نفس؛ اقدام فرهنگی - حمایتی برای مقابله با سقط جنین

صابر جباری فاروجی‌؛ مدیرکل دفتر جوانی جمعیت، سلامت خانواده و مدارس

طرح «نفس» چیزی جز اقناع و مهربانی نیست و در حوزه معاونت بهداشت وزارت بهداشت، از سوی گروه‌های مردمی نفس با هدف نجات فرزندان سقط اجرا می‌شود. در این‌باره مادرانی که باردار هستند و به هر دلیلی تصمیم به سقط دارند، در مراکز بهداشتی و مشاوره‌ای نسبت به تصمیم‌شان، مشورت می‌گیرند و کارشناسان بهداشتی موظفند مشاوره‌های لازم را ارائه کنند. از نظر روانشناسی بررسی‌ها نشان می‌دهد بسیاری از مادرانی که اقدام به سقط می‌کنند، پس از چند‌ماه با پشیمانی مواجه می‌شوند و کارشناسان سعی می‌کنند که با استدلال و عقلانیت مادران را نسبت به مشکلات و عوارض کاری که قرار است انجام دهند، آگاه کنند. اینکه برخی عنوان می‌کنند طرح نفس گشت نظارت و ارشاد سقط جنین است و منجر به پلمب‌ مطب‌هایی که اقدام به سقط جنین می‌کنند، می‌شود هم کاملا ادعای اشتباهی است، چراکه نظارت بر تخلفات پزشکی از سوی سازمان نظام پزشکی و معاونت درمان و پلمب هم با اجازه مقامات قضایی صورت می‌گیرد، نه معاونت بهداشت.
طرح نفس یک گروه مردمی است و رویکرد کاملا فرهنگی و حمایتی دارد. البته در سقط عمدی جنین کسانی که تصمیم قطعی دارند، به جایی مراجعه نمی‌کنند و طبق آمار این اتفاق عمدتا در منزل و به وسیله داروهای قاچاق صورت می‌گیرد. اما افرادی هم هستند که نسبت به سقط جنین مردد هستند و به پزشکان و ماماها مراجعه می‌کنند تا در تصمیم‌گیری کمک‌شان کنند. این افراد در التهاب کوتاه‌مدت یک تا 2 هفته قرار دارند. اگر در این دوره فرصتی به مادر داده شود که درست فکر کند، اغلب از سقط منصرف می‌شود. یکی از عوارض پزشکی سقط، همین پشیمانی است چون مادر به‌دلیل التهابی که دارد به سرعت تصمیم‌گیری و سقط جنین صورت می‌گیرد. گروه نفس با رویکرد مسئله‌محوری علت سقطی که مادر یا خانواده را مجبور به این تصمیم کرده بررسی و راهکارهای حل آن را ارائه می‌کند.
براساس آماری که داریم و برخلاف تصور عامه مردم دلیل عمده سقط ‌جنین در کشور مسائل اقتصادی و معیشتی نیست. 60درصد خانواده‌ها در مشاوره‌های این چنینی تنها با شنیدن یک جمله که سقط جنین زیر 4‌ماه از نظر شرعی حرام و حکم قتل نفس دارد، منصرف می‌شوند. بخشی از خانواده‌ها هم تحت‌تأثیر شعار «فرزند کمتر و زندگی بهتر» قرار دارند و فرزند دیگری نمی‌خواهند که این گزاره در وزارت بهداشت در حال اصلاح است. بخشی از خانواده‌ها هم دچار خطای اطلاعاتی هستند، مبنی بر اینکه فاصله بین 2فرزند لزوما باید 3 سال باشد. مادرانی که دارای فرزند خردسال هستند در چنین وضعیتی و بارداری به‌اصطلاح بدون برنامه‌ریزی با استرس و اضطراب زیادی مواجه می‌شوند و اقدام به سقط می‌کنند. این در حالی است که در کل دنیا 33درصد از بارداری‌ها به تعبیر رایج، ناخواسته است و بدون برنامه‌ریزی قبلی صورت می‌گیرد. البته این به‌معنای آن نیست که خانواده‌ها برای بارداری برنامه‌ریزی نکنند اما اگر چنین اتفاقی رخ داد، نه مادر خطایی مرتکب شده و نه باید فشار روانی به او تحمیل شود. بعد از تمامی این مسائل مشکلات اقتصادی مطرح است که در این‌باره هم حمایت‌هایی از سوی گروه‌های انقلابی و خیران وجود دارد که منجر به انصراف از سقط شود. به‌طور کلی موضوع سقط جنین مثل زایمان طبیعی و سزارین یک سر در مسائل فرهنگی دارد و سر دیگر در مسائل پزشکی. به جز طرح فرهنگی نفس، در حوزه پزشکی هم وزارت بهداشت فهرست داروها و تجهیزاتی راکه معادل سقط عمدی هستند، به‌صورت شفاف و واضح اعلام کرده و اگر پزشکان و ماماها این تجهیزات و داروها را در جایی غیراز مراکز بیمارستانی مجاز استفاده کنند، معادل سقط عمدی خواهد بود و مشمول مجازات قضایی می‌شود.