معرکهگیری روی آبانبار پیر
سرتخت از محلههای اعیاننشین تهران قدیم محسوب میشد و خیلی از چهرههای شاخص علم و سیاست ساکنش بودند. بهگفته محلیها، یکی از مهمترین دلایل این انتخاب داشتن امکانات لاکچری ازجمله آبانبار وسط میدان سرتخت بود که امروز هیچ اثر و نشانهای از آن، جز در خاطراتی که گوشه ذهن موسپیدان محله است، باقی نمانده است. محمود صفی، از قدیمیهای محله سر تخت در اینباره میگوید: «آبانبار بزرگ وسط میدان سرتخت در گذشته یکی از نمادهای مهم این محله بود. این آبانبار که بانی ساختش مردم و خیران محلی بودند، مکان مناسبی برای دورهمیهای اهالی ازجمله موسپیدان، بازی بچهها، برپایی جشنهای محلی به مناسبتهای مختلف مذهبی و ملی بود. سقف آبانبار وسط میدان سرتخت از سطح زمین بالاتر بود. همچنین درخت توت تناوری وسط میدان بود که میخطویلههای زیادی در آن فرو رفته و محل بستن چهارپایان محسوب میشد. این آب انبار با آب فراوان قناتها و چاهها پر میشد و آب روانی که از میدان میگذشت سرریز آب همین آبانبار بود که نیازهای اهالی را تامین میکرد. با آب این آبانبار، نهرها پر میشد و آب مورد نیاز حمام، خانههای اهالی، آسیابها و زمینهای کشاورزی فراهم میشد. از این فرصت خوب و مکان مناسب معرکهگیرها هم بینصیب نمیماندند. نقالها روی سقف آبانبار نقالی میکردند و برای بازارگرمی و جذب مشتری بیشتر بساطشان را اغلب کنار همین آبانبار پهن میکردند و مردم از تماشای هنرنمایی آنها لذت میبردند. در حال حاضر این آبانبار در خانه یکی از اهالی واقع شده اما سالهای زیادی است که روی آن را پوشاندهاند و آب مصرفی خانههای مردم با لولهکشی تامین میشود و کسی از این آبانبار قدیمی که آب خنک و گوارایی داشت و برای رسیدن به منبع اصلی آب باید 40تا 50پله به زیر زمین میرفتند یادی نمیکند.»
صفی در ادامه درباره قناتهای محله سر تخت که بیشتر مختص آبرسانی به زمینهای کشاورزی بود توضیح میدهد: «سطح زمین شهر ری به نسبت تهران پایینتر بود و برای آبیاری زمینهای کشاورزی و استفاده از آبقنات معمولا چاه میکندند. ترتیب کار هم به این شکل بود که چاه اول را یک متر، چاه دوم را 2متر و تا رسیدن به چاه مادر که عمق آن به 25متر میرسید باید زمین را حفر میکردند. معمولا منبع آب اصلی از شمیرانات به سمت پایین سرازیر میشد که انتهای آن به شهرری میرسید. البته امروز بسیاری از قناتها مثل چشمه علی خشک شدهاند اما تعدادی قنات فعال قابل استفاده هم وجود دارد. خود محله سرتخت، قنات جداگانه مهم و معروفی نداشت و اغلب آب رشته قناتهای محلههای دیگر مثل قنات دانگی، صالحآباد و... از این محله رد میشد و مردم از آب آن استفاده میکردند.»