ضیافت غیرمجازها سَرِ سُفرة منابع آب

143میلیارد مترمکعب! این تازه‌ترین رقم از وضعیت کسری منابع آب‌های زیرزمینی ایران در پایان سال1401 است که از یک بحران جدی زیر‌زمین خبر می‌دهد که آثار مخرب آن‌ را روی زمین و با نشانه‌هایی چون افزایش تنش آبی، فرونشست زمین و گرفتار‌شدن در باتلاق کم‌آبی می‌توان به وضوح مشاهده کرد. در این میان اما نحوه جلوگیری از برداشت غیرمجاز آب به معما تبدیل شده است. بخشی از کسری ذخایر آب‌های زیرزمینی ایران را بدون تردید ‌می‌توان در سر چاه‌های برداشت آب رصدکرد.
به‌گزارش همشهری، از مجموع 800هزار حلقه چاه آب در ایران 45درصد آنها مجوز برداشت آب ندارند اما چه پنهانی و چه آشکارا در حال تخلیه سفره‌های زیرزمینی هستند و چنانچه این سفره‌ها خالی شود، زیر پای ایرانیان خالی خواهد شد و زمین فرو می‌نشیند. برخورد و بستن چا‌ه‌های غیرمجاز البته یک روی سکه است و روی دیگر سکه اینکه چاه‌هایی هم که مجوز قانونی دارند، فراتر از ظرفیت تعیین‌شده در پروانه بهره‌برداری آب برداشت می‌کنند و نتیجه اینکه بحران ناترازی آبی در حال افزایش است. وزارت نیرو می‌گوید: برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی در دهه‌های گذشته به بروز پیامد‌هایی در کشور منجر شده است. شرکت مدیریت منابع آب ایران هم می‌گوید: در حال حاضر بیش از ۸۰۰هزار حلقه چاه آب مجاز و غیرمجاز در نقاط مختلف کشور وجود دارد که در مجموع و به‌صورت سالانه چیزی حدود ۴۵میلیارد مترمکعب از منابع آب زیرزمینی را استخراج می‌کنند که این رقم معادل ۵۵درصد از کل مصرف آب کشور در یک سال است. نه فقط چاه‌های غیرمجاز که برداشت آب در چاه‌های دارای مجوز هم فراتر از اجازه قانونی صورت می‌گیرد و میزان برداشت از طریق چاه‌های مجاز آن‌هم ‌در مناطق گرم و خشک و حتی دشت‌های بحرانی کشور به‌مراتب از توان آبی کشور بیشتر است. این گزارش می‌افزاید: بیش از ۸۵درصد از برداشت آب از منابع زیرزمینی یعنی معادل ۳۸میلیارد مترمکعب در سال وسط چاه‌های مجاز و دارای پروانه انجام می‌شود و برای تعادل‌بخشی میان توانمندی‌های آبی و میزان برداشت‌ها، دست‌کم باید ۸درصد از میزان برداشت آب از چاه‌های مجاز کاسته شود.

نظارت آنلاین بر چاه‌ها
به‌گزارش همشهری، دست‌کم نیمی از چاه‌های دارای پروانه قانونی طی سال‌های گذشته، برقی شده‌اند و این امکان در اختیار وزارت نیرو قرار دارد که میزان برداشت آب را آنلاین کنترل کند و جلوی اضافه برداشت‌ها را با قطع برق این چاه‌ها بگیرد؛ اقدامی که اگرچه ممکن است برخی نارضایتی‌های موقت را به همراه داشته باشد، اما آینده‌نگری ایجاب می‌کند که نفع عمومی در اولویت قرار گیرد و اجازه خالی‌شدن سفره‌های آب زیرزمینی داده نشود. آمارها نشان می‌دهد میزان برداشت آب 75درصد چاه‌های برقی فراتر از اجازه قانونی آنهاست. چاره این است که چاه‌های غیرمجاز برداشت شود، وزارت نیرو نسبت به نصب کنتور هوشمند روی چاه‌های مجاز، اصلاح و تعدیل پروانه‌های آنها اقدام کند و جلوی ته‌کشیدن آب‌های زیرزمینی را بگیرد.