روایت تهران
ردپای خالق من یار مهربان در مدرسه عظیمیه
سال 1292شمسی مردم زاویه مقدسه حضرت عبدالعظیم شهر‌ری در روزنامه برق شرحی درباره نداشتن مدرسه نوشتند و درخواست راه‌اندازی مدرسه را کردند. شیخ‌الاسلام ری، ماهی 50تومان از درآمد آستانه را یک‌سال برای این کار اختصاص داد و از وزارت معارف تقاضای یک باب مدرسه رایگان دولتی به نام عظیمیه کرد و وزارت معارف این پیشنهاد را پذیرفت و پس از فراهم‌کردن تمام وسایل لازم در آذر‌ماه همان سال مدرسه افتتاح شد. در روز افتتاح مدرسه، در قصبه حضرت عبدالعظیم، بزرگان شهر و رؤسای وزارتخانه‌ها به مدرسه دعوت شدند و در حضور آنها نیر‌الملک، معاون وزارت معادن و وزارت معارف در باب ترغیب اهالی برای شرکت در امور مدرسه سخنرانی کرد. معلم معروفی که مدتی در این مدرسه تدریس کرد، عباس یمینی شریف، شاعر شعر معروف من یار مهربانم بود. او از سال 1324شمسی مدیریت این مدرسه را برعهده داشت و در همان سال مقطع دبیرستان این مدرسه را راه‌اندازی کرد.
مدرسه‌ای برای حمایت از ایتام مستعد
مدرسه مکتب صدوق در سال1351به تاسی از جامعه تعلیمات اسلامی و با همفکری گروهی از همفکران تاسیس شد. مهم‌ترین هدف از راه‌اندازی این مدرسه ترویج معارف اسلامی بود. این روند تا سال 1357ادامه پیدا کرد و با پیروزی انقلاب اسلامی مدرسه مکتب صدوق دولتی اعلام شد. سال 1368همزمان با طرح ایجاد مدارس غیرانتفاعی و با نام 22بهمن57 این مدرسه دوباره احیا شد. هدف در دوره جدید جذب دانش‌آموزان یتیم مستعد بود که تا سال 1380بر همین روال اداره می‌شدو همه هزینه‌های آن از طریق مؤسسان پرداخت می‌شد. اما از سال 1380تا‌کنون علاوه بر دانش‌آموزان یتیم و بی‌سرپرست مستعد، دانش‌آموزان غیرایتام هم نام‌نویسی می‌شوند.
جلال‌آل‌احمد در فردوس
دبیرستانی که امروزه به نام «جلال آل‌احمد» شناخته می‌شود به یاد نویسنده ایرانی که روزگاری در این مدرسه معلم بوده، نامگذاری شده است. تاریخ تاسیس این دبیرستان به سال 1316برمی‌گردد. وزارت فرهنگ و معارف به دستور علی‌اصغر حکمت، وزیر وقت فرهنگ و معارف کشور، عمارت باغ‌فردوس را در سال1316، برای تأسیس یک مرکز آموزشی در اختیار گرفت. سال۱۳۲۸ شمسی، بخش جنوبی محوطه باغ فردوس به‌عنوان دبیرستان شاهپور، از بخش اصلی آن تفکیک شد. دهه‌های ۱۳۲۰ و ۱۳۳۰ شمسی را می‌توان دوران شکوفایی این دبیرستان دانست. در این دوره جلال‌آل‌احمد، نویسنده معاصر، تدریس ادبیات را در این دبیرستان برعهده داشت. او بعدها کتاب «مدیر مدرسه» را نوشت که به خاطرات دوران معلمی‌اش مربوط بود. محمود گلابدره‌ای، داستان‌نویس معاصر نیز از شاگردان جلال‌آل‌احمد بود. او خاطرات تحصیل در دبیرستان شاهپور و ارتباط با آل‌احمد را در رمانی به نام «آقا‌جلال» منتشر کرده است. دبیرستان کنونی جلال آل‌احمد در ضلع جنوبی محوطه باغ فردوس تجریش است.
درایت آقا سیدابراهیم در راه‌اندازی یک مدرسه
داستان ساخت قدیمی‌ترین مدرسه اوین با کم‌آبی مزارع محله اوین گره خورده است. مهدی اعرابی، تهران‌پژوه، می‌گوید: «سال1305زمانی که قنات مزرعه باقره (باقرآباد) در غرب رودخانه اوین با کم‌آبی مواجه شد، با درایت و تلاش آقاسیدابراهیم و آقا‌سیدمصطفی، 2تن از ریش‌سفیدان روستای اوین آب به قنات‌های اوین جاری شد. شهریور 1305جشنی در اوین با حضور تیمور تاش، وزیر دربار، علی‌اکبر داور و خلیل‌خان ثقفی، وزیر معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه برپا شد. آقاسیدابراهیم فرصت را غنیمت شمرد و درخواست تاسیس مدرسه دولتی را مطرح کرد. با موافقت وزیر معارف، چند‌ماه بعد اوین صاحب مدرسه شد. به موجب نامه شماره 6204مورخ 15/10/1305، نخستین مدرسه دولتی اوین در پاییز 1306با 2کلاس اول و دوم پسرانه آغاز به‌کار کرد. مکان فعالیت این مدرسه در ابتدای کوچه آسیاب و در منزل مشهدی حاجی وزوا بود و دانش‌آموزان از روستا‌های درکه، ونک، فرحزاد، اسدآباد و ولنجک به اوین می‌آمدند. مدیر و معلم مدرسه مرحوم شیخ مصطفی صالحی، پدر مرحوم عباس صالحی بود که دعای سحر با صوت او معروف است.»
هیاهوی دانش‌آموزان در کوچه مدرسه
کوچه شهید محمد عزآبادی در محدوده منطقه 10که به کوچه مدرسه نیز معروف است، یکی از متفاوت‌ترین کوچه‌های تهران به شمار می‌رود؛ جایی که روزگاری میزبان 14مدرسه بود و اکنون 11مدرسه دوره دبستان در این کوچه فعال است. داستان ساخت این مدارس به 7دهه پیش برمی‌گردد. وقتی محمد کریم پیرنیا، پدر معماری سنتی ایران در روند اجرای طرح ساخت مدارس ارزان‌قیمت، 14مدرسه در این کوچه بنا کرد تا کوچه مدرسه به یکی از متمایزترین کوچه‌های تهران تبدیل شود. علاوه بر مدارس این کوچه، پیرنیا بین سال‌های ۱۳۳۲ تا ۱۳۴۵ بیش از 300مدرسه ارزان‌قیمت دیگر ساخت که بیشتر آنها در محله‌های تهرانپارس و نارمک بنا شدند. کوچه مدرسه اگرچه تغییر نام داده است اما هنوز با فرا رسیدن ماه مهر به یکی از منحصربه‌فردترین کوچه‌های این شهر تبدیل می‌شود.
در همینه زمینه :
