تقلب طالبان در ماجرای حقابه هامون

طالبان حقابه هامون را به ایران نمی‌دهد؛ نه تنها طالبان که دولت پیشین افغانستان نیز چنین می‌کرد. پیش از آن هم ایران همواره یکی از مهم‌ترین درگیری‌های مرزی در دیپلماسی محیط‌زیست را با افغانستان بر سر بستن آب ‌داشته است. بارها مذاکره در دولت‌های پیشین بر سر تحویل حقابه مورد نیاز برای خشک‌نشدن بخشی از سرزمین ایران با افغانستان به شکست انجامیده و افغانستان تنها در شرایطی بخشی از حقابه ایران از مرز شرقی را تحویل هامون داده است که سیلاب‌های سهمگین راهی برای مسدودکردن آب ‌روی ایران برای کابل و حاکمان آن سرزمین باقی نگذاشته است.
حالا اما با ساخت بند کمالخانی در افغانستان، وضعیت تحویل حقابه ایران برای زنده نگه‌داشتن سیستان و بلوچستان دشوارتر هم شده است. ضمن آنکه افغان‌ها حالا علاوه بر سرپیچی از دادن حقابه ایران که یک حق بین‌المللی است و براساس کنوانسیون‌های جهانی باید به ایران تحویل شود، راه تقلب را نیز آموخته‌اند و با منحرف‌کردن جریان آب از سد کمالخانی و حتی بازگرداندن مسیر سیلاب‌ها به سمت اراضی کشاورزی خود از ورود آب به ایران خودداری می‌کنند. ایران بارها طالبان را تهدید کرده است که اگر حقابه هامون تامین نشود، راهی جز شکایت به مراجع بین‌المللی نخواهد داشت. این موضوع پس از آن ابراز شد که تلاش‌های دیپلماتیک بر سر تخصیص حقابه هامون از رودخانه هیرمند در افغانستان هربار با طالبان به شکست انجامید و این گروه زیربار اجرای توافقنامه‌ها و تعهدات بین‌المللی برای بازکردن مسیر آب به سمت ایران نرفته و هربار از اجرای تفاهمات دوجانبه نیز خودداری کرده است.
وزارت خارجه ایران بارها با طالبان بر سر تامین حقابه هامون مذاکره کرده‌اند و آنها هربار قول مساعد داده‌اند اما در عمل تمامی توافقات را زیر پا گذاشته‌اند. خشکاندن تعمدی هامون با سرپیچی‌های طالبان از تامین حقابه این تالاب خشکیده، نه‌تنها بخشی از سرزمین ایران را تبدیل به بیابان و شوره‌زار می‌کند که با رسیدن دومین ‌ماه از فصل بهار و آغاز وزیدن بادهای 120روزه سیستان، موجی از غبار و خاک بر سر سیستانی‌ها خواهد نشست. وقوع توفان‌های گردوغبار از کانون خشکیدگی سیستان و بلوچستان، نه‌تنها این استان که استان‌های همجوار را نیز متاثر می‌کند و خاک بر فراز شهرها می‌پاشد. این شرایط تبعات امنیتی نیز برای ایران خواهد داشت. کمااینکه بسیاری از سیستانی‌های فراری از خشکسالی طی سال‌های گذشته به کوچ اجباری به شمال ایران تن داده‌اند. تداوم خشکیدگی هامون به‌دلیل تعمد طالبان در منحرف‌کردن جریان آبی که حق ایران است و سرپیچی این گروه از بازکردن آب ‌روی ایران که یک حق بین‌المللی است، ساکنان سیستان و بلوچستان را ناگزیر از مهاجرت جمعی در آینده نزدیک خواهد کرد. اقدام ضد‌محیط‌زیستی طالبان برای ایران تنها یک دستاورد دارد و آن هم دامن‌زدن به سیل مهاجرت جمعی ناشی از تغییر اقلیم و خالی‌کردن بخشی از ایران از ساکنانی که هزاران سال پیوسته در این گوشه از کشور استقرار داشته‌اند و در طول تاریخ، تاکنون چنین در جنگ فرسایشی آب گرفتار نبوده‌اند.