جانِ شما و جان درخت

فرخنده رفائی-روزنامه‌نگار

احتمالا درباره جریمه قطع درختان در فضاهای عمومی مثل کوچه و خیابان‌ها چیزهایی شنیده‌اید و اینکه اگر فردی درختی را مقابل در منزل یا محل کارش به هر دلیلی قطع کند باید جریمه سنگینی بپردازد. اما آیا می‌دانستید که اگر در حیاط منزلتان هم درختی را قطع کنید باید دست به جیب شوید و این بار حتی جریمه سنگین‌تری پرداخت کنید؟ در گفت‌وگو با مهدی بابایی، عضو کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران و عضو کمیسیون ماده 7فضای سبز شهرداری تهران، صفر تا 100قطع تا جریمه درختان را بررسی کرده‌ایم.

اگر درخت خشک شد‌ چه باید کرد؟
براساس قوانین اگر درختی به هر دلیلی در خانه شهروندان خشک شود، باید با شهرداری ناحیه یا منطقه محل سکونت‌ هماهنگ کنند تا برای بازدید از درخت، کارشناس اعزام شود. شهرداری برای بررسی دلیل خشک شدن درخت، کارشناس اعزام و کارشناس پس از بازدید و بررسی،‌ اجازه قطع یا جابه‌جایی را صادر می‌کند. کارشناس وضعیت درخت را بررسی می‌کند و اگر تشخیص داد که درخت به‌دلیل عدم‌رسیدگی خشک نشده، مجوز قطع را صادر می‌کند که در این صورت باید به جای درخت قطع شده درخت یا درختانی کاشته شوند. درمقابل اگر کارشناس تشخیص داد که در خشک شدن درخت عمدی در کار بوده، آن وقت سر و کار مالک با کمیسیون ماده 7 است.

 جریمه قطع درخت چقدر و بر چه اساسی است؟
قطع عمدی درخت در هر صورت مشمول جریمه نقدی است، اما میزان آن بسته به اینکه چه درختی باشد، فرق می‌کند. شورای اسلامی شهر تهران، با لحاظ‌کردن مشخصات درخت و براساس فرمول‌هایی که برای این کار مصوب کرده مبلغ عوارض را تعیین می‌کند. رقم جریمه از درختی به درخت دیگر فرق می‌کند و نمی‌توان نسخه یکسان و رقم مشخصی برای آن عنوان کرد. برای بیشتر گونه‌های مثمر مثل توت و خرمالو که امروز در حیاط بیشتر خانه‌های تهران وجود دارد، چیزی حدود 300تا 400میلیون تومان عوارض قطع عمد محاسبه می‌شود.

کمیسیون ماده 7چیست؟
توسعه فضاهای شهری و زیرساخت‌های عمرانی در شهر تهران که زمانی «باغ‌شهر» شناخته می‌شد، درختان و باغ‌های این شهر را با تهدید مواجه و حفظ فضای سبز بیش از هر زمان دیگر اهمیت پیدا کرده است؛ به همین دلیل در ماده 7شهرداری، به آیین‌نامه حفظ و گسترش فضای سبز پرداخته شده و کمیسیونی با همین نام، وظیفه نظارت بر رفتار با درختان شهر را برعهده گرفته است. کمیسیون ماده7که با نام کمیسیون تشخیص باغ‌ها نیز شناخته می‌شود، صدور مجوز برای جابه‌جایی درختان و تشخیص این‌ مورد که ملکی باغ است یا خیر‌ را عهده‌دار است و به این وسیله بر گسترش فضای سبز در شهرها نظارت دارد.

 جریمه میلیاردی قطع درخت
برای درختان باارزش اکولوژیکی بالا مبلغ عوارض بسیار زیادتر است. این مبلغ البته ثابت نیست، ‌به‌عنوان مثال اگر امروز شهروندی درخت چناری با بن حدود یک متر را عمدا قطع کند، 3میلیارد تومان جریمه می‌شود. ‌البته برای قطع عمدی درختان باارزش در کنار جریمه، پرونده قضایی و کیفری هم تشکیل می‌شود.

شهرداری هم جریمه می‌شود
کمیسیون ماده 7شخصیت حقوقی مستقلی دارد و حتی خود شهرداری را هم درصورت قطع عمد ملزم به پرداخت جریمه می‌کند و باید جریمه آن را پرداخت کند. در این میان اگر شهروندان موردی از قطع درختان در هر جای شهر ببینند می‌توانند در تماس با سامانه 137مورد را اطلاع دهند تا با ارجاع پیام به کمیسیون ماده7منطقه مربوطه یا کمیسیون ماده 7سازمان بوستان‌های شهرداری تهران، موضوع رسیدگی شود.

خریداران املاک چه کنند؟
در این میان نکته مهمی که باید به‌ویژه خریداران املاک به آن توجه داشته باشند، این است که قبل از خرید درخصوص جریمه‌های آن ملک از کمیسیون ماده ۷منطقه استعلام بگیرند. مواردی وجود داشته که مالک سال 60درختان باغ خود را قطع کرده و امسال ملک خود را فروخته است، اما از آنجایی که شهرداری تصاویر هوایی سال 1358به بعد را ملاک بررسی قرار می‌دهد، خریدار جدید ناچار شده جریمه تمام درختان را پرداخت کند تا بتواند از شهرداری جواز تخریب و نوسازی دریافت کند.



 مؤلفه‌های تأثیرگذار بر مبلغ عوارض قطع درخت
محیط بن درخت: هرچه بن درخت یعنی قطر تنه درخت بیشتر باشد، نشانه سن بالاتر و البته موجب جریمه بالاتر است.
ارزش اکولوژیک گونه درختی: درختان پهن‌برگ با توجه به نقش مهم در پاکسازی هوا ارزش اکولوژیکی بیشتری در مقایسه با سوزنی‌برگ‌ها دارند.
محل قرارگیری درخت: ضرایب جریمه برای درختان داخل حیاط با توجه به مسئولیت 100درصدی مالک، بیشتر از درختان خارج از ملک است.
عمدی یا غیرعمدی بودن قطع درخت: برای قطع عمدی، عوارض با ضریب 3و برای قطع غیرعمدی عوارض با ضریب یک محاسبه می‌شود.

جریمه سنگین برای قطع درختان

مهدی بابایی، عضو شورای شهر تهران و کمیسیون ماده7فضای سبز:  قطع یا جابه‌جایی هر درختی در شهر در هر موقعیت مکانی ازجمله حیاط منزل مردم باشد، باید حتما با اطلاع شهرداری صورت گیرد. کمیسیون ماده 7، برای قطع عمد درختان قوانین سختگیرانه‌ای دارد و عوارض سنگینی وضع می‌کند و شهروندان درصورتی که درختی در منزلشان خشک شد هم باید برای قطع آن با شهرداری منطقه هماهنگ کنند تا جریمه به آنها تعلق نگیرد.

17تملک برای گسترش فضای سبز

علی‌محمد مختاری، مدیرعامل سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهرداری تهران: براساس قانون حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها، عوارض خشک شدن یا قطع درختان توسط مالکان طبق مصوبه‌ شورای اسلامی شهر تهران از مالکان اخذ و در یک حساب مجزا ذخیره می‌شود تا در راستای افزایش سرانه فضای سبز در مناطق کم‌برخوردار هزینه شود. بر این اساس از سال 1400تاکنون 17مورد تملک برای تبدیل به بوستان در شهر تهران انجام شده و28ملک برای تبدیل به بوستان در دست تملک است.