پرسه در خاطرات آب‌انبار چهل‌پله

 موضوع: آب‌انبار چشمه فرمانفرماییان و شرکت برق فروزان
 ویژگی: آب گوارای چشمه فرمانفرماییان در این آب‌انبار ذخیره می‌شد

کوچه آب‌انبار برای اهالی قدیمی محله سلسبیل، مثل تونل زمان، آنها را با خود به روزگار گذشته می‌برد؛ همان روزها که هنوز خبری از آب لوله‌کشی نبود و اهالی محله، تابستان‌های داغ تهران را با تهیه آب شرب از آب‌انبار چهل‌پله سپری می‌کردند. اکنون دیگر خبری از آن آب‌انبار خاطر‌ه‌انگیز نیست و نام کوچه آب‌انبار روی تابلوی شهرداری، مغازه‌ها و خانه‌های سر کوچه که جایگزین بنای آجری آب‌انبار شده‌اند، تنها یادگار برجامانده از آن آب‌انبار معروف‌است. محلی که روزگاری ورودی آب‌انبار بود، اکنون سال‌هاست که به مغازه تعمیرات جاروبرقی تبدیل شده است. با وجود این، ماجراهای آب‌انبار چهل‌پله و ورود آب لوله‌کشی به محله که حکم گام نخست برای تخریب آب‌انبار بود، هنوز در خاطره اهالی محله زنده است.
سیدرسول امینی، یکی از اهالی قدیمی سلسبیل، در این‌باره می‌گوید: «آب‌انبار مکانی بود که پیش از آنکه خبری از آب لوله‌کشی باشد آن را با آب باران و نهرها پر می‌کردند تا در طول سال آب شرب مورد نیاز مردم تامین شود. آب انبار چهل‌پله سلسبیل اما با آب چشمه فرمانفرماییان که از دل محله می‌گذشت تامین می‌شد. این آب‌انبار، معماری خاصی هم داشت و جلوه‌ای متفاوت به محله می‌داد. آن را با سنگ، آجر و ساروج ساخته و برای دسترسی به مخزن آب‌انبار هم چهل‌پله تعبیه کرده بودند. سردر آب‌انبار که کتیبه، کاشیکاری و سکوهایی در دو طرف داشت رو به خیابان بود و با پایین رفتن از چهل پله می‌شد از آب مخزن برای شرب استفاده کرد؛ همان محلی که اکنون جای خود را به خانه‌ها و مغازه‌ها داده است.»
 همان روزها که آب شرب مورد نیاز اهالی سلسبیل پیش از ورود آب لوله‌کشی با ذخیره آب چشمه فرمانفرماییان در آب‌انبار چهل‌پله تامین می‌شد، چراغ‌ شماری از خانه‌های محله نیز از طریق کابل‌هایی که یک سر آن به شرکت برق فروزان می‌رسید روشن بود. حسن توانا، از اهالی قدیمی محله سلسبیل، درباره ماجرای ورود برق به سلسبیل می‌گوید: «محلی که امروز به میدان میوه و تره‌بار کارون تبدیل شده و اهالی محله برای تامین مایحتاج روزانه خود به آن مراجعه می‌کنند، یکی از مهم‌ترین اماکن محله بود. در این نقطه از محله ساختمانی وجود داشت که برق مورد نیاز شماری از خانه‌ها و اماکن محله ما را تامین می‌کرد. شرکت برق فروزان، یک کارخانه برق خصوصی بود و هر کدام از اهالی محله که وسعش می‌رسید با کابل‌کشی از این کارخانه برق چراغ خانه‌اش را روشن می‌کرد. آن روزها بیشتر اهالی سلسبیل از چراغ نفتی برای تامین روشنایی خانه‌های خود استفاده می‌کردند و بعدها که برق دولتی از راه رسید، شرکت برق فروزان هم به‌تدریج از رونق افتاد.»