کرونا نوبل‌‌گرفت

زهرا خلجی-روزنامه‌نگار

فصل معرفی برندگان جایزه نوبل رسیده است. معرفی برندگان نوبل در رشته‌های مختلف به‌صورت جداگانه در روزهای مختلف انجام می‌شود. روز گذشته صاحبان جایزه نوبل فیزیک از سوی این آکادمی معرفی شدند و قبل‌تر از آن برندگان نوبل پزشکی جایزه خود را دریافت کرده‌اند. به ادعای آکادمی نوبل، این جایزه در واقع به افرادی می‌رسد که بیشترین خدمت را در سال به مردم کرده باشند.
در این زمینه، به انتخاب هیأت داوران، جایزه نوبل فیزیک‌ به 3 دانشمند به‌دلیل به‌کار بستن روش‌های تجربی برای تولید پالس‌های بسیار کوتاه آتوثانیه‌ای نور به‌منظور مطالعه روی رفتار الکترون در ماده اعطا شد.

3برنده مشترک فیزیک
«پیر آگوستینی» از دانشگاه ایالتی اوهایو در ایالات‌متحده، «فرانس کراوس» از مؤسسه اپتیک کوانتومی ماکس‌پلانک و «آن لوئیلیه» از دانشگاه لوند در سوئد برنده این جایزه که ارزش نقدی آن یک میلیون دلار است، شدند. این 3نفر پیش از این نیز به‌عنوان برندگان جایزه ولف فیزیک معرفی شده بودند. سال گذشته نیز‌ 3دانشمند به‌طور مشترک صاحب جایزه نوبل فیزیک شدند. علت اعطای جایزه به آنها نیز اثبات این نکته بود که ذرات ریز می‌توانند حتی درصورت جدا‌شدن از یکدیگر ارتباط خود را حفظ کنند. از سال۲۰۱۶ تاکنون جایزه‌ای در حوزه مواد متراکم و فیزیک اتمی، مولکولی و نوری در نوبل به فیزیک‌دان‌ها‌ داده نشده بود.

کرونا، نوبل را به مخترعان واکسن رساند
جایزه فیزیک یک روز پس از آن معرفی شد که «کاتالین کاریکو» مجارستانی-آمریکایی و«درو وایزمن» آمریکایی جایزه نوبل پزشکی را به‌دلیل اکتشافاتی که باعث ایجاد واکسن‌های mRNA علیه کووید-19 شد، دریافت کردند. کووید-19 که همچنان در حال انتشار و بالا‌بردن آمار مبتلایان است، باعث شد تا واکسن‌های مختلفی ‌علیه‌اش در سراسر دنیا ساخته شود. یکی از مهم‌ترین واکسن‌ها بر پایه فناوری mRNA بود که یک نوآوری و انقلاب در دنیای پزشکی به‌حساب می‌آید. از این جهت جایزه نوبل فیزیولوژی یا همان پزشکی به 2دانشمندی اعطا شد که فناوری ساخت واکسن‌های mRNA کووید را توسعه دادند. این فناوری قبل از همه‌گیری در دست آزمایش بود، اما اکنون به میلیون‌ها نفر در سراسر جهان داده شده است تا از آنها در برابر‌ کووید-19 محافظت کنند. استفاده از ‌ این واکسن در حال حاضر برای سایر بیماری‌ها ازجمله سرطان هم در دست تحقیق است.

نجات‌دهنده جان انسان
کمیته جایزه نوبل‌ دلیل اعطای نوبل پزشکی به مخترعان واکسن mRNA را سرعت بی‌سابقه ساخت واکسن در یکی از بزرگ‌ترین دوران‌های تهدیدات سلامت انسان عنوان کرد. واکسن‌ها سیستم ایمنی را برای شناسایی و مبارزه با تهدیداتی مانند ویروس‌ها یا باکتری‌ها آموزش می‌دهند. فناوری واکسن سنتی براساس نسخه‌های مرده یا ضعیف‌شده ویروس یا باکتری اصلی یا با استفاده از قطعات عامل عفونی است. در مقابل، واکسن‌های اسید ریبونوکلئیک پیام‌رسان (mRNA) با رویکردی کاملا متفاوت عمل می‌کنند. در طول همه‌گیری کووید، واکسن‌های تولید شرکت‌های بزرگ دارویی ازجمله مدرنا و فایزر هر دو براساس فناوریmRNA بودند. پروفسور کاریکو و پروفسور وایزمن در اوایل دهه‌1990 زمانی که در دانشگاه پنسیلوانیا، در ایالات متحده کار می‌کردند، به تحقیق روی پلتفرم mRNA به‌عنوان یک پشتوانه علمی علاقه‌مند شدند.‌

مکث
شیمیست‌ها در انتظار نوبل
طبق اعلامیه‌های آکادمی نوبل، جایزه دانشمندان شیمی نیز امروز معرفی خواهد شد. پیش‌بینی برندگان نوبل چندان کار راحتی نیست. سال گذشته این جایزه به کارولین برتوزی، مورتن ملدال و کارل بری شارپلس به پاس تلاش‌هایشان برای توسعه ساختار عملکردی شیمی (شیمی کلیک) و شیمی بیواورتوگونال اهدا شد. این جایزه برای آسان‌کردن فرایندهای دشوار است.شیمی کلیک(Click chemis‌try) عبارتی است که برای نخستین‌بار توسط کارل بری شارپلس در سال‌۲۰۰۱ برای واکنش‌های با راندمان بالا اختصاص داده شد. بری شارپلس در سال‌۲۰۰۱ نیز برنده جایزه نوبل شیمی شده بود.