شعر امام ره؛ بازترین پنجره رو به دنیای عرفانی ایشان

الناز عباسیان- روزنامه‌نگار

امام خمینی(ره) در پشت سیمای پرصلابت و استوار خویش به‌عنوان یک انقلابی بزرگ، سیمای دیگری نیز داشت که کمتر شناخته شده بود؛ سیمای عاشقی صادق و عارفی واصل که همچون لسان‌الغیب حضرت حافظ شیرازی، فلسفه خلقت هستی و عالم آفرینش را عشق می‌دانست و می‌فرمود: «پیرم، ولی به گوشه چشمی جوان شوم!». چاپ اشعار امام(ره) باعث رونمایی از 3سیمای عارفانه و شاعرانه ایشان شد. این نکته‌ای است که رضا اسماعیلی، شاعر، پژوهشگر و منتقد ادبی به آن اشاره می‌کند. گفته‌های اسماعیلی در این رابطه را در ادامه می‌خوانید.

ویژگی‌های کمترتوجه شده از شخصیت امام (ره)
 بعد از ارتحال حضرت امام(ره)، رونمایی از سیمای ادبی آن عبدصالح خدا با چاپ غزل «من به خال لبت‌ ای دوست گرفتار شدم» آغاز شد و به‌خاطر اقبال و استقبال گسترده مردم، به مرور با چاپ و انتشار مجموعه شعرهای «سبوی عشق»، «باده عشق»، «نقطه عطف» و «محرم راز» ادامه یافت. غزل «من به خال لبت، ‌ای دوست! گرفتار شدم»، نخستین غزلی بود که بعد از رحلت حضرت امام(ره) چاپ و منتشر شد و مردم برای نخستین بار با یکی دیگر از ابعاد شخصیتی ایشان که شعر و شاعری است، آشنا شدند. انتشار این غزل زیبای عرفانی، جامعه ادبی و ارادتمندان امام(ره) را به‌شدت به وجد آورد. اقبال و استقبال از این غزل بیش از حد تصور بود، به‌طوری که بعد از انتشار، مورد استقبال بسیاری از شاعران قرار گرفت. من خود بیش از صدها تضمین از این غزل را در مطبوعات و جنگ‌های ادبی خوانده‌ام. بعد از چاپ نخستین غزل، برای بسیاری از مردم باور اینکه این غزل زیبا و عارفانه، سروده همان عزیزی است که انقلابی‌ترین مرد جهان نام گرفته است، کار بسیار سخت و دشواری بود. چرا که طرفداران و دوستداران امام(ره) در ایران و جهان، پیش از این او را تنها به‌عنوان مرجعی دینی و رهبری سیاسی می‌شناختند. ولی چاپ این غزل، در پیش چشم مردم ایران و جهان سیمای دیگری از امام(ره) را به تماشا گذاشت که تا پیش از این ناشناخته بود. غزل مورد اشاره، لهجه حافظانه‌ای دارد. در آینه این غزل زیبا و معنوی می‌توان سیمای عرفانی آن عبدصالح خدا را به تمام و کمال به تماشا نشست.

سبک شعر و قالب اشعار امام(ره)
پرداختن شایسته و بایسته به سبک ادبی و شیوه شعر و شاعری امام(ره) و تحلیل عارفانه غزل‌های آن پیر فرزانه در این مجال کوتاه ممکن نیست و به تحقیقی جامع و گسترده نیاز دارد. همین قدر می‌توان گفت که سیمای ادبی امام(ره) بعد از گذشت بیش از 4 دهه از پیروزی انقلاب همچنان در پرده‌ای از ابهام قرار دارد و مردم با این بُعد از شخصیت امام(ره) آنگونه که شایسته و بایسته است آشنایی ندارند. با یک مرور اجمالی در اشعار ایشان، اهل ادب به سهولت درمی‌یابند که این اشعار درونمایه‌ای عرفانی و معنوی دارد و ذهن و زبان امام(ره) در عرصه شعر و شاعری متاثر از شاعران سبک عراقی به‌خصوص سنایی، عطار، مولانا، سعدی و حافظ است. عرفان متجلی در سروده‌های امام خمینی(ره) عرفانی اسلامی، بیدارگرانه و مبتنی بر آموزه‌های وحیانی و قرآنی است که انسان را به صراط مستقیم توحید و رستگاری هدایت می‌کند.

ویژگی عارفانه اشعار ایشان
حضرت امام(ره) به شعر و شاعری نه به‌عنوان یک هدف، بلکه به‌عنوان فرصتی برای بیان حقایق و فضایل اخلاقی، لطایف عرفانی و ظرایف روحانی نگاه می‌کرد و بنابر مصالحی شخصا تمایلی به چاپ و انتشار این اشعار در زمان حیات خویش نداشت. علت چاپ دیوان اشعار بعد از رحلت‌شان نیز مطالبه مردمی و اصرار ارادتمندان ایشان به این کار برای رمزگشایی و پرده‌برداری از سیمای عرفانی آن عبد صالح خدا بود. حضرت امام(ره) عالمی عامل و عارفی کامل بود.