دیدار با دوستان روزهای سخت

علیرضا احمدی-روزنامه‌نگار

 رئیس‌جمهور ایران در نخستین مقصد سفر منطقه‌ای خود به آمریکای لاتین، در کاراکاس با همتای ونزوئلایی خود دیدار و گفت‌وگو کرد تا مناسبات راهبردی 2کشور وارد مرحله نوینی شود؛ سفری که نمودی از «دیپلماسی چندجانبه» دولت‌ سیزدهم به‌منظور بهره‌گیری مطلوب از همه ظرفیت‌های موجود در ساختار نظام‌بین‌الملل با هدف عبور از یکجانبه‌گرایی غربی - آمریکایی به‌حساب می‌آید.سیدابراهیم رئیسی و نیکولاس مادورو در شرایطی طی دیدارهای دوجانبه بر عزم متقابل به‌منظور گسترش روزافزون همکاری‌ها در همه حوزه‌ها تأکید کردند که روند مناسبات دوجانبه نشان می‌دهد تهران و کاراکاس دوستان روزهای سخت یکدیگر محسوب می‌شوند و با وجود فشارهای غربی، همچنان در مسیر افزایش سطح همکاری‌ها گام برمی‌دارند.اگرچه گسترش مناسبات با کشورهای آمریکای‌لاتین طی دهه‌های گذشته، همواره از رویکردهای در دستورکار دستگاه سیاست‌خارجی جمهوری‌اسلامی بوده‌است، اما افزایش رفت‌وآمدهای دیپلماتیک میان تهران و کاراکاس، آن‌هم در سطح عالی طی حدود 22ماه‌گذشته، نشان‌دهنده عزم‌جزم دولت‌ سیزدهم به‌منظور جبران کم‌کاری‌های گذشته در زمینه تقویت هرچه بیشتر مناسبات با کشورهای آمریکای‌لاتین است.

امضای 19 سند  همکاری

امضای اسناد همکاری ازسوی مقام‌های عالی‌رتبه ایران و ونزوئلا، از مهم‌ترین دستورکارهای سفر رئیسی به کاراکاس بود. در مراسمی که به‌این منظور برگزار شد، مقام‌های 2طرف در حضور روسای‌جمهور، 19سند و تفاهمنامه همکاری امضا کردند؛ اسنادی که نقشه راه توسعه روابط دوجانبه به‌حساب می‌آید. همکاری و مشارکت در حوزه‌هایی همچون «ارتباطات و فناوری اطلاعات، انرژی، بیمه، حمل‌ونقل دریایی، آموزش عالی، کشاورزی، دارویی و پزشکی، تبادلات فرهنگی و همچنین توسعه همکاری‌های معدنی» ازجمله اسناد مهم امضا شده میان وزرای امور خارجه، نفت، دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، بهداشت و درمان و فرهنگ و ارشاد اسلامی با همتایان ونزوئلایی بود. این اسناد در شرایطی به امضا رسید که درجریان سفر خردادماه1401 مادورو به تهران، روسای‌جمهور 2کشور سند همکاری‌های جامع راهبردی ۲۰ساله بین تهران و کاراکاس را به امضا رسانده بودند.

چرا دوستان روزهای سخت؟
ایران و ونزوئلا به این دلیل دوستان روزهای سخت یکدیگر به‌حساب می‌آیند که با وجود تحریم‌ها و تهدیدهای متنوع غربی، همچنان به گسترش همکاری‌های دوجانبه، به‌ویژه در حوزه‌های اقتصادی ادامه دادند که در ادامه به بخشی از آنها اشاره می‌شود:
فروش نفت به ونزوئلا (اعزام 3نفتکش ایرانی)؛ آن‌هم در شرایط سخت تحریمی
مشارکت ایران در تجهیز پالایشگاه‌های ونزوئلا
تأسیس فروشگاه ایرانی (مگاسیس) و عرضه محصولات ایرانی در ونزوئلا
استفاده از ظرفیت‌ کشت فراسرزمینی ایران در ونزوئلا
صادرات صنعتی ازجمله تراکتور به ونزوئلا
ساخت نفتکش‌های 113هزار تنی برای ونزوئلا

برنامه‌های رئیسی در کاراکاس:
برگزاری نشست مشترک هیأت‌های عالی‌رتبه ایران و ونزوئلا با حضور رئیسی و مادورو
حضور روسای‌جمهور ایران و ونزوئلا در نشست مشترک خبری
ادای احترام رئیس‌جمهور به مقبره «سیمون بولیوار»
اعطای نشان افتخار ملی ونزوئلا به رئیس‌جمهور ایران
برگزاری مراسم امضای اسناد همکاری
برگزاری نشست مشترک بازرگانان ایران و ونزوئلا با حضور رئیسی

توسعه همکاری‌ها در حوزه انرژی
امضای تفاهمنامه‌های نفتی میان ایران و ونزوئلا، ازجمله دستاوردهای سفر،رئیسی به کاراکاس محسوب می‌شود. در جریان این سفر،تهران و کاراکاس در زمینه توسعه میدان‌ها و پایانه‌های نفتی و همچنین احیای ظرفیت پالایشی و پتروشیمی چند قرارداد همکاری امضا کردند. این درحالی‌است که همکاری‌های 2کشور در این حوزه طی ماه‌های گذشته رونق کم‌سابقه‌ای را تجربه کرده‌است و متخصصان ایرانی درحال همکاری با طرف مقابل باهدف توسعه پالایشگاه‌های این کشور هستند.

واکنش واشنگتن به سفر رئیسی

جان کربی، هماهنگ‌کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت‌ملی آمریکا در نشست‌خبری اخیر خود، به سفر رئیس‌جمهور ایران به منطقه آمریکای‌لاتین واکنش نشان داد و گفت: «آنها خودشان می‌توانند درباره دستورکار سفرشان صحبت کنند. ما دراین نیمکره یا در هرجای دیگری از کشورها، نمی‌خواهیم که با کشورهای دیگر ارتباط داشته باشند، با چه کشوری مذاکره کنند یا به کسی اجازه سفر بدهند. خودشان باید دراین باره صحبت کنند. ما روی منافع ملی خودمان در منطقه متمرکز هستیم. من نمی‌توانم درباره آ‌نچه در دستورکارشان است، صحبتی کنم. آیا ما درباره ثبات‌زدایی ایران نگران هستیم؟ معلوم است که هستیم. اقداماتی هم برای کم کردن این رفتار انجام خواهیم داد.» این درحالی‌است که در دی‌ماه1391، اوباما، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، لایحه مقابله با نفوذ ایران در نیمکره غربی، به‌ویژه در آمریکای لاتین را برای اجرا به امضا رسانده‌ بود. ازسوی دیگر طی ماه‌های اخیر محافل داخلی آمریکا از ناکارآمدی دولت بایدن در تنظیم روابط با کشورهای آمریکای لاتین انتقاد کرده بودند.

دستور کار توسعه مبادلات دوجانبه
اعلام آمادگی ایران و ونزوئلا برای جهش در مبادلات تجاری دوجانبه، یکی از مهم‌ترین دستاوردهای سفر رئیسی به کاراکاس محسوب می‌شود؛ موضوعی که روسای‌جمهور 2کشور در جریان نشست مشترک بر آن تأکید کردند. با توجه به رایزنی‌های انجام شده، 2طرف با عبور از شرایط سخت تحریمی، در گام نخست حجم مبادلات تجاری را به ۱۰میلیارد دلار و در گام دوم به ۲۰میلیارد دلار افزایش خواهند داد؛ این درحالی‌است که دلارزدایی از مبادلات دوجانبه، یکی از رویکردهای مدنظر تهران و کاراکاس در گسترش روزافزون تعاملات اقتصادی دوجانبه است.

دلایل توسعه همکاری‌ها با آمریکای‌لاتین

عبور از کم‌توجهی‌های گذشته به ظرفیت‌های آمریکای‌لاتین، آن‌هم با دلایلی از قبیل «هزینه‌ساز» و «بی‌فایده» بودن توسعه روابط با کشورهای این منطقه برای منافع ملی جمهوری‌اسلامی، از مهم‌ترین رویکردهای سفر رئیسی به 3 کشور ونزوئلا، نیکاراگوئه و کوبا به‌شمار می‌رود. با توجه به چنین رویکردی، می‌توان به بازیابی فرصت‌های
 از دست رفته دراین حوزه بیش‌از پیش امیدوار بود. در ادامه به بررسی دلایل اهمیت توسعه مناسبات با کشورهای حوزه آمریکای‌لاتین می‌پردازیم:

برخورداری از رویکردهای مشترک برای خنثی‌سازی تحریم‌های غربی
برخورداری از منابع طبیعی سرشار شامل:
۶۵ درصد از ذخایر جهانی لیتیوم
۴۲ درصد از ذخایر نقره
۳۸ درصد از ذخایر مس
۲۱درصد از ذخایر جهانی آهن
گسترش همکاری‌ها در حوزه انرژی، به‌ویژه نفت و گاز
توسعه صادرات محصولات و موادغذایی
همکاری در بخش سدسازی و تولید انرژی برقابی
سرمایه‌گذاری در عرصه پالایشگاه‌سازی
افزایش همکاری‌ها در عرصه کشت فراسرزمینی
همکاری در بخش بهداشت و درمان
گسترش صادرات صنعتی به کشورهای آمریکای‌لاتین
افزایش مناسبات با سازمان‌های منطقه‌ای حوزه آمریکای‌لاتین