فرقه‌شناسی گروه‌های مسلح در سوریه

محمدعلی حسن‌نیا-روزنامه‌نگار

خیلی‌ها باور دارند اتفاقی که در سوریه افتاد سال‌ها قبل‌ از آن در لیبی رخ داده است. گروه‌های مسلح اسلام‌گرا و سکولار سوار بر ماشین و تانک وارد پایتخت می‌شوند و بعد با عملیات مسلحانه حکومت را ساقط می‌کنند. همانند آنچه در طرابلس رخ داد، در دمشق هم به وقوع پیوست و معارضان مسلح وارد پایتخت شدند و زمام حکومت را در دست گرفتند. اما در سوریه رنگین‌کمانی از نیروهای مسلح اعم از معارض و تروریستی وجود دارد که از نظر تنوع در طول جنگ‌های مختلف جهان بی‌نظیر و حتی از جنگ افغانستان هم بیشتر است. ولی این گروه‌ها چه کسانی هستند و چه عقایدی دارند؟

  هیأت تحریر الشام (HTS)
  رهبر: احمد حسین الشرع (محمد جولانی)
  عقبه: احرارالشام → جبهه النصره → تحریر الشام
هم‌پیمانی اولیه با داعش، سپس بیعت با القاعده (تا 2017)
  موقعیت: ادلب، سوریه
  تشکیلات سیاسی: دولت نجات سوریه
  انگیزه مذهبی: سلفی و جهادی
  اعضای کلیدی: جبهه فتح‌الشام، لواء الحق، جیش‌السنه، حرکت نورالدین زنگی

  الجبهه الوطنیه للتحریر
  تأسیس: 2018 در استان ادلب
  هدف: مقابله با حمله دولت سوریه
  رهبر: فضل‌الله حاجی
  انگیزه مذهبی: سلفی
  ساختار: ائتلاف گروه‌های اصلاح‌طلب اسلامی

  احرارالشام
  تأسیس: 2011، اوایل جنگ داخلی سوریه
  رهبر: ابویحیی الحموی
  مکان: استان ادلب و شمال سوریه
  انگیزه مذهبی: سلفی و اخوانی
  یکی از بزرگ‌ترین گروه‌های شورشی مخالف بشار اسد

   ارتش ملی سوریه (SNA)
  تأسیس: 2017 با حمایت ترکیه
  رهبر: زیر حمایت مستقیم ترکیه
  انگیزه مذهبی: جداشده از نظام بعث و اخوانی
  مکان: شمال عفرین و مرزهای ترکیه
  ارتباطات: قطر، اخوان‌المسلمین و زیرمجموعه‌هایی مانند گردان سلطان مراد

  نیروهای سوریه دمکراتیک (SDF)
  تأسیس: 2015 در قامشلی، استان حسکه
  ترکیب: ائتلافی از کردها، اعراب و گروه‌های اقلیت
  رهبر: مظلوم عبدی
  حمایت: ایالات متحده در کارزار علیه داعش
  انگیزه مذهبی: ایجاد اقلیم یا کشور کردستان سوریه

  داعش
  ظهور: کنترل بخش‌های گسترده‌ای از سوریه و عراق در 2014
  وضعیت: شکست جغرافیایی اما حفظ سلول‌های فعال
  مکان: بیابان‌های دیرالزور و رقه
  انگیزه مذهبی: سلفی و جهادی
  بازسازی: افزایش فعالیت از 2024

  گروه‌های دیگر تروریستی
  حزب اسلامی ترکستانی: متشکل از اویغورها
  حراس‌الدین: گسترش ایدئولوژی سلفی و جهادی
  اجناد‌القوفاز و جماعه الامام بخاری: فعالیت در شمال غرب سوریه
  انصارالتوحید: شکل‌گرفته از بقایای جند‌الاقصی