گزارش
آزادی آزاد می‌ماند؟
کارشناسان در گفت‌وگو با همشهری از اثرات حضور خانواده‌ها در فضاهای عمومی از جمله استادیوم آزادی برای تماشای بازی تیم ملی می گویند
«استادیوم آزادی برای تماشای خانوادگی بازی تیم ملی آزاد می‌ماند؟»
یکی از حاشیه‌های دلگرم‌کننده بازی چهارشنبه شب تیم ملی فوتبال ایران و اسپانیا که تصاویر بسیاری زیادی از آن در دو روز گذشته در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها منتشر شده است، حضور خانواده‌ها و تماشای خانوادگی فوتبال در استادیوم آزادی برای نخستین بار در کشور بود؛ اتفاقی که بعد از سال‌ها تکرار شد و تصاویر آن نشان‌دهنده فضای بسیار شاد خانوادگی بود. اما حالا با گذشت دو روز از این اتفاق این سؤال مطرح است که آیا برای بازی روز دوشنبه تیم ملی ایران و پرتغال هم باز شرایط حضور خانواده‌ها در استادیوم آزادی و فضاهای ورزشی و عمومی دیگر فراهم می‌شود؟
مجوز پخش بازی تیم ملی ایران و اسپانیا و بلیت‌فروشی برای آن از یک روز قبل از این بازی اتفاق افتاده بود ولی حتی تا 2 ساعت قبل از آن هم درهای استادیوم به روی زنان و مردانی که برای تماشای بازی به آزادی رفته بودند؛ باز نشد و خبرها نشان می‌داد که مقامات انتظامی با این کار مخالفت کرده‌اند تا اینکه حدود یک ساعت پیش از شروع بازی و به دستور وزیر کشور درهای استادیوم آزادی باز شد و خانواده‌های حاضر توانستند در کنار هم بازی را تماشا کنند. اما آیا این موضوع باردیگر تکرار خواهد شد؟ البته بازی فوتبال ایران و اسپانیا در شرایطی در ورزشگاه آزادی پخش شد که مسئولان انتظامی در روزهای گذشته برای پخش بازی‌های فوتبال در مکان‌های عمومی همچون پارک‌ها و فضاهای شهری به‌شدت مخالفت کرده‌اند و حتی مجوز پخش بازی در پارک نهج البلاغه تهران و مکان‌های عمومی مانند آن را که بازی ابتدایی تیم ملی ایران مقابل مراکش در آنها پخش شده بود ندادند.
همچنین برای پخش بازی فوتبال در مکان‌های عمومی در شهرهای دیگر هم حواشی و مخالفت‌های انتظامی بسیاری رخ داده است؛ برای مثال در شهر اصفهان و بعد از بازی ایران و اسپانیا که در کوه صفه این شهر توسط شهرداری برای چند هزار نفر پخش شد، «علی مومنی» مدیرعامل شرکت توسعه مجتمع‌های سیاحتی، فرهنگی و ورزشی شهرداری اصفهان در توییتی نوشت: «تماس گرفتند، گویا قرار است مرقومه‌ای از دادستانی را به دستم برسانند؛ شخص خودم.» البته درباره این موضوع هنوز هیچ خبر رسمی از سوی دادستانی شهر اصفهان و مقامات قضایی این شهر منتشر نشده است.
باوجود همه حواشی‌ای که در روزهای گذشته برای پخش بازی‌های جام جهانی در فضاهای عمومی از پارک‌ها تا استادیوم آزادی و... پیش آمده، اما نکته مهم این است که فوتبال و بازی‌های جام جهانی و تماشای آنها به‌صورت خانوادگی و دور هم در سطح شهرها می‌تواند بهانه‌ای برای باهم بودن، شادی کردن و نشاط عمومی باشد؛ موضوعاتی که این روزها برای افزایش امید اجتماعی در جامعه ایران به اعتقاد کارشناسان ضروری به‌نظر می‌رسد. درخصوص تماشای خانوادگی بازی‌های تیم ملی در جام جهانی و در فضاهای عمومی و تأثیرات آن بر جامعه با تعدادی از کارشناسان گفت‌وگو کرده‌ایم. همچنین در صفحات ورزشی و ویژه جام جهانی نیز در گزارشی به بررسی امکان پخش بازی ایران و پرتغال در استادیوم آزادی پرداخته شده است.
حضور خانواده‌ها در فضاهای عمومی سلامت اجتماعی را به‌دنبال دارد
احمد مسجدجامعی، عضو شورای شهر تهران به همشهری گفت: حضور زنان در ورزشگاه‌ها اگرچه اتفاق خوبی بود، اما در واقع این شور و نشاطی که ایجاد شد بیشتر به این علت بود که خانواده‌ها توانستند درکنار هم شادمانی کنند. البته ما چنین تجربه‌هایی را در بوستان هایمان هم داریم؛ یعنی زمانی که ما شاهد حضور خانوادگی افراد در بوستان‌ها و پارک‌ها هستیم می‌بینیم که سلامت اجتماعی هم افزایش پیدا کرده و بالا می‌رود. حتی می‌توان گفت برخی اماکن مانند بوستان‌ها اگر اندکی هم دارای مسئله هستند به‌دلیل عدم‌حضور بانوان و خانواده‌هاست؛ یعنی هر جایی منهای حضور خانم‌ها و خانواده‌ها می‌تواند در سطح سلامت جامعه تأثیر منفی بگذارد؛ چرا که هر جا ما شاهد حضور خانواده‌ها هستیم می‌بینیم که سلامت به آن فضاها باز می‌گردد. در ورزشگاه‌ها هم بدون شک می‌توان با حضور خانواده‌ها به سلامت و نشاط و شادابی رسید. همانطور که با حضور دسته جمعی زنان و مردان و خانواده‌ها در ورزشگاه آزادی و برای تماشای بازی ایران و اسپانیا ما شاهد هیچ‌گونه رفتار غیرمتعارفی نبودیم. یعنی اینکه فضایی با نشاط و شاداب همراه با تخلیه هیجانات ایجاد شد اما اتفاقی نیفتاد؛ پس ما در این مسیر می‌توانیم گام برداریم و برای نشاط همگانی و خانوادگی مردم در کنار هم برنامه‌ریزی کنیم که البته این موضوع برنامه‌ریزی شده نبود و در واقع جوششی ذاتی بود از وجود مردم.
او در ادامه افزود: وجود گرانی‌ها، افزایش قیمت‌ها، مشکلات اجتماعی، روحی، روانی و اقتصادی که برجامعه حکمفرماست و استقبال مردمی از تماشای بازی‌های تیم ملی به‌صورت همگانی به ما گوشزد می‌کند که جامعه به‌شدت نیاز به شادی، امید و چنین برنامه‌های دسته‌جمعی دارد.
این عضو شورای شهر تهران در ادامه گفت: باید به استقبال مردم برای حضور در ورزشگاه آن هم به‌صورت خانوادگی از دو جهت نگاه کرد؛ نیازی که واقعی است و در جامعه به‌شدت احساس می‌شود و البته پاسخی که داده شد و امیدواریم که ما شرایط پاسخگویی به چنین نیازهایی را فراهم کنیم و نگرانی بابت شادی و نشاط مردم نداشته باشیم. به‌خصوص اینکه جنس این شادی با شادی‌هایی که قراردادی و برنامه‌ریزی شده است متفاوت بوده چرا که جنس این شادی در ذاتش وجود دارد. این شادی‌ها یک حس و غرور ملی را با خود داشت متناسب با نام بزرگ ایران. اسم ایران بدون شک غرورآفرین است. ایران کشوری است که جغرافیا، تاریخ، فرهنگ و اندیشه دارد و این خود مسئله مهمی است و هر جا نام ایران مطرح می‌شود بدون شک حس غرور ایجاد و با آن همراه می‌شود.»
مسجدجامعی گفت: «فوتبال و بازی‌های تیم ملی در جام جهانی چون از حیثیت نام ایران در عرصه بین‌المللی دفاع می‌کند مردم آن را دوست دارند و برای آن شادی و نشاط برپا می‌شود. مگر ما چند تمدن مانند ایران داریم. ایران با تمدنی چند هزار ساله است و این برای مردم مهم است که چه کسانی از این حثیت ملی دفاع می‌کنند؛ به همین سبب به‌نظر من همین عامل باعث شده که نشاط و شادمان مردم در این روزها از جنسی متفاوت باشد؛ شادی‌ای که در بستر خود و بدون حضور مسئولان حرکت کرده و جریانی ایجاد شده که مطالبه آن شادی و نشاط و سرزندگی برای مردم بود.
فرصت بازی تیم ملی برای شادی خانوادگی
سیدفرید موسوی، سخنگوی فراکسیون ورزش مجلس با اشاره به حضور خانواده‌ها در ورزشگاه آزادی برای تماشای مسابقه فوتبال ایران و اسپانیا، گفت: این حضور نشان داد نگرانی‌هایی که درخصوص حضور زنان در کنار مردان در ورزشگاه وجود دارد منطبق بر واقعیت نیست چرا که مردم ارزش‌های ملی و دینی را می‌دانند. او در گفت‌وگو با همشهری گفت: واقعیت آنچه در ورزشگاه آزادی ایجاد شده را باید از حاضران پرسید ولی آنچه من شخصا تجربه کردم شادی و رضایت مردم بود. خدا را برای دیدن لبخند رضایت مردم شاکر هستم. خیلی‌ها در مورد حضور خانواده‌ها در استادیوم نگرانی‌هایی داشتند و هنوز دارند ولی تجربه مشاهده بازی ایران و اسپانیا در استادیوم آزادی خط بطلانی بر نگرانی‌هاست.
او در ادامه گفت: امیدوارم دوستانی که نگران هستند با استناد به این تجربه کم‌کم امکان تداوم حضور زنان و خانواده‌ها در ورزشگاه را فراهم کنند. امروزه ورزش تنها کارکرد ورزشی ندارد. نقش ورزش در حوزه نشاط اجتماعی و ایجاد همدلی و یکپارچگی ملی بسیار حائز اهمیت است. بودن خانواده‌ها در کنار هم همیشه مغتنم و ارزشمند است. امروز ما بیش از هر زمان دیگری به نشاط اجتماعی و همبستگی ملی نیاز داریم. قطعا ورزش و به‌خصوص حضور ایران در جام جهانی نقطه عطفی است و ما باید از امکان موجود بیشترین استفاده را برای افزایش همدلی و نشاط و تقویت سرمایه اجتماعی در جامعه ببریم.
نماینده مردم تهران با ابراز امیدواری از تکرار چنین تصمیمی گفت: اخبار جسته و گریخته نشان می‌دهد که باز هم شاهد چنین تجربه‌‌ای خواهیم بود و امیدوارم دست‌اندرکاران ورزشگاه آزادی نیز شرایط و امکانات تماشای بازی ایران و پرتغال را نیز فراهم کنند. به هر حال حضور خانواده‌ها امکانات متفاوتی می‌خواهد. اگرچه شیرینی حضور و لذت مردم از تماشای بازی هفته گذشته، ضعف در کیفیت پخش بازی را کمرنگ کرد ولی امیدوارم در بازی بعدی مسئولان ورزشگاه کیفیت امکانات را بهبود ببخشند. گفتن این نکته ضروری است که بخشی از خوشحالی مردم ناشی از بازی خوب تیم ملی بود و این جای تشکر دارد.
بودن خانواده‌ها در کنار هم و شادی عمومی
مصطفی اقلیما، رئیس انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران با اشاره به ورود خانواده‌ها به ورزشگاه، گفت: برای اینکه شادی به بخش مهمی از خانواده‌های ایرانی برگردد بهترین راه بودن اعضای خانواده در کنار یکدیگر است و این موضوع می‌تواند در استادیوم فوتبال، هنگام مسابقات والیبال و بسکتبال و دیگر مسابقات ورزشی اتفاق بیفتد. البته این اتفاق باید دائمی باشد نه اینکه برای عده محدودی مثلا 20یا 30هزار نفر بلیت فروخته شود و در آخرین لحظات هم اعلام شود که رفتن به ورزشگاه لغو شده و عده‌ای به خانه‌هایشان برگردند و تنها عده کمی بتوانند به ورزشگاه بروند. ضمن اینکه رفتن به ورزشگاه حق تمام ایرانیان است و اینکه برای یکی دو بازی اجازه ورود خانواده‌ها به ورزشگاه را بدهیم و برای آنها از طریق تلویزیون فوتبال را به نمایش بگذاریم کار چندان بزرگی نکرده‌ایم. او با بیان اینکه ما کمترین شادی را در کشورمان داریم، گفت: آرامش جامعه در گرو آرامش مردم است و یکی از نیازهای اصلی مردم هم شادی است. البته امیدوارم که دستگاه‌ها و نهادهای تصمیم‌گیرنده هم هماهنگ‌تر عمل کنند و شاهد نباشیم که مجوز ورود خانواده‌ها به مکانی داده شود و بعد دستگاه دیگری با آن مخالفت کند. به گفته او زمانی که مردان درکنار زنان و دیگر اعضای خانواده‌یشان در ورزشگاه‌ها و استادیوم‌های ورزشی حضور پیدا می‌کنند، رفتارهای هنجارشکنانه خود را رعایت کرده و سعی می‌کنند تا مشکلی به‌وجود نیاید. این مسئله در مورد زنان هم صدق می‌کند. اگرخانواده‌ها در کنار هم باشند کمتر شاهد بروز مشکلات هستیم.
بن‌بست‌ها را باید حل کرد
آذر منصوری، فعال سیاسی و حقوق زنان به حضور زنان و خانواده‌ها در ورزشگاه آزادی برای تماشای بازی ایران و اسپانیا اشاره کرد و گفت: این حضور شاهدی بر این ماجرا بود که نه‌تنها نگرانی‌های چندین ساله برای حضور زنان به‌عنوان نیمی از کشور در رویدادهای بزرگ ملی همچون ورزش بی‌مورد است بلکه ضریب امنیت اجتماعی، نشاط جمعی و همبستگی گروهی را به نقطه اوج خود رساند و باعث شادی تک تک اعضای خانواده‌های حاضر شد. او خواستار تسهیل حضور زنان در ورزشگاه‌ها شد و افزود: چه چیزی بهتر از حضور مطمئن زنان در کنار خانواده، فرزندان و دوستانشان در استادیوم‌ها وجود دارد؛ این موضوع حقوق از دست رفته‌ای است که به آنها بازگردانده می‌شود.
این فعال حقوق زنان درباره لزوم حضور بانوان در ورزشگاه‌ها گفت: سال‌هاست که به‌دلیل نگاه‌های صرفا سیاست زده و یک سویه، زنان اجازه تماشای فوتبال را در استادیوم ندارند و متأسفانه هرگونه تلاش برای تغییر این نگاه به بن بست ختم می‌شود؛ درحالی‌که این شکل از سیاستگذاری که برای شهروندان در هر حرکت اجتماعی ولو کوچک و ابتدایی تصمیم‌گیری شود، به تحقیر آنها ختم شده و احساس نارضایتی شدیدی ایجاد کرده است. وی ادامه داد: تبعات و تأثیرات منفی این ممانعت‌ها و تصمیم‌گیری‌های سختگیرانه در جامعه کمتر از مشکلات معیشتی و اقتصادی نیست و علاوه بر نارضایتی اجتماعی مستمر، بهانه پر و پیمان و جذابی را دست مخالفان در هر جای دنیا داده تا به وسیله آن ایران را هدف آماج حمله‌ها قرار دهند. منصوری با تأکید بر اینکه باید نظام در همه عرصه‌های سیاستگذاری عمومی کشور، حق تشخیص، تصمیم‌گیری و انتخاب را به شهروندان بدهد، تأکید کرد: در این صورت خواهیم دید که شهروندان چگونه خود براساس عرف جامعه و عفت عمومی عمل خواهند کرد بدون اینکه نیازی به ابزارهای کنترل‌کننده یا بازدارنده امنیتی باشد.
تفکیک جنسیتی در استادیوم‌ها برداشته شود
سیدحسین سراج‌زاده، رئیس انجمن جامعه‌شناسی گفت: هم‌اکنون ایران جزو معدود کشورهایی است که در جهان محدودیت ورود خانم‌ها به ورزشگاه را دارد و حتی شاهد هستیم که عربستان هم این محدودیت‌ها را برداشته است. ما در زمانه‌ای زندگی می‌کنیم که کلیشه‌های سنتی مبنی بر تقسیم کار جنسیتی و محدودیت حضور زنان در عرصه‌های عمومی از بین رفته و خوشبختانه در کشور ما هم زنان در همه عرصه‌های اجتماعی و سیاسی حضوری فعال دارند؛ البته محدودیت‌هایی هست؛ به تعبیری سقف شیشه‌ای برای جلوگیری از ارتقا و بالا رفتن از یک حدی همچنان وجود دارد. او افزود: از لحاظ قانونی، نظری و حتی عرفی تقسیم کار جنسیتی مبنی بر عدم‌حضور زنان در حوزه عمومی در جامعه ما هم از بین رفته است و این استثنا که زنان در ورزشگاه‌ها نمی‌توانند حضور داشته باشند و شرکت کنند اصلا در شرایط حاضر کارکردی ندارد. چه بسا اینکه این عدم‌حضور بانوان و خانواده‌ها باعث شده برخی پدیده‌های نابهنجار در ورزشگاه‌های کاملا مردانه ما رخ دهد. او با اشاره به اینکه حضور زنان و خانواده‌ها برای تماشای بازی ایران و اسپانیا در استادیوم آزادی خوشحال‌کننده بود، گفت: ورود بانوان و خانواده‌ها در کنار هم در استادیوم آزادی برای دیدن بازی ایران و اسپانیا سبب شد که در این زمینه یک گام به جلو برداشته شود و به سمت رفع این محدودیت حرکت کنیم تا استادیوم‌ها هم مانند پارک‌ها، فضاهای شهری و... فضایی برای همه و بدون تفکیک‌های جنسیتی باشد.
رئیس انجمن جامعه شناسی ایران در ادامه افزود: تفکیک جنسیتی می‌تواند مقداری شکاف‌های جنسیتی و گاهی اوقات تقابل‌های جنسیتی را تشدید کند؛ در مقابل هر چه تنش‌ها کمتر باشد ارتباط، تعامل، همکاری و احترام متقابل بدون شک در جامعه بیشتر خواهد شد. او همچنین گفت: همه مسابقات با بعد ملی و بین‌المللی می‌تواند به فرصت و فضایی برای نشاط عمومی تبدیل شود و چه بهتر که از این ظرفیت برای نزدیکی خانواده‌ها و شادی عمومی بهره گرفته شود. اگر پدیده‌های ملی همراه با حضور خانواده‌ها باشد بدون شک تأثیر قابل ملاحظه‌ای حتی در کاهش افسردگی و غمگین بودن افراد دارد و به استحکام خانواده‌ها کمک خواهد کرد، چیزی که جامعه جوان ما به‌شدت به آن نیاز دارد.
نایب‌رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس از حضور در استادیوم آزادی به همشهری می‌گوید:
تماشای فوتبال در استادیوم حق همه مردم است
سیده فاطمه ذوالقدر، نایب‌رئیس فراکسیون زنان مجلس و کمیسیون فرهنگی، با اشاره به تجربه خوب حضور خانواده‌ها در ورزشگاه آزادی در زمان برگزاری بازی ایران-اسپانیا گفت:حضور اعضای خانواده و زنان برای تماشای بازی ایران- اسپانیا در کنار یکدیگر در ورزشگاه آزادی تجربه سالم و خوبی برای مردم و مسئولان بود و این مسئله یک حق برای تمام ایرانیان است. او که خود برای تماشای بازی ایران و اسپانیا به استادیوم آزادی رفته بود و تصویرش در کنار چند نفر از نمایندگان دیگر در شبکه‌های اجتماعی بارها باز نشر شده، در گفت‌وگو با همشهری افزود: تجربه تماشای بازی تیم ملی کشورمان در کنار هم و با خانواده‌های ایرانی بسیار مهیج بود و ما هم کنار دیگر خانواده‌ها شادی می‌کردیم؛ همه افراد حاضر در استادیوم با هم نگران بودند و در لحظه‌های شادی هم شریک بودند و هیچ اتفاق ناخوشایندی نیز به‌وجود نیامد و خانواده‌ها بدون هیچ‌گونه تنش و ناراحتی در کنار یکدیگر بازی ملی‌پوشان را تماشا کردند و شاهد یک فضای بسیار جالب از نظر ملی بودیم.
او با انتقاد از اینکه تصویر پخش شده از استادیوم کیفیت مناسبی را نداشت، گفت: با وجود اینکه پخش تصویر چندان کیفیت نداشت ولی حدود 30هزار نفر به تماشای فوتبال در استادیوم در کنار هم نشستند و در نهایت هم با نظم و با راهنمایی نیروی انتظامی و مسئولان ورزشگاه، محل را ترک کردند.
ذوالقدر با اشاره به پیگیری‌هایی که از روزهای قبل از آغاز بازی برای باز کردن در ورزشگاه به روی خانواده‌ها انجام شده بود، اظهار داشت: فراهم کردن هر چه سریع‌تر زیرساخت‌هایی همچون سرویس‌های بهداشتی مجزا، نمازخانه و در نهایت سکوها و مسیرهای ورود و خروج مجزا برای بانوان و آقایان می‌تواند شرایط را برای ورود خانم‌ها به استادیوم بهتر از گذشته فراهم کند تا خانواده‌ها در کنار یکدیگر و در فضای بهتری به تماشای فوتبال بنشینند.
نایب‌رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس تأکید کرد: اعتماد‌سازی برای ورود خانواده‌ها به استادیوم باید انجام شود و در آینده نیز این اقدام انجام شود چرا که حضور خانواده‌ها در کنار یکدیگر در زمانی که با از هم گسیختگی خانواده‌ها و دور بودن اعضای خانواده‌ها از هم روبه‌رو هستیم می‌تواند به‌عنوان تفریحی سالم درنظر گرفته شود. ذوالقدر با اشاره به سخنان مقام معظم رهبری درخصوص توجه به اصل خانواده و یکپارچگی خانواده‌ها، گفت: جامعه در زمان حاضر نیاز به تزریق شادی و نشاط دارد، زمانی‌که خانم‌ها در کنار آقایان در ورزشگاه حضور پیدا می‌کنند آقایان هم بیشتر بر رفتار خود کنترل و نظارت می‌کنند. زمانی که خانواده‌ها با هم به ورزشگاه می‌آیند می‌توانند فضای خوبی را در کنار یکدیگر داشته باشند و این موضوع به ایجاد همبستگی خانواده‌ها کمک بسیاری می‌کند و باعث می‌شود که کانون‌های خانواده‌ها گرم‌تر شود و اعضای خانواده از فرزندان گرفته تا پدر و مادرها در کنار هم به شادی و تفریح بپردازند؛ اتفاقی که هم‌اکنون در کشور چندان که باید شاهد آن نیستیم. وی با بیان اینکه شادی و سرزندگی حق همه خانواده‌های ایرانی است، افزود: طی یکی دو روز آینده شورای تأمین استان تهران درخصوص بازی ایران و پرتغال و تماشای آن در استادیوم آزادی جلسه خواهد داشت و تصمیم‌گیری می‌کند که آیا خانواده‌ها می‌توانند دوباره به استادیوم بروند یا خیر و البته بعید است که با توجه به تجربه خوب بازی ایران- اسپانیا با تماشای خانوادگی این مسابقه موافقت نشود. اما انتظار داریم تا حداقل‌های زیر ساختی برای ورود خانواده‌ها به ورزشگاه فراهم شود.
در همینه زمینه :
تاریخ اندیشه
تاریخ اندیشه
