ورزقان آذربایجان‌شرقی، اما به روستا که قدم می‌گذاری، از گفت‌وگو به زبان آذری خبری نیست. زبان رایج در این روستا که حالا وجه تمایز آن شده، تاتی است و اهالی روستا به حفظ زبان خود به‌عنوان یک میراث زنده پایبند هستند و کودکان و جوانان روستا هم به زبان تاتی صحبت می‌کنند. کرینگان با جمعیت حدود 140نفر، آخرین پناهگاه این زبان شده است. 

حفظ میراث زنده روستا
روستای کرینگان در شهرستان ورزقان، تنها روستا در آذربایجان‌شرقی است که اهالی آن به جای آذری با زبان تاتی با هم صحبت می‌کنند؛ البته دهیار روستای کرینگان تأکید دارد که اهالی ترکی هم می‌دانند، اما برای حفظ زبان تاتی ترجیح می‌دهند با هم به زبان آبا و اجدادی‌شان صحبت کنند. بهروز واحدی ادامه می‌دهد: «از تالش تا روستای کرینگان که بیشتر از 300کیلومتر است، هیچ روستایی پیدا نمی‌شود که اهالی‌اش به زبان تاتی صحبت کنند.»  زبان تاتی روستای کرینگان در سال 1390در فهرست میراث ناملموس ایران به ثبت رسید.‌

طلایه‌دار زبان تاتی
نگاهی به تاریخچه زبان تاتی در روستاهای اطراف کرینگان نشان می‌دهد که اهالی روستای اشتبین با فاصله 12کیلومتری کرینگان هم به زبان تاتی صحبت می‌کردند، اما از حدود 80سال پیش زبان تاتی در این روستا فراموش شد و حالا فقط اهالی کرینگان طلایه‌دار زبان تاتی هستند. گروه پژوهش مردم‌شناسی میراث فرهنگی از روستای کرینگان نیز در تحقیقات خود آورده که تا قرن گذشته، مردمی که در سرزمین‌های مانقوطای (روستایی در سراب آذربایجان شرقی) و نیر (شهری در اردبیل) سکونت داشتند، مخلوطی از تات‌ها و شاهسون‌ها بودند. دره شاهرود خلخال، بزرگ‌ترین محل تجمع تات‌ها در آذربایجان و اردبیل است.‌

پیشینه تات‌ها در ایران
گروه پژوهش مردم‌شناسی میراث فرهنگی از روستای کرینگان ‌ در تحقیقات خود آورده که تا قرن گذشته، مردمی که در سرزمین‌های مانقوطای (روستایی در سراب آذربایجان شرقی)و نیر (شهری در اردبیل) سکونت داشتند، مخلوطی از تات‌ها و شاهسون‌ها بودند

تات‌ها را بشناسید
تات‌ها یکی از اقوام کهن ایرانی هستند که در طول تاریخ، مجبور شدند برای حفظ بقای خود، در نواحی دورافتاده‌ و روستاهای صعب‌العبور سکونت کنند. تاتی، زبانی بسیار قدیمی است که روزگاری سراسر نواحی شمال ایران از آذربایجان تا خراسان را پوشش می‌داد. تاتی به‌صورت گسترده در شهر تاکستان قزوین صحبت می‌شود، ولی شکل دست‌نخورده‌تر آن که از نفوذ زبان‌های آذری و فارسی در امان مانده، در روستای کرینگان رواج دارد. اصالت زبان تاتی روستای کرینگان سبب شده پژوهشگران حوزه زبان‌شناسی به این روستا، توجه ویژه‌ای داشته باشند.

نگاه
جاذبه‌های گردشگری روستا
جاذبه‌های طبیعی روستا سبب شده تا گردشگران زیادی در نیمه اول سال راهی کرینگان شوند. شکل معماری خانه‌ها هم که شبیه ماسوله است خیلی مورد توجه گردشگران است. این را بهروز واحدی، دهیار روستا می‌گوید و ادامه می‌دهد: «از طرفی روستا در نزدیکی منطقه چیچکلو و جنگل‌های ارسباران است که جاذبه‌های روستا را چندبرابر کرده‌است.»