سرانجام، اکسیر جوانی

جواد نصرتی

یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های بشر در طول تاریخ، راز جوان ماندن و دوری از مرگ بوده؛ تاریخ، سرشار از ناکامی عالمان و حکیمان است، اما حالا، ‌دانشمندان، نه درباره مرگ که درباره راز جوانی، به دستاوردهای عظیمی رسیده‌اند که می‌تواند نوع بشر را، بیشتر از همیشه جوان نگه دارد.
یک گروه از دانشمندان آلمانی، در یک گام بلند علمی، دستاوردهای شگفتی درباره کشف روند پیری کشف کرده‌اند و امیدوارند با بررسی آن، کاری کنند که روند آن را معکوس کنند.
با وجود سده‌ها پیشرفت و تحقیق در علم پزشکی، همچنان رازهای زیادی درباره عملکرد بدن انسان وجود دارد ‌که بزرگ‌ترین آنها فرایند پیری و چگونگی کند کردن آن است. اما حالا یک تیم آلمانی، در مقاله‌ای که در مجله معتبر نیچر منتشر کرده، احتمالا پاسخ برخی از این پرسش‌ها را داده است.
محققان دانشگاه کلن متوجه شده‌اند که تحولات درون ژن انسان، با افزایش سن، سرعت بیشتری می‌گیرد و میزان اشتباهاتش هم بیشتر می‌شود. آنها گفته‌اند که با انجام فرایند‌های مشخصی، می‌توان از این فرایند جلوگیری کرد.
دکتر آندریاس به‌یه‌ر، سرپرست این تیم تحقیقاتی، این یافته علمی را دستاوردی بزرگ خوانده و گفته است که فکرش را نمی‌کرده در زندگی‌اش آن را تجربه کند. تیم او، 10سال روی این مسئله کار کرده است. پیش از این تحقیق، دانشمندان فقط می‌دانستند اتفاقاتی در ژن می‌افتند که انسان پیر می‌شود، اما حالا آنها شناخت و درک دقیقی از این اتفاقات دارند و همین مسئله به آنها این امکان را می‌دهد که جلوی آن را بگیرند و یا حتی آن را برعکس کنند.
فرایندی که این تیم تحقیقاتی روی آن متمرکز شده و به جواب رسیده، بیان (رونویسی) ژن خوانده می‌شود که فرایند کپی گرفتن از رشته دی‌ان‌ای سلول‌هاست. این کپی کردن به ‌شدت مهم است چون اطلاعات ژنتیک مورد نیاز برای تولید یک پروتئین جدید در سلول را با خود حمل می‌کند. پروتئین‌ها وضعیت سلامتی و عملکرد سلول‌ها را تعیین می‌کنند، و در مرحله بعد، این سلول‌ها هستند که هرگونه جاندار و جانوری را تشکیل می‌دهند.
فرایند بیان ژن باید بی‌نقص باشد چون نخستین حلقه از زنجیره حیات جانداران به شمار می‌رود. سلول‌های متنوعی در بدن انسان وجود دارد: سلول‌های اعصاب، سلول‌های عضلانی، سلول‌های خون، سلول‌های پوست و موارد دیگر و چون هر سلول کارکرد خاص خودش را دارد، در هرکدام از آنها، انواع مختلف ژن‌ها کپی و فعال می‌شوند.
تیم آلمانی متوجه شده است، که هرچه سن بالاتر می‌رود، فرایند کپی شدن بیشتر و بیشتر می‌شود و همین باعث می‌شود تا میزان اشتباه بیشتر شود و همین کپی‌های ناقص و بد باعث بروز بیماری‌های متعدد می‌شوند.
در تحقیقات پیش‌تر، دانشمندان دریافته بودند که رژیم‌های کم‌کالری و مهار سیگنال انسولینی (بلوکه کردن سیگنال بین انسولین و سلول‌ها) می‌تواند در بسیاری از حیوانات، فرایند پیر شدن را عقب بیندازند و طول عمر را افزایش دهد.
تیم آلمانی در تحقیقات خود به‌دنبال این بود که متوجه شود آیا این کار می‌تواند سرعت تولید کپی‌های ناقص را کاهش دهد یا نه. تیمی از محققان در 6 آزمایشگاه مختلف، آزمایش‌های خود را روی کرم، موش و مگس میوه‌‌خوار انجام دادند. آنها در این آزمایش‌ها متوجه شدند که میزان کپی‌های ناقص، ارتباط مستقیمی با طول عمر دارد و هرچه تعداد آنها بیشتر باشد، طول عمر کمتر می‌شود. آنها برای آزمایش این فرایند در انسان، از نمونه‌های خون افراد جوان و مسن استفاده کردند و همان نتایج را هم در این نمونه‌ها به‌دست آوردند.
به‌یه‌ر گفته است: «تحقیق ما می‌گوید که برای نمونه، داشتن یک رژیم غذایی سالم و یا محدود کردن کالری‌ها، کیفیت کپی شدن ژن‌ها در سلول را افزایش می‌دهد. و این در درازمدت اثرات مفیدی بر سلول‌ها می‌گذارد.»
یافته‌های اخیر همچنین به جلوگیری از سرطان کمک می‌کند، چون سرطان عموما بیماری اواخر عمر انسان است که دلیل اصلی آن، همان اشتباه‌های سطح سلولی است و اگر جلوی این اشتباه‌ها گرفته شود، سرطان هم مهار خواهد شد.
این تحقیق همچنین به دانشمندان کمک می‌کند در آینده درک و تصویر بهتری از روند پیری داشته باشند و در نهایت، آنها را قادر خواهد ساخت که این روند را حتی معکوس کنند.