مأموریت دشوار اردوغان

بهاره محبی- روزنامه‌نگار

رجب طیب اردوغان با پیروزی مقتدرانه در انتخابات ریاست‌جمهوری سال2023 برای 5سال دیگر حضورش در عرصه سیاست ترکیه را تضمین کرد. رهبر 69ساله ترکیه پس از مسجل شدن پیروزی‌اش در دور دوم انتخابات وعده داد که در کنار مردم قرن آینده ترکیه را خواهد ساخت. اردوغان که با کسب 52.14درصد آرا «کمال قلیچداراوغلو» نامزد جناح مخالف با ۴۷.۸۶درصد آرا را از میدان به در کرده، پیروزی خود را پیروزی دمکراسی در ترکیه خوانده است. وب‌سایت تحلیلی وکس با اشاره به رونمایی دولت ترکیه از پهپاد، تانک و بالگرد ساخت این کشور یک هفته پیش از رای‌گیری نوشته، رای‌دهندگان ترکیه‌ای با آرای خود نشان دادند که به‌دنبال همان ملی‌گرایی هستند که اردوغان در پیش گرفته است.
اردوغان در شرایطی با این پیروزی به باسابقه‌ترین رهبر سیاسی ترکیه تبدیل می‌شود که در سیاست خارجی با در پیش گرفتن سیاست عدم‌تعهد و قاطع سعی کرده تا نقش بین‌المللی آنکارا را در عرصه بین‌المللی تقویت کند. بر همین اساس است که تنها ساعاتی پس از اعلام نتایج انتخابات، از «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه، گرفته تا «ولودیمیر زلینسکی» رئیس‌جمهور اوکراین، پیروزی‌اش را تبریک گفتند. رئیس جمهورهای چین، آمریکا، آلمان، فرانسه، انگلیس، مجارستان، ایران، عربستان سعودی، ارمنستان، قطر و مقام‌های اتحادیه اروپا ازجمله کسانی بودند که ابقای اردوغان بر مسند ریاست‌جمهوری را تبریک گفتند.

   اردوغان چگونه پیروز شد؟
«مهمت اوزالپ» دانشیار مطالعات اسلامی مرکز مطالعات و تمدن اسلامی دانشگاه چارلز استورت، با اشاره به شگفتی حمایت قاطع رای‎دهندگان ترکیه‎ای از اردوغان در وب‌سایت کانورسیشن می‌نویسد: با وجود تورم کمرشکن و بحران اقتصادی که امروز ترکیه درگیر آن است و می‎تواند هر دولتی را سرنگون کند، چنین حمایتی از اردوغان واقعا شگفت‌آور است. اوزالپ یکی از دلایل اصلی پیروزی اردوغان را حمایت طیف مذهبی ترکیه و همچنین حمایت «سنان اوغان» نامزد ائتلاف «آتا» از او می‎داند. این کارشناس با اشاره به اینکه جامعه مذهبی ترکیه سال‌هاست که به‌نام سکولاریسم تحت آزار و اذیت قرار داشته‌اند، می‌گوید که اگرچه قلیچداراوغلو به‌عنوان سیاستمدار سکولار دوآتشه سیاست‌های سخت سکولار سال‌های قبل را کنار گذاشته اما جامعه مذهبی ترکیه هرگز او را به‌دلیل مخالفت با حجاب زنان مسلمان در مؤسسات آموزشی و دولتی و دور نگه داشتن دین از زندگی عمومی و عرصه سیاست برای سال‌های متمادی، نبخشیدند.
دانشیار مطالعات اسلامی مرکز مطالعات و تمدن اسلامی دانشگاه چارلز استورت معتقد است که از نظر جناح راست محافظه‎کار و مذهبی ترکیه، اردوغان رهبری در مقیاس جهانی و قهرمانی است که با نیروهای شر در داخل و خارج مبارزه کرده تا بار دیگر ترکیه را بزرگ کند، نگاهی که در پیروزی او در انتخابات نقش بسزایی داشته است.

   چالش‌های پیش‌روی اردوغان
اردوغان در سومین دور ریاست‌جمهوری کار دشواری در پیش خواهد داشت. مدیریت بحران بی‌سابقه اقتصادی را می‌توان در زمره نخستین اولویت‌های کاری دولت ترکیه برشمرد. بحران سرسام‌آور افزایش هزینه‌های زندگی، قدرت خرید مردم را شدیدا کاهش داده است. گفته شده، تورم سالانه در چهارمین‌ماه سال2030 به حدود ۴۰درصد رسیده است. بازسازی ویرانی‌های گسترده به جامانده از زلزله مرگبار اخیر در ترکیه نیز ماموریت دشوار دیگری است که باید به سرانجام برسد. در حال حاضر صدها هزار تن از بازماندگان آواره در چادرها یا محل‌های اقامت موقت زندگی می‌کنند که برخی از آنان برای تامین نیازهای ضروری به کمک‌های بشردوستانه متکی هستند. خبرگزاری فرانسه نوشته که هزینه خسارت‌های زلزله به‌طور رسمی بیش از ۱۰۰میلیارد دلار تخمین زده می‌شود.
گرچه اغلب رهبران اروپایی پیروزی اردوغان را تبریک گفته‌اند، اما گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است که تنش‌های آنکارا و اروپایی‌ها ازجمله بر سر مخالفت ترکیه با عضویت سوئد در پیمان ناتو ادامه یابد. اختلافات ارضی ترکیه با کشورهای همسایه ازجمله یونان و قبرس نیز همچنان به قوت خود باقی است.