فوق‌العاده

جواد نصرتی:



در آینه تاریخ

«گزارش» 40 ساله شد

تماشاگرانی که در دهه 50 به میدان انقلاب فعلی می‌رفتند و از سینمای ضلع شمالی میدان سردر‌ می‌آوردند، می‌دانستند که قرار نیست در این سینما فیلم متعارف و معمولی ببینند. سینما کاپری (بهمن فعلی) از سال 48 و با اکران فیلم «گاو» مهرجویی به سینمای متفاوت ایران تبدیل شده بود؛ سینمایی که در آن معمولاً محصولات موج نوی سینمای ایران به نمایش درمی‌آمد. گاهی وقت‌ها فیلم‌ها آن قدر متفاوت بودند که برخی تماشاگران برای نشان‌دادن نارضایتی‌شان زخم‌های عمیقی بر پیکر صندلی‌های سینما وارد می‌کردند؛ اتفاقی که سر اکران «مغول‌ها»‌ی پرویز کیمیاوی رخ داد. 23 خرداد 57 اما فیلمی در کاپری به نمایش درآمد که گرچه شباهتی به هیچکدام از محصولات سینمای ایران نداشت اما آنقدر زنده و واقعی بود که معدود تماشاگران گذری سینما کاپری را هم با خود درگیر کند. «گزارش» عباس کیارستمی با به تصویر کشیدن مشکلات خانوادگی زوجی از طبقه متوسط (که عموماً سینمای ایران توجهی به آن نداشت) در میانه دغدغه‌های شخصی کارگردان و خواست تهیه‌کننده می‌‌ایستد. سر و شکل حرفه‌ای فیلم  آن را کلاسیک‌تر از همه آثار کیارستمی از کار درآورد.


کیارستمی جوان در اولین فیلمی که برای اکران عمومی ساخت از فضای سینمای کانونی قدری فاصله گرفت و ذوق و سلیقه‌اش را با آنچه بهمن فرمان‌آرا، تهیه‌کننده فیلم می‌خواست همراه کرد. این همراهی توازنی را به «گزارش» بخشید که نتیجه‌‌اش فیلمی، هم کیارستمی‌وار و هم قصه‌گو بود. در گزارش، فیلمساز به گوهر باورپذیری دست یافته و جنس واقع‌گرایی اثر و نگاه ویژه‌اش به طبقه متوسط آن را به فیلمی یگانه در کارنامه سازنده‌اش بدل کرده است. یکی از بهترین‌های کیارستمی که حتی مخالفان سرسخت سینمایش هم نمی‌توانند تحت تأثیرش قرار نگیرند، گزارش دقیق و بی‌‌کم‌وکاست از لحظه‌های زندگی عادی آدم‌های معمولی طبقه متوسط همانقدر که واقعی است دراماتیک هم هست. کاری دشوار که کیارستمی جوان با ذهن خلاقش به خوبی از پس آن برآمده است. 40 سال پیش در چنین روزی گزارش چشم تماشاگران را در سینما کاپری خیره کرد و امروز هم که فیلم را ببینیم می‌توانیم بر تداوم طراوت و پویایی‌اش شهادت بدهیم.