غم آب

روح‌الله زرین| سنندج- خبرنگار:

بیش از هزار و ۶۷۹ روستای دارای سکنه در کردستان وجود دارد که آب آشامیدنی ساکنان این روستاها از طریق ۱۲ سد در حال بهره‌برداری، ۱۷ رودخانه دائمی و ۲۴‌رودخانه فصلی تامین می‎شود. طبق آمارهایی که شرکت آب و فاضلاب روستایی استان منتشر کرده، ۳۲۲ پروژه آب‌رسانی در سال گذشته اجرا شده است. این موضوع موجب برخورداری ۷۷ درصد از ۱۲۴هزار مشترک روستایی از آب آشامیدنی سالم و لوله‌کشی شده است. با این حال، بخش اندکی از روستاهای استان به دلیل محرومیت‌های ناشی از امکانات رفاهی همچنان با کمبود آب مواجه هستند و آب مورد نیاز آنها به صورت سیار و با تانکر تامین می‌شود. 


روستاییان گله‌مند

یکی از ساکنان روستای سرنجیانه در دهگلان می‌گوید: این روستا دارای ۳۵۰ خانوار و بیش از هزار و ۵۰۰ نفر جمعیت است. با وجود چنین جمعیتی شاهد کمبود آب آشامیدنی در تمامی فصول سال هستیم.
«صدیق احمدی» ادامه می‌دهد: این منطقه از دهگلان اراضی فراوانی دارد که بخش عمده‌ای از آن به صورت آبی به کشت محصولات آب‌بر مانند محصولات جالیزی اختصاص یافته است.وی می‌افزاید: مهم‌ترین دلیل کمبود آب آشامیدنی در این روستا فرورفت آب‌های زیرزمینی در نتیجه برداشت بی‌رویه و حفر چاه‌های متعدد در چند سال اخیر بوده است.
احمدی اضافه می‌کند: شرکت آب و فاضلاب روستایی در نظر دارد ۶حلقه چاه آب آشامیدنی روستایی در مجتمع بلدستی، سرنجیانه، سیس، احمدآباد پنجه ابراهیم‌آباد و امیرآباد  احداث کند که این کار نیازمند اعتبارات مالی است.


فقط چند ساعت آب داریم

احمدی ادامه می‌دهد: آب آشامیدنی چندین روستای این منطقه به صورت سیار و با تانکر تامین می‎شود. همچنین در روز فقط چند ساعت آب در اختیار مردم قرار می‌گیرد.این روستایی می‌افزاید: به دلیل کشت غرقابی و سنتی در باغ‌ها و اراضی کشاورزی، شاهد مصرف بی‌رویه آب‌های زیرزمینی هستیم. برای صرفه‎جویی در این زمینه ضرورت دارد تسهیلات کافی و تجهیزات آبیاری تحت فشار در اختیار بهره‌برداران این دو حوزه قرار گیرد.احمدی می‌گوید: کمبود آب آشامیدنی موجب مهاجرت از روستاها و رشد حاشیه‌نشینی در شهرها می‎شود. به عنوان مثال می‌توان به افراد جویای کار در حاشیه میادین اصلی دهگلان اشاره کرد که هر سال بر تعدادشان افزوده می‎شود. 


افت فشار آب در نتیجه مصرف بی‌رویه

ساکن یکی از روستاهای قروه‌ می‌گوید: پس از دهگلان و بیجار، روستاهای قروه جزو مناطقی از استان محسوب می‎شوند که با کمبود آب آشامیدنی روبه‌رو هستند.«قاسم آراسته» ادامه می‌دهد: فصل تابستان شروع خانه‌تکانی بسیاری از شهروندان قروه‌ای است. از این رو بسیاری از آنان از آب لوله‌کشی واحدهای مسکونی برای شست‌وشوی فرش و سایر وسایل خانه استفاده می‌کنند.وی می‌افزاید: مصرف بی‌رویه آب آشامیدنی موجب افت فشار و قطعی چندساعته آن در طول روز می‎شود، به طوری که ساکنان واحدهای آپارتمانی چندطبقه از تانکرهای پلاستیکی و فلزی برای ذخیره آب مصرفی در زمان کمبود استفاده می‌کنند.آراسته تاکید می‌کند: بسیاری از تاسیسات توزیع آب شبکه روستایی عمر بیش از ۲۵ سال دارند. این مساله موجب فرسودگی و ترکیدگی لوله‌ها می‎شود‌. در نتیجه بخش عمده‌ای از آب آشامیدنی قبل از رسیدن به مقصد هدر می‌رود.وی می‌افزاید: در بسیاری از روستاهای قروه مانند میمنت‎آباد، میهم، حسین‌آباد و گرمخانی  منابع آبی غنی و چشمه‎های جوشان وجود دارد که با ایجاد شبکه نگهداری و توزیع یکپارچه می‌توان به روستاهای محروم آب‌رسانی کرد. 


بخش چنگ‌الماس

یکی از ساکنان روستای آق‌بلاغ بخش چنگ‌الماس در بیجار می‎گوید: این روستا ۵۰ خانوار و بیش از ۲۰۰ نفر جمعیت دارد که ساکنان آن در فصل گرما با کمبود آب مواجه هستند. 
«محمد صادقی» ادامه می‌دهد: طبق آمارهایی که شرکت آب و فاضلاب روستایی بیجار منتشر کرده است بیش از ۶۷ روستای این شهرستان با کمبود آب آشامیدنی مواجه هستند. همچنین با وجود منابع آبی غنی زیرزمینی، مجوز احداث چاه صادر نمی‌شود که مهاجرت از روستا و خالی شدن بیش از ۱۰۰ روستای بخش چنگ‌الماس نتیجه آن است. 

وی می‌افزاید: به طور میانگین هر خانواده روزانه به ۲۰۰ لیتر آب برای مصرف خانگی نیاز دارد. به دلیل کمبود آب، یک‌سوم این میزان از طریق تانکر تامین می‌شود و هفته‌ای ۴ روز آب مورد نیاز در اختیار ساکنان روستای آقبلاغ قرار می‌گیرد.
این روستایی اضافه می‌کند: کمبود آب آشامیدنی در این منطقه مشکلات بهداشتی و بیماری‌های پوستی را به وجود آورده است. همچنین نگهداری آب در تانکرهای پلاستیکی موجب رشد انواع جلبک و باکتری شده است. در برخی افراد مانند کودکان نیز باعث بروز بیماری‌های گوارشی و تب شده است.صادقی ادامه می‌دهد: ضرورت دارد آب آشامیدنی مورد نیاز روستاهای منطقه چنگ‌الماس به صورت بهداشتی و دائمی از طریق لوله‌کشی از سایر مناطق استان تامین شود.


ضعف ذخیره سازی آب

یکی از ساکنان روستای زرین‌آباد نیز  می‌گوید: این روستا در چندکیلومتری سریش‌آباد قرار دارد و با مشکلات مختلفی مانند کمبود آب آشامیدنی مواجه است. «ایوب کوهیاری» ادامه می‌دهد: سالانه شاهد بارش‌های چشمگیر فصلی در این منطقه هستیم. برای ذخیره‌ آب‌های سطحی نیاز به احداث سدهای بتنی است، چرا که سدهای خاکی موجب غنی‌سازی سفره‌های آب زیرزمینی در مناطق خارج از سریش‌آباد می‌شود.
وی می‌افزاید: بسیاری از روستاهای پایین‌دست زرین‌آباد مانند قره‎بلاغ، آق‎بلاغ و نیازبلاغ آب آشامیدنی مازاد دارند که به دلیل نبود امکان ذخیره‌سازی و شبکه توزیع، این آب به روستاهای نیازمند هدایت نمی‌شود و شاهد هدررفت آب آشامیدنی در فاضلاب روستا هستیم.
وی ادامه می‌دهد: برخی روستاهای مرزی سریش‌آباد به دلیل داشتن فاصله طولانی با شهرها در فصول گرم سال با کمبود آب آشامیدنی مواجه هستند. دلیل عمده آن وجود اراضی فراوان و حفر چاه‌های متعدد برای آبیاری باغ‌ها و اراضی کشاورزی است.


ظرفیت‌های آبی استان

یک کارشناس حوزه آبخیزداری در مورد منابع آب آشامیدنی استان می‌گوید: آب آشامیدنی ما از طریق ۱۲ سد در حال بهره‌برداری، ۱۷ رودخانه دائمی و ۲۴ رودخانه فصلی تامین می‎شود. بر همین اساس ضرورت دارد بهره‌برداری از این منابع آبی به طور کامل صورت گیرد.«پدرام خالدی» ادامه می‌دهد: کردستان بیش از هزار و ۶۹۷روستا دارد که تعداد اندکی از آنها از آب آشامیدنی تصفیه‌شده استفاده می‌کنند. به دلیل محدود بودن تجهیزات ایجاد تصفیه‌خانه، آب آشامیدنی مورد نیاز روستاییان کلرزنی می‌شود و در اختیار آنها قرار می‌گیرد. 
وی می‌افزاید: چندین سال است که در بسیاری از روستاهای استان -که بخش عمده آنها در شهرهای مریوان، سقز و بانه قرار دارند- آب‌رسانی از طریق تانکر و به صورت سیار انجام می‌شود. علاوه بر غیربهداشتی بودن این نوع آب‌رسانی، در این زمینه با کمبود تجهیزات برای توزیع نیز روبه‌رو هستیم و به خودروهای تانکردار نیاز داریم.
خالدی تصریح می‌کند: بخش عمده کمبود آب آشامیدنی در استان مربوط به کاهش بارندگی و افزایش بی‌رویه استفاده از منابع آب زیرزمینی است. ضرورت دارد در این زمینه برنامه‌ریزی جامعی از سوی دستگاه‌های متولی صورت گیرد. .