گزارش
تمیزترین روستای ایران
«برکه خلف» در جزیره قشم به همت اهالی آن، سال‌هاست به‌عنوان تمیزترین روستای ایران شناخته می‌شود
محمود مولایی-روزنامه‌نگار
می‌خواهیم از روستایی در جزیره قشم صحبت کنیم که همیشه تمیز است. گویا اهالی روستای «برکه خلف» مدام سرگرم رفت و روب کوچه پس‌کوچه‌های روستا هستند؛ هیچ زباله‌ای در کار نیست و همه این موارد موجب شده به این روستا لقب تمیزترین روستای ایران را بدهند.
ماجرای نام روستا
نام «برکه خلف» برای خودش یک قصه دارد. روستا در گذشته‌های دور برکه‌های مختلفی داشت که فقط توسط یک نفر ساخته می‌شد؛ «خلف». به همین دلیل نام روستا به «برکه خلف» تغییر کرد. هنوز هم یک برکه قدیمی در روستا وجود دارد که در گذشته آب آشامیدنی اهالی از این برکه تامین می‌شد و به همین دلیل، اهالی نسبت به تمیزی آب برکه حساس و مدام در حال نظافت آن هستند.
دهیار «برکه خلف» در این‌باره به همشهری می‌گوید: «برکه همیشه تمیز و آب آن شیرین است و به‌عنوان آب آشامیدنی استفاده می‌شود. برکه نزدیک کوه است و علاوه بر آب باران، آبی را که از کوه سرازیر می‌شود هم در خود جمع می‌کند.»
شمس‌الدین اسلامی می‌افزاید: «البته حالا سال‌هاست خانه‌ها لوله‌کشی شده و مردم کمتر از آب برکه استفاده می‌کنند. با این حال، آب برکه همیشه تمیز است و قابل مصرف.»
نظافت؛ کار هر روز اهالی
اهالی «برکه خلف» اعتقاد دارند تمیزی و پاکیزگی جزو ویژگی‌های ذاتی آنهاست و پیشینیان آنها نیز در این روستا به تمیزی محیط خود اهمیت می‌دادند.
دهیار «برکه خلف» که 2سالی است به‌عنوان دهیار در این روستا فعالیت می‌کند، می‌گوید که در این مدت هیچ‌وقت دغدغه تمیزی و نظافت روستا را نداشته است.
شمس‌الدین اسلامی توضیح می‌دهد: «از گذشته مردم «برکه خلف» به نظافت روستا می‌پرداختند و الان هم همینطور است. هر کسی جلوی در خانه و کوچه را جارو می‌زند تا روستا همیشه تمیز بماند؛ به‌ویژه زنان نقش پررنگی در تمیزی روستا ایفا می‌کنند.»
او با بیان اینکه اهالی روستا اجازه نمی‌دهند زباله‌ای روی زمین باشد یا اینکه انباشته شود، اظهار می‌کند: «این فرهنگ جدانشدنی اهالی در «برکه خلف» است. از گذشته چنین فعالیت‌هایی داشتند و هنوز هم همینطور است، حتی اگر پیرمردی در کوچه ببیند زباله افتاده، خم می‌شود و آن را داخل سطل زباله می‌اندازد. برای مردم اینجا داخل خانه با بیرون خانه فرقی نمی‌کند، یعنی همانطور که خانه‌ها تمیز است برای تمیز بودن کوچه‌ها هم
تلاش می‌کنند.»
به‌گفته‌او، صبح‌ها زنان خانه جارو به دست می‌‌گیرند و کل خانه را رفت و روب می‌کنند، بعد کوچه و چهارطرف خانه را جارو می‌زنند. برخی از آنها حتی بیشتر از این شعاع را تمیز می‌کنند و عده‌ای آنقدر جارو می‌کشند تا چشم‌انداز اطراف خانه‌شان کاملا پاک شود.
وقتی گردشگر می‌آید
سایت گردشگری روستای «برکه خلف» در فهرست آثار ملی قرار گرفته و به‌گفته دهیار روستا، کوه‌ها و طبیعت منحصربه‌فرد، ستاره‌های فراوان در شب و همه اینها از جذابیت‌های روستاست که موجب رونق گردشگری آن شده است.
شمس‌الدین اسلامی با بیان اینکه اسفند سال 1402و فروردین سال 1403بیش از 50هزار گردشگر به این روستا آمدند، می‌گوید: «برخی از گردشگران که با اطلاع قبلی وارد روستا می‌شوند به خوبی می‌دانند نباید در معابر زباله رها کنند، یعنی آنها هم مانند اهالی روستا مراقب نظافت هستند. هرچند برخی بدون اطلاع وارد روستا می‌شوند و از فرهنگ اهالی چیزی نمی‌دانند. با این همه حتی اگر زباله‌ای در روستا رها شود، خود اهالی بلافاصله به جمع‌آوری آن اقدام می‌کنند، یعنی وظیفه خود می‌دانند نظافت روستا را در اولویت قرار دهند.»
از زبان اهالی
یکی از اهالی روستای «برکه خلف» با بیان اینکه اهالی همیشه در حال تمیز کردن کوچه‌ها و برکه روستا هستند، به همشهری می‌گوید: «علاوه بر نظافت روزانه، عید نوروز، عید قربان و عید فطر برای اهالی روستا خیلی اهمیت دارد و قبل از اینکه زمان این 3 عید برسد مردم کوچه‌ها را آب و جارو می‌کنند.» فتحیه رضوانی، همکاری اهالی در نظافت روستا را به جشن‌های عروسی هم تعمیم می‌دهد و می‌افزاید: «علاوه بر این، هر وقت جشنی در روستا برگزار شود اهالی روستا قبل از هر چیز به تمیز کردن کوچه‌ها و برکه می‌پردازند، حتی چند روز مانده به ماه رمضان هر فردی دور و بر خانه خود را تمیز می‌کند و وقتی همه این کار را انجام می‌دهند دیگر کل روستا تمیز می‌شود.» او ادامه می‌دهد: «در گذشته تعداد خانه‌ها در روستا کمتر بود و تراکم کمتری در روستا دیده می‌شد. به همین دلیل، فضاهای خالی در روستا بیشتر بود و تمیز کردن آن زمان می‌‌برد. الان دیگر تعداد خانه‌ها بیشتر شده است و خانواده‌های زیادی در روستا زندگی می‌کنند. برای همین اگر هر خانواده‌ای جلوی در خانه خود را تمیز کند کل روستا تمیز می‌شود.» رضوانی به نکته جالبی هم اشاره می‌کند و آن دامداری روستاست: «صبح به صبح که مردم گوسفندان خود را به سمت چوپان روستا می‌برند، سعی می‌کنند از کوچه پس‌کوچه‌های روستا عبور نکنند. پشت روستا کوهی است که مردم مسیر خود را دور می‌کنند تا گوسفندانشان وارد روستا نشود و روستا تمیز بماند.» او همچنین با اشاره به اینکه در گذشته برکه این روستا سقف نداشت، می‌گوید: «بعدها یک نفر آمد و این برکه را تعمیر کرد و روی آن سقف گذاشت؛ به‌طوری که آب باران بیشتری در داخل برکه حفظ شود. برای همین، برکه با مصالح ساختمانی تعمیر و سقفی هم برای آن طراحی و اجرا شده است.» او اضافه می‌کند: «بعد از بازسازی برکه، حتی وقتی باران می‌بارد زنان روستا دور تا دور برکه را تمیز می‌کنند تا آب کثیف وارد آن نشود.»
دره ستارگان جاذبه دیدنی روستا
دره مشهور ستارگان در مجاورت «برکه خلف» قرار دارد؛ دره‌ای که از فرسایش خاک، ماسه و سنگ به‌وجود آمده و به دوره زمین‌شناسی سنوزوئیک تعلق دارد. این دره بیش از 2میلیون سال قدمت دارد. بومیان اعتقاد دارند هنگامی که ستارگان با زمین برخورد کرده‌اند خاک منطقه بالا آمده و به این شکل خشک شده است.
ماجرای شهرت «برکه خلف»
مشهور شدن نام «برکه خلف» به‌عنوان تمیزترین روستا هم ماجرای جالبی دارد. یک سال رئیس محیط‌زیست منطقه آزاد قشم تصمیم می‌گیرد تمیزترین روستای جزیره را انتخاب کند، مردم «برکه خلف» دست به‌کار می‌شوند و تمام روستا را از وجود هر زباله و کثیفی پاک می‌کنند. آنها تمام روستا را با همکاری هم جارو و لقب تمیزترین روستای جزیره را دریافت می‌کنند.
یک کار بکر
«برکه خلف» علاوه بر تمیزی ویژگی‌های خاص دیگری هم دارد که آن را از سایر روستاهای ایران متمایز می‌کند. اهالی این روستا در چند سال گذشته از گونه‌ای صدف در خطر انقراض به نام صدف لب‌سیاه حفاظت کرده‌اند. صدف لب‌سیاه یکی از مشهورترین و باارزش‌ترین صدف‌های مروارید‌ساز است که به‌دلیل تولید مروارید از روزگاران قدیم مورد توجه بوده است. این صدف به‌علت اندازه بزرگ و ضخامت چشمگیر لایه مرواریدی آن قادر به تولید مروارید بسیار باارزشی است و از پوسته آن هم در صنعت دگمه‌سازی، منبت‌کاری و کارهای تزئینی استفاده می‌شود.
