گلستان؛‎‏‏‏‏‎‎‏ کانون وحدت اقوام

بنیامین شریعتی‌اشرفی| گرگان ـ خبرنگار:

از سال 1384 که نخستین جشنواره اقوام در گلستان برگزار شد تا امسال این جشنواره رونق بیشتری گرفت. جشنواره‌ای که روزی در حد استانی برگزار شد بسیار زود به سطح ملی و پس از آن به سطح بین‌المللی ارتقا پیدا کرد. حالا بعد از گذشت 12 سال، دوازدهمین دوره آن به طور مشترک میان گرگان و گنبد کاووس برگزار می‌شود. جشنواره‌ای که پیش‌تر هر سال در گرگان به اجرا درمی‌آمد، سال گذشته به صورت آزمایشی 3 شب در گنبد کاووس برگزار شد. آزمایشی که به نظر نتیجه داد و این شهر توانست میزبانی این دوره را از آن خود کند. 

از نخستین سال برگزاری این جشنواره همواره انتقادات زیادی از این برنامه شده است. برخی از هزینه‌های این جشنواره در مقایسه با درآمدهای آن انتقاد می‌کنند و برخی هم از کمبود امکانات محل نمایشگاه‌های دائمی گلستان گله‌مند بودند. این بار هم به گفته «ابراهیم کریمی» مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گلستان، جشنواره اقوام در فصل پاییز و بعد از پایان ماه‌های محرم و صفر
 برگزار می‌شود. 


دسترسی همه استان به جشنواره 

کریمی می‌گوید: برای اینکه امکان دسترسی همه شهروندان گلستان به ویژه شرق استان به جشنواره اقوام ایران‌زمین فراهم شود، امسال نیز برای دومین بار این جشنواره در گنبد کاووس نیز برگزار می‌شود.  او در مورد اصلی‌ترین اهداف این جشنواره که بیش از گردش اقتصادی آن اهمیت دارد، می‌گوید: فرهنگ و تاریخ اقوام نقش بسزایی در شکل‌گیری هویت و ارزش ملی دارد و با برپایی این‌گونه جشنواره‌ها می‌توان فرهنگ غنی اقوام و ملت‌ها را به نمایش گذاشت. در این جشنواره، آداب و رسوم و سنت‌ها و فرهنگ اقوام مختلف به نمایش گذاشته می‌شود و ما به دنبال این هستیم تا اهداف جشنواره محقق شود. هدف از برگزاری این نوع جشنواره‌ها معرفی ظرفیت‌های مختلف استان است تا بتوان گلستان را آنچنان که باید به گردشگران معرفی کنیم.


توجه به دستاوردهای جشنواره

بسیاری از کارشناسان معتقدند انتقادها به برپایی این جشنواره پایه درستی ندارد. «فریبا آق»، کارشناس ارشد اقتصاد بین‌الملل، در خصوص تحولات اقتصادی ناشی از برگزاری چنین جشنواره‌هایی می‌گوید: همان‌طور که خودتان هم می‌دانید اقتصاد این جشنواره و دستاوردهای آن را باید در چند حوزه بررسی کرد. اول اینکه ما می‌دانیم حداقل نمایندگان 12 کشور دنیا به ویژه همسایگان ما در این جشنواره حضور داشتند. فرض دوم اینکه در کنار همه محاسبات باید هزینه اولیه را مد نظر قرار داد. به این دلیل که بحث مقرون به صرفه بودن اهمیت پیدا می‌کند که البته این مقرون به صرفه بودن خود در کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت معنا پیدا می‌کند. 

آق در ادامه بیان می‌کند: در جست‌وجوهای من نتیجه قطعی از صرف سرمایه اولیه و همین‌طور میزان احتمالی گردش مالی ایجادشده به دست نیامد. اما آنچه در این بحث قابل اتکاست بحث معرفی محورهای صنایع دستی ما و همین‌طور فراهم آوردن زمینه‌ای برای عرضه و فروش کالاها به مهمانان خارجی و حتی سایر استان‌های کشور بود. فکر می‌کنم که برگزاری چنین جشنواره‌هایی و دعوت از مهمانان مهم مانند سفیران، یعنی نمایندگان دولت کشورهای دیگر به استان، یکی از مهم‌ترین گام‌های برداشته‌شده و در عین حال نخستین قدم است. باید دید طی دوره‌های گوناگون، سفیران و مهمانان خارجی ما از این جشنواره با چه اندوخته‌ای رفته‌اند و آیا این ارتباط در حد یک مهمانی برای آنها و یک میزبانی برای ما بوده است یا خیر. 
او ادامه می‌دهد: می‌دانم که به نظر بسیاری از شهروندان و حتی کارشناسان شاخه‌های هنری، ارزش هنر بسیار بالاتر از آن است که آن را به اعداد و ارقام ریاضی تبدیل کنیم.

 اما اکنون بحث اساسا ارزیابی و یا ارزش‌گذاری هنری نیست، بلکه موضوع حائز اهمیت این است که فراموش نکنیم بدون اقتصاد پویا هنر نیز به انفعال می‌رود. 
من به عنوان یک کارشناس اقتصادی که متاسفانه سال‌ها در این منطقه نبوده‌ام، تقاضا می‌کنم که برآورد دقیقی از دستاوردهای اقتصادی این جشنواره را نه تنها امسال، بلکه در سال‌های برگزاری آن محاسبه کنید و به صورت بین‌المللی در اختیار کارشناسان و البته عموم مردم قرار دهید. تنها نرخ رشد تولید ارزش افزوده، رشد نرخ و توسعه محورهای صادراتی صنایع دستی است که در صورت تحقق می‌تواند حقانیت برگزاری این جشنواره را ثابت کند، وگرنه نبود آمار و محاسبات علمی و بی‌تفاوتی در قبال آن، حق را تمام و کمال به منتقدان وامی‌گذارد. 


زندگی اقوام در کنار هم 

گروه زیادی از منتقدان این جشنواره معتقدند که دستاوردهای فرهنگی و اجتماعی آن نیز در حداقل خود قرار دارد. موضوعی که حامیان خود را هم دارد.  یک جامعه‌شناس می‌گوید: اقلیت‌های ایرانی سال‌هاست که در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند و هنوز که هنوز است با وجود تبلیغات گسترده خود را پیش از هرچیز دیگری ایرانی می‌دانند.

«سمیرامیس آراز» می‌افزاید: آنچه این اقوام را کنار یکدیگر حفظ می‌کند تا فارغ از قوم، نژاد یا مذهب در کنار هم زندگی کنند، جدا از اعتقادهای برخاسته از آزاداندیشی، احترام به عقاید، درک مشترک و زیست مشترکی است که اقوام ایران را با وجود تنوع بیشمار در یک اندام نگه می‌دارد. با این نگاه، می‌توان نقش جشنواره بین‌المللی اقوام ایران‌زمین را مانند عنصری تقویت‌کننده دانست که باعث تقویت این همبستگی می‌شود. فکر می‌کنم نه‌تنها این جشنواره بلکه می‌توان جشنواره‌های دیگری را با مضامین و مفاهیم این‌چنینی برگزار کرد تا اقوام با کنار یکدیگر بودن اشتراکات و همچنین تفاوت‌هایشان را دریابند و برای رسیدن به هدف مشترکی که در آن منافع و مصالح همه در نظر گرفته شده باشد به راهکار و رفتار مناسبی دست یابند. بدون شک این کار روحیه اتحاد جمعی را بالا می‌برد. وی در پایان می‌گوید: برگزاری چنین برنامه‌هایی بسیار شایسته و بجاست. معتقدم حتی اگر برگزاری این جشنواره در سال‌های گذشته چندان ضرورتی نداشته، امروز با تحولات منطقه نه‌تنها اقدامی بیهوده و غیرضروری برای استان نیست، بلکه منفعتی ملی دربر دارد.