نسبت برنامه هفتم با زندگی مردم

یکی از کلیدواژه‌های سخنان رئیس‌جمهور در معرفی برنامه هفتم توسعه، مردم‌پایه بودن آن بود؛ محوری که در بخش‌های گوناگون این برنامه اعم از اقتصادی و فرهنگی به چشم می‌خورد؛ تاجایی که در برخی از بخش‌های اهداف تعیین‌شده ارتباط تنگاتنگی با جامعه و مردم دارد. در این گزارش نقش مردم در برنامه هفتم توسعه و ارتباط ملموس اهداف تعیین‌شده با مردم در ۱۰حوزه اصلی بررسی شده است.

اقتصاد
مردمی‌سازی اقتصاد
دستگاه‌های اجرایی موظفند تمامی شرکت‌های متعلق به خود اعم از شرکت‌های تولیدی، خدماتی و بازرگانی، به استثنای مواردی که در سیاست‌های کلی اصل(۴۴) منع واگذاری آنها تصریح شده را به‌صورت تدریجی و حداکثر تا پایان سال سوم برنامه واگذار کنند.

بانک مرکزی و لزوم اعطای تسهیلات به مردم
بانک مرکزی موظف است ضمن تعیین سهم بانک‌های عامل در اعطای منابع قرض‌الحسنه، نسبت به توسعه روش‌های مالی زنجیره‌ای، افزایش دامنه شمول وثایق مانند مابه‌التفاوت ارزش وثیقه از مانده تسهیلات، منافع حاصل از قراردادها و سایر دارایی‌های قابل توثیق، اصلاح سازوکارهای اعتبارسنجی، وثیقه‌گذاری، ضمانت و پذیره‌نویسی و ایجاد مشوق‌های لازم برای بانک‌ها در تسریع تشکیل پرونده اعطای تسهیلات و ایجاد کانال‌های ارتباطی با مردم از طریق نهادهای توسعه‌ای اقدام کند.

واگذاری سهام‌ها به بخش غیردولتی
به دولت اجازه داده می‌شود به‌منظور تسویه بدهی‌های خود به صندوق توسعه ملی از طریق وزارت نفت (شرکت ملی نفت ایران) نسبت به عقد قرارداد توسعه و بهره‌برداری از میادین جدید نفت و گاز مشترک با صندوق توسعه ملی اقدام کند. صندوق مکلف است با جذب سرمایه‌های مردمی و سرمایه‌گذاری خارجی و از طریق شرکت‌های غیردولتی اکتشاف، توسعه، استخراج و تولید دارای صلاحیت، به توسعه و بهره‌برداری از این میادین بپردازد؛ مشروط بر آنکه سرمایه‌گذاری صندوق کمتر از 50درصد باشد و طی 5 تا 10سال پس از بهره‌برداری، نسبت به واگذاری سهم خود به بخش غیردولتی اقدام کند.

توسعه کسب‌وکارها
نسبت به انتخاب نهادهای توسعه‌ای کسب‌وکار برخوردار از مدل، تجربه و شبکه تسهیلگری، به عنوان رابط میان دولت و مردم و دارای ماهیت غیردولتی، اعم از نهادهای عمومی غیردولتی مانند بنیاد برکت ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) و کمیته امداد امام‌خمینی(ره)، سازمان‌های خیریه‌ای، سازمان‌های مردم‌نهاد و بخش خصوصی و تعیین سهمیه برای هر یک از آنها با وظایف شناسایی ظرفیت‌های محیط کسب‌وکار، شناسایی و اهلیت‌سنجی متقاضیان، تسهیلگری، ارتقای کسب‌وکارها و کمک به تشکیل نهادهای مردمی مرتبط با محوریت اعضای جوامع محلی اقدام کند.

مسکن
اقدامات دولت برای تسهیل ساخت مسکن
به‌منظور تسهیل ساخت مسکن توسط مردم، اقدامات زیر انجام می‌گیرد: وزارت راه و شهرسازی موظف است تا پایان سال اول برنامه، نسبت به تکمیل رقومی‌سازی اطلاعات تمامی طرح‌های جامع و تفصیلی شهرها در سامانه طرح‌های جامع و تفصیلی و همچنین الکترونیکی کردن فرایند اخذ مجوزهای مربوط به شورای‌عالی معماری و شهرسازی ایران و کمیسیون‌های استانی ماده(۵) قانون تأسیس شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران اقدام کند. از زمان راه‌اندازی این سامانه، تمامی مصوبات شورا و کمیسیون‌های فوق‌الذکر به‌صورت برخط و آنی در سامانه مزبور بارگزاری و اعلام عمومی می‌شود و صرفا پس از بارگزاری در سامانه مذکور قابل اجراست.

انرژی
درآمد نفت و گاز
با هدف کاهش ناپایداری منابع مالی دولت، منابع حاصل از صادرات نفت خام، میعانات گازی و خالص صادرات گاز پس از کسر سهم وزارت نفت، به‌حساب صندوق توسعه ملی نزد بانک مرکزی واریز می‌شود.

بهره‌مندی عادلانه از یارانه حامل‌های انرژی
دولت مکلف است تا پایان برنامه، ضمن حذف فقر مطلق در کشور اندازه شاخص ضریب جینی از 0.39 به 0.32 نسبت هزینه دهک دهم به دهک اول در بخش روستایی از 15.7برابر به 9.3برابر و نسبت هزینه دهک دهم به دهک اول در بخش شهری از 12برابر به 10.3برابر بهبود یابد. بهره‌مندی عادلانه از یارانه حامل‌‌های انرژی برای آحاد مردم و بهره‌گیری از سیاست تلفیقی قیمتی و غیرقیمتی از دیگر موارد برنامه هفتم توسعه است.

تأمین اجتماعی
افزایش دسترسی به خدمات سلامت برای مردم
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مکلف است با همکاری سازمان برنامه و بودجه سازمان‌‌های بیمه‌گر پایه، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، سازمان نظام پزشکی و سایر دستگاه‌های ذیربط تا پایان 6‌ماهه ابتدای سال اول نسبت به تدوین برنامه با زمانبندی یک ساله برای تکمیل و یکپارچه‌سازی‌ سامانه‌های تشکیل‌دهنده پرونده الکترونیک سلامت اقدام کند. به‌منظور توسعه کیفی و کمی نظام آموزش علوم پزشکی، افزایش دسترسی مردم به خدمات سلامت به‌ویژه در مناطق کم‌برخوردار، ایجاد آمادگی برای مواجهه با بحران سالمندی جمعیت، جلوگیری از فرسودگی کادر درمان، ضمن هدف‌گذاری افزایش سالانه ظرفیت پزشکی تخصصی با اخذ تعهد خدمت در مناطق موردنیاز به‌نحوی‌ برنامه‌ریزی کند که تا پایان برنامه نسبت دستیاران تخصصی و متخصصان بالینی به پزشکان عمومی حداقل به یک برسد.

درمان و سلامت
کاهش هزینه‌های درمان
در راستای حفاظت مالی از مردم، کاهش هزینه‌های کمرشکن و فقرزا، شورای‌عالی بیمه سلامت مکلف است نسبت به تعیین میزان استطاعت‌پذیری مالی (مبتنی بر داده‌های پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان) و در جهت تقویت رفتارهای مناسب بهداشتی و درمانی خانوارها از طریق برقراری نظام خودپرداخت متغیر و پلکانی برای بسته مذکور مبتنی بر بار مالی خدمات، اقدام کند و مراتب را به تصویب هیأت‌وزیران برساند. سقف ریالی پرداخت از جیب بیمار به‌صورت سالانه و از طریق سازوکار ماده۹ قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه تعیین می‌شود.

مردمی‌سازی‌ نظام آموزش عالی علوم‌پزشکی
به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اجازه داده‌ می‌شود به‌منظور مردمی‌سازی نظام آموزش عالی علوم پزشکی و پاسخگویی به تقاضای جامعه در رشته‌های مورد نیاز و در راستای بهره‌گیری از توانمندی‌‌های بخش غیردولتی و خصوصی در ارائه خدمات آموزش عالی علوم پزشکی با رعایت مصوبات و سیاست‌های شورای‌عالی انقلاب فرهنگی نسبت به پذیرش و تربیت دانشجو در رشته‌های مختلف علوم پزشکی با مشارکت بخش غیردولتی یا خصوصی اقدام کند.

فرهنگ عمومی
بازطراحی مردم‌پایه ساختار فرهنگی کشور
به‌منظور بازطراحی ساختار فرهنگی کشور و با هدف افزایش کارایی و اجتناب از همپوشانی و تداخل مأموریت و وظایف و با رویکرد استقرار الگوی حکمرانی هوشمند، شبکه‌ای، تعاملی، مردم پایه و ارزشی- انقلابی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مکلف است با همکاری دبیرخانه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، سازمان اداری و استخدامی کشور و سایر دستگاه‌های فرهنگی ذی‌ربط، تا پایان سال دوم برنامه نسبت به تهیه طرح اصلاح مأموریت، ساختار، وظایف و تشکیلات دستگاه‌های فرهنگی که به‌نحوی از انحا از بودجه‌های عمومی به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم استفاده می‌کنند، اقدام کرده و به تصویب مراجع ذی‌صلاح برساند.

خانواده
حمایت از رشد جمعیت
دولت مکلف است در اجرای بند16 سیاست‌های کلی برنامه 5ساله هفتم جهت اجرای کامل قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت منابع لازم را با رعایت ماده72 قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت براساس تقسیم کار ملی توسط ستاد ملی جمعیت در برنامه سالانه و بودجه سنواتی دستگاه‌های ذیربط تأمین و برنامه‌های خود را به‌گونه‌‌‌ای تدوین کند که با رشد سالانه ازدواج و موالید و کاهش سالانه سقط جنین و ناباروری و‌ میانگین سن ازدواج و فاصله بین تولد فرزندان و فاصله تولد فرزند اول از ازدواج و نیز مدیریت مهاجرت داخلی و خارجی به‌طور‌ میانگین نرخ باروری با حداقل رشد سالانه 10، به هدف حداقل نرخ باروری 2.5 در پایان برنامه 5ساله هفتم برسد.

پایش مداوم فرهنگ عمومی
ایجاد بستر مناسب برای سبک زندگی جامعه ایرانی به‌منظور احصای دقیق و برخط داده‌های آماری موردنیاز به جهت تسهیل پردازش، تحلیل دقیق و ایجاد بستر مناسب برای آینده‌پژوهی روندهای سبک زندگی جامعه ایرانی و همچنین انتشار آنها، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با هماهنگی مرکز آمار ایران مکلف است نسبت به راه‌اندازی سامانه رصد، پایش و سنجش مستمر شاخص‌های فرهنگ عمومی و سبک زندگی مردم اقدام کند. دستگاه‌های اجرایی و دارندگان پایگاه‌های داده موضوع این بند، موظفند نسبت به ارائه مستمر و جامع داده‌ها به این سامانه به‌صورت برخط اقدام کنند.

مردمی‌سازی‌ فعالیت‌های فرهنگی
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مکلف است با همکاری مرکز رسیدگی به امور مساجد، سازمان بسیج مستضعفین و سازمان تبلیغات اسلامی، به‌منظور مردمی‌سازی فعالیت‌های فرهنگی و استفاده از ظرفیت مساجد، طرح مسجدمحوری در محلات را ظرف مدت 3‌ماه پس از ابلاغ برنامه، تهیه و به تصویب هیأت‌وزیران‌ برساند.

اینترنت
دسترسی عموم مردم به شبکه‌ها و برنامه‌های رسانه ملی
وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مکلف است پهنای باند و امکانات لازم برای دسترسی عموم مردم به شبکه‌ها و برنامه‌های رسانه ملی در اقصی نقاط کشور را بر بستر شبکه ملی اطلاعات و همچنین دسترسی حداکثری در سطح بین‌المللی فراهم کند.

گردشگری و میراث فرهنگی
جبران حقوق مالکانه مردم
وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی موظف است با همکاری وزارتخانه‌های راه و شهرسازی، کشور، جهادکشاورزی، دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و معاونت حقوقی رئیس‌جمهور، به‌منظور جبران حقوق مالکانه مردم و اعطای اراضی معوض به مالکان املاک واقع در عرصه و حریم آثار ملی که با محدودیت یا کاهش ارزش املاک مواجه شده‌اند، لایحه جبران حقوق مالکانه مردم در عرصه، حریم و محدوده‌های تاریخی را تا پایان سال اول برنامه، تهیه و به تصویب هیأت‌وزیران برساند.

جبران حقوق مالکانه مردم
وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی موظف است با همکاری وزارتخانه‌های راه و شهرسازی، کشور، جهادکشاورزی، دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و معاونت حقوقی رئیس‌جمهور، به‌منظور جبران حقوق مالکانه مردم و اعطای اراضی معوض به مالکان املاک واقع در عرصه و حریم آثار ملی که با محدودیت یا کاهش ارزش املاک مواجه شده‌اند، لایحه جبران حقوق مالکانه مردم در عرصه، حریم و محدوده‌های تاریخی را تا پایان سال اول برنامه، تهیه و به تصویب هیأت‌وزیران برساند.

آموزش
کتب درسی و تغذیه رایگان برای خانواده‌های نیازمند
تهیه و تأمین کتب درسی و تغذیه رایگان و بسته‌های حمایتی از قبیل نوشت‌افزار، کیف، کفش، پوشاک و منابع آموزشی و کمک‌آموزشی برای دانش‌آموز یا اعطای کمک نهاد‌‌های حمایتی به خانواده وی از طریق واحد‌‌های آموزشی.

واگذاری امکانات به آموزش و پرورش
تمامی دستگاه‌های اجرایی موضوع ماده‌یک این قانون مکلفند حداقل 50درصد فضا‌‌های فرهنگی، هنری و ورزشی غیرقابل واگذاری خود را‌‌ براساس ‌‌‌‌آیین‌نامه‌‌‌ای که با پیشنهاد وزارتخانه‌های آموزش و پرورش، فرهنگ و ارشاد اسلامی و ورزش و جوانان تهیه شده و به تصویب هیأت وزیران‌ می‌رسد، برای اجرای برنامه‌های مدارس کشور و فعالیت‌های غیرانتفاعی فرهنگی، هنری و ورزشی به‌ویژه با رویکرد‌‌های انقلابی و بسط و گسترش فرهنگ و هنر اصیل اسلامی ایرانی به‌صورت رایگان یا درآمدهزینه خودگردان یا تخفیف در اجاره، برای مدت مشخص در اختیار مدارس، مؤسسات و مجموعه‌های مردمی دارای صلاحیت قرار دهند.

پرداخت کمک‌هزینه تحصیلی به دانشجویان
پرداخت هزینه تحصیل رایگان و نیز کمک‌هزینه تحصیلی به دانشجویان نخبه برای تحصیل در رشته‌های اولویت‌دار کشور تا سقف 15درصد ظرفیت رشته‌محل‌‌های روزانه بر مبنای ظرفیت سال اول اجرای این قانون از محل منابع عمومی. پرداخت هزینه تحصیل رایگان دانشجویان مستعد در رشته‌محل‌‌های روزانه مورد نیاز کشور تا سقف 40درصد ظرفیت سال اول این قانون.

دیگر بخش‌های ملموس در زندگی مردم

شفافیت و شاخص سنجش کیفیت خدمات
براساس شاخص‌های سنجش کیفیت خدمات، قیمت تمام‌شده خدمات، سرعت ارائه خدمات و میزان الکترونیکی‌ شدن خدمات و همچنین میزان رضایتمندی مردم از دریافت خدمات، تمامی دستگاه‌های ارائه‌دهنده خدمت (نظیر خدمات آموزشی، بهداشتی و درمانی، بهزیستی، کشاورزی، بانکی، مالیاتی، ثبت احوال، ثبت اسناد) به تفکیک سطوح ملی و استانی به‌صورت سالانه ارزیابی و براساس نمره، رتبه‌بندی کند و گزارش آن را حداکثر تا پایان خرداد سال بعد به‌صورت شفاف، ضمن ارائه به رئیس‌جمهور به اطلاع مردم برساند. به‌منظور توسعه نظام مدیریت عملکرد نتیجه‌محور و حافظه‌دار کردن پرونده شغلی مدیران و کارکنان دستگاه‌های اجرایی، نسبت به بازطراحی و استقرار سامانه جامع عملکرد کارکنان دولت براساس شاخص‌های اصلی نتیجه‌محور و استانداردهای جلب رضایت مردمی و سلامت اداری اقدام کند.

هوشمند‌سازی فرایند‌های قضایی کشور
به‌منظور تسهیل رسیدگی به پرونده‌های قضایی و رفع اختلافات مردم، قوه قضاییه مکلف به انجام اقدامات زیر است:تا پایان سال دوم برنامه، با استفاده از فناوری‌های نوین، امکان انجام اموری از قبیل ارجاع پرونده، تعیین وقت و انتخاب کارشناس را به‌صورت تخصصی و هوشمند و بدون مداخله عامل انسانی فراهم کند و با استفاده از فناوری‌های نوین ازجمله هوش مصنوعی نسبت به بررسی و اتخاذ تصمیم در امور فاقد پیچیدگی قضایی و الکترونیکی‌کردن و هوشمندسازی فرایندهای ارائه خدمات قضایی اقدام کند. همچنین تا پایان برنامه، پرونده‌های قضایی را الکترونیکی و جایگزین پرونده‌های کاغذی کند.

تسهیل دسترسی به خدمات ثبتی
تا پایان سال اول برنامه، «سامانه خودکاربری اجرای ثبت» را با قابلیت‌هایی از قبیل امکان ثبت تمامی درخواست‌های موردنیاز در فرایند اجرا به‌صورت غیرحضوری و بدون مداخله عامل انسانی، امکان فراخوانی اطلاعات و داده‌های لازم برای صدور اجراییه الکترونیکی از مراجع دارای اطلاعات مرتبط با اسناد لازم‌الاجرا، امکان رویت تمامی اطلاعات و مستندات مرتبط با پرونده اجرا برای طرفین پرونده و امکان بازداشت و رفع بازداشت برخط و آنی تمامی املاک دارای سند حدنگار (کاداستر) با شماره دفتر املاک الکترونیک و با رعایت اصل محرمانگی برای محاکم دادگستری و دوایر اجرای ثبت و سایر مراجع دارای مجوز قانونی راه‌اندازی کند.