مهار تورم با کاهش رشد نقدینگی

رضا کربلائی- روزنامه‌نگار

نرخ رشد نقدینگی براساس اعلام بانک مرکزی دنده عقب گرفته و با 10.9واحد درصد کاهش نسبت به مرداد سال گذشته به 26.9درصد در مردادماه رسیده است. اگر این روند در ماه‌های آینده ادامه پیدا کند، این احتمال وجود دارد که نرخ تورم هم روندی نزولی را تجربه کند. نرخ هدف‌گذاری شده رشد نقدینگی از سوی بانک مرکزی 25درصد در سال1402 تعیین شده و مهم‌ترین برنامه این است که جلوی تبدیل پایه‌پولی به نقدینگی گرفته شود تا تورم مسیری صعودی را در پیش نگیرد.
به‌گزارش همشهری، چند روز پس از انتشار با تأخیر برخی متغیرهای پولی در فروردین1402 که نشان از رشد 45درصدی پایه پولی حکایت می‌کرد، بانک مرکزی در واکنش به انتقادها از روند چاپ پول یک گزارش جدید منتشر کرد که براساس آن با وجود روند فزاینده پایه پولی، نرخ رشد نقدینگی به‌عنوان متغیر اثرگذار بر نرخ تورم روند نزولی داشته و به کانال هدفگذاری شده نزدیک شده است.
با این حال سیاستگذار پولی برای جلوگیری از صعودی شدن نرخ تورم، درصدد تشدید کنترل ترازنامه بانک‌هاست و مصمم است تا با بهبود نسبت کفایت سرمایه آنها از تبدیل پول‌های داغ و تازه منتشر شده به نقدینگی و در نتیجه از ایجاد تورم جلوگیری کند.

پیام پولی به بازارها
روایت رسمی بانک مرکزی از روند تحولات نرخ رشد 12ماهه نقدینگی این است که در نتیجه تدوین و اجرای برنامه پولی و تعیین هدف رشد نقدینگی برای سال‌های 1401 و 1402 به همراه پیگیری جدی سیاست کنترل مقداری رشد ترازنامه بانک‌ها و جریمه بانک‌های متخلف از حدود تعیین شده، رشد 12ماهه نقدینگی از 42.8درصد در مهر1400 به 26.9درصد در مرداد امسال رسیده است.
این نهاد دلیل عقب‌گرد دوباره رشد نقدینگی را اجرای دقیق سیاست تثبیت اقتصادی با هدف مهار تورم و ثبات در بازار توصیف می‌کند و با این شرایط تغییر نرخ پایه ارز در معاملات از 28هزارو500تومان به نرخ نیمایی این فرضیه را تقویت می‌کند که ممکن است در نیمه دوم سال وضعیت تغییر کند و چالش اصلی بانک مرکزی این خواهد بود که رشد نقدینگی را در ماه‌های باقیمانده سال1402 در محدوده 25درصد حفظ کند. این گزارش می‌افزاید: در 5ماهه اول سال‌جاری، نقدینگی معادل 8.1درصد قد کشیده که این رقم به میزان قابل توجهی کمتر از رشد نقدینگی هدف‌گذاری شده برای 5ماهه اول سال1402 است.
دفاعیه بانک مرکزی این است که سیاست تعدیل گردش نقدینگی باعث شده تا رشد 12ماهه پول در مرداد امسال نسبت به مرداد سال گذشته 14.3درصد کم شود و به 41.3درصد برسد و نسبت پول به نقدینگی در مرداد با 6دهم درصد کاهش نسبت به پایان سال گذشته به 25.1درصد تنزل یابد.

اختلاف نظر بر سر چاپ پول
با گذشت چند روز از انتشار دیرهنگام متغیرهای کلان پول همچنان اختلاف نظر بر سر معمای رشد 45درصدی پایه پولی در فروردین امسال ادامه دارد و مدافعان دولت می‌گویند مهم این است که این رشد پایه پولی به نقدینگی منجر نشده و زنگ خطری برای تورم نیست اما منتقدان بر این نظر هستند که رشد پایه پولی با تأخیر چندماهه اثر خود را بر رشد نقدینگی نمایان می‌سازد. راه برون‌رفت از این چالش اما این است که بانک مرکزی با انتشار بموقع داده‌ها و متغیرهای کلان پولی به‌ویژه گزارش تحولات ماهانه متغیرهای پولی و بازده بازارها، جلوی گمانه‌زنی‌ها را بگیرد و شفاف به ابهام‌ها پاسخ دهد چرا که همچنان این سؤال جدی مطرح است که چرا سهم 19درصدی بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی از رشد پایه پولی در فروردین پارسال به 77درصد در فروردین امسال رسیده و چه برنامه‌ای برای جلوگیری از خلق پول توسط بانک‌های ناتراز دارد؟ چرا‌که 34.7درصد از 45درصد رشد پایه پولی فروردین امسال ریشه در همین اضافه برداشت و بدهی سنگین بانک‌ها به بانک مرکزی دارد. از نظر بانک مرکزی دلیل اصلی رشد بدهی بانک‌ها و ناترازی آنها، فشار مضاعف ناشی از تسهیلات تکلیفی است اما چندی قبل وزیر اقتصاد این گزاره را رد کرده بود.

عبور نقدینگی از 7000همت
حجم نقدینگی در پایان فروردین امسال براساس اعلام بانک مرکزی به حدود 6419هزار میلیارد تومان رسیده بود که با احتساب نرخ رشد این متغیر پولی در 4‌ماه اخیر برآورد همشهری این است که حجم نقدینگی از مرز 7236هزار میلیارد تومان عبور کرده و باید دید در نیمه دوم سال افسار نقدینگی کشیده می‌شود؟ گذشته از اینکه بانک مرکزی باید تلاش کند تا حجم پول در گردش و سهم آن از کل نقدینگی را کاهش دهد و تا پایان سال به زیر 20درصد برساند.‌